رکود مسکن به دلیل کاهش شدید قدرت خرید مردم

چند سالی است که بازار مسکن ایران درگیر رکود شده و همین امر در کنار افزایش نرخ اجاره باعث شده رویای خرید مسکن برای بسیاری از مردم تعبیر نشود.

در سال‌های نه چندان دور بخش مسکن اولین گزینه برای سرمایه‌گذاری مردم در ایران به شمار می‌رفت و به دلیل شرایط خاص اقتصادی آن دوران اولین گزینه برای خانوارهای ایرانی در جهت تضمین پیشرفت خانواده خرید مسکن به شمار می‌رفت و همین امر باعث شده بود که این بخش از اقتصاد ایران به شدت رونق بگیرد.

این رشد تا جایی پیش رفت که بخش مسکن ایران در سال 2012، 20 درصد از کل تولید ناخالص داخلی کشور را شامل شد. در سال‌های دهه 1990 و 2000 میلادی به طور متوسط 5 درصد از کل تولید ناخالص داخلی ایران در حوزه مسکن سرمایه‌گذاری می‌شد.

آنچه در بازار مسکن ایران رخ داد این بود که سرمایه‌گذاری بیش از حد در این صنعت باعث شد تا خیلی زود به دلیل نرخ تورم بالا تقاضا کاهش یافته و عرضه از تقاضا بیشتر شود.

عملا از سال 2011 به بعد بازار مسکن ایران شاهد کاهش تقاضای صدور مجوز ساخت به گونه‌ای که سال 2011 کاهش بسیار کم و در سال 2012 تقاضای صدور مجوز ساخت در ایران 2.4 درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت.

این روند در سال‌های 2013 و 2014 به قدری شدت یافت که عملاً در سال 2014 تقاضای صدور مجوز ساخت مسکن در ایران 32.1 درصد سقوط کرد.

آمارهای رسمی نشان می‌‌دهد تعداد خانوارهای اجاره‌نشین در ایران از 26.6درصد در سال 2011 به حدود 33 درصد در سال 2016 افزایش یافته و در شرایط کنونی عملا یک سوم از خانوارهای ایرانی اجاره‌نشین هستند.

براساس ارزیابی‌های صورت گرفته توسط اتاق بارزگانی صنعت و معدن ایران هزینه اجاره‌بها به 70 درصد از متوسط هزینه‌های خانوارهای ایرانی را به خود اختصاص داده است.

آنچه شرایط بازار مسکن ایران را پیچیده‌تر می‌کند این است که علی‌رغم افزایش تقاضا برای اجاره مسکن تعداد خانه‌های خالی در ایران نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش نیز یافته است.

وام درمانی در حوزه مسکن جواب داد

اما از سوی دیگر دولت در گزارشی در خصوص وضعیت مسکن نوشته است: ر اساس گزارش بانک مرکزی حجم معاملات در اردیبهشت با افزایش 6.4 درصدی و قیمت مسکن با افزایش 5.7 درصدی روبه‌رو بوده است که به اعتقاد کارشناسان اقتصاد مسکن با توجه به سابقه این روند در گزارش ماه‌های گذشته بانک مرکزی، نشان دهنده خروج مسکن از رکود و قرار گرفتن در دوره پیش رونق است.

از سویی دیگر جزییات معاملات مسکن نیز نشان می‌دهد که تقاضا برای خرید خانه‌های قدیمی‌ساز در این مدت با افزایش روبه‌رو بوده است که به اعتقاد کارشناسان این مسئله نشان می‌دهد که قیمت مسکن به تدریج به کف تقاضای مصرفی در بین اقشار پایین نزدیک می‌شود و در واقع می‌توان گفت وام درمانی در این حوزه جواب داده است.

افزایش حجم معاملات و ورود مسکن اولی‌ها

کارشناسان بر این باورند ورود خانه اولی‌ها و افزایش تسهیلات مسکن و در واقع جذاب کردن تسهیلات مسکن یکی از مهمترین دلایل افزایش معاملات مسکن در ماه‌های اخیر بوده است. تسهیلات مسکن در دولت یازدهم از 20 به 200 میلیون تومان رسیده است و بر اساس آخرین مصوبه شورای پول و اعتبار به هر زوج ۲۰۰ میلیون تومان تسهیلات تعلق می‌گیرد.

کارشناسان با بیان اینکه افزایش وام مسکن توان خرید زوج‌های جوان را فزایش داده است معتقدند این مسئله تأثیر زیادی در افزایش روند معاملات داشته است. از سویی دیگر کاهش نرخ سود تسهیلات این وام‌ها به زیر 10 درصد نیز از دیگر دلایل افزایش جذابیت این وام‌ها و رونق در معاملات مسکن بوده است. حامد مظاهریان، معاون وزیر راه و شهرسازی در این باره با بیان اینکه برنامه دولت برای افزایش قدرت خرید خانه اولی‌ها و زوج‌های جوان در چهار سال آینده هم ادامه دارد گفت: برنامه دولت این است که از طریق صندوق پس‌انداز مسکن یکم زوج‌های جوان را توانمند کند.

جزئیات تحولات بازار مسکن

بر اساس گزارش بانک مرکزی قیمت مسکن در اردیبهشت ماه 4 میلیون و 530 هزار تومان اعلام شده است که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب 3.7 درصد و 5.7 درصد افزایش نشان می‌دهد و البته این افزایش قیمت در شرایطی است که همچنان این رقم نسبت به تورم نقطه به نقطه کمتر است. بیشترین رشد متوسط قیمت در این ماه نسبت به ماه مشابه پارسال به منطقه 7 (معادل 11.2 درصد) و بیشترین کاهش متوسط قیمت به منطقه 22 (معادل 4.7 درصد) تعلق دارد.

در ماه‌های فروردین و اردیبهشت تعداد معاملات آپارتمان های مسکونی شهر تهران به 21.8 هزار واحد مسکونی رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 2.3 درصد افزایش نشان می‌دهد.

در این مدت متوسط قیمت یک مترمربع بنای واحد مسکونی معامله شده در شهر تهران 44.5 میلیون ریال بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 4.8 درصد افزایش دارد.

هنوز در بخش مسکن رکود داریم

همچنین حجت الاسلام حسن روحانی در نشست خبری اخیر خود که اول خرداد برگزار کرد در باره وضعیت رکود و اقتصاد کشور گفت: من در یکی از مصاحبه‌هایم گفتم که بکار بردن واژه رکود کاربرد دقیقی نیست؛ چراکه وقتی در کشور دو فصل متوالی رشد اقتصادی مثبت داریم، رکود معنی ندارد.

وی ادامه داد: در سال گذشته در همه فصل‌ها شاهد رشد اقتصادی بودیم و برای اولین بار بعد از سند چشم‌انداز که مربوط به سال ۸۴ است، به رشد بالای ۸ درصد رسیدیم. البته در بخش مسکن هنوز مشکل داریم که باید از رکود خارج شود.

وی با بیان این‌که « دولت دوازدهم یک برنامه برای توسعه و یک برنامه‌ برای حمایت دارد»، افزود: در بخش توسعه می‌خواهیم اقتصاد کشور را بزرگ کنیم که در این راستا نیاز به صادرات غیر نفتی، ارتباط با جهان و… است که برای همه آن‌ها برنامه داریم. در عین حال توانستیم در سال ۹۳ رکود را بشکنیم و حتما در ادامه این راه برنامه ها موفق خواهد بود.

100