آخرین تلاش‌های عربستان؛ آیا بن‌سلمان سرانجام تسلیم ایران می‌شود؟

به گزارش خبر فوری ، سخنان اخیر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه‌ با یکی از شبکه‌های آمریکایی، نکات بسیاری داشت که توجه بسیاری از رسانه‌های عربی و غربی را به خود جلب کرد.

در حالیکه عربستان سعودی بعد از حملات آرامکو دچار آسیب‌های فراوانی از جبهه یمن شده و شکست‌های سنگینی را هم متحمل شده است، ولیعهد عربستان عاجزانه از کشورهای دیگر خواست در مقابل ایران قرار گرفته و جلوی پیش‌روی آن را بگیرند.

بن سلمان در مصاحبه‌ای که با برنامه 60 دقیقه شبکه CBS آمریکا داشت، اعلام کرد که عربستان ترجیح می‌دهد مشکل ایران را از طریق راه‌حل دیپلماتیک حل کند، چراکه جنگ باعث نابودی اقتصاد نفتی منطقه می‌شود.

بلایی که جنگ بر سر اقتصاد نفتی عربستان می‌آورد

آنچه مد نظر بن سلمان بود البته اقتصاد نفتی خود سعودی‌هاست. طبق آمار، عربستان حدود 34.4 تریلیون درآمد سالیانه از صادرات و فروش منابع طبیعی (نفت و گاز) خود دارد. عربستان بزرگترین صادر کننده نفت خام در دنیا و پنجمین صادرکننده گاز است. هر چند بن سلمان تلاش دارد اقتصاد محدود و تک‌محوری سعودی‌ها را از این حالت خارج کند، اما هنوز اقتصاد آنها به طورعمیقی بر نفت اتکا دارد.

نکته مهم اما این است که این اقتصاد صادرات محور کاملا بر دو دریای شرقی و غربی یعنی دریای سرخ و عمان وابسته است. لوله‌های انتقال گاز عربستان از شرق به غرب این کشور کشیده می‌شود. این خط لوله از بندر ینبع در دریای سرخ شروع شده و تا شهر بقیق در غرب عربستان و در نزدیکی خلیج فارس ادامه دارد. هر دو منطقه به نوعی در دسترس ایران قرار دارند. ایران در دریای سرخ و خلیج فارس حضور فعالی دارد و به سرعت می‌تواند با موشکهای بالستیک دوربرد و میان بردش به این مناطق آسیب بزند.

در مورد نفت، این خطر بیشتر هم است. خط لوله نفت عربستان (در شرق این کشور) به جز مناطق فوق‌الذکر از بقیق تا بندر رأس تنورة در خلیج فارس و دریای عمان هم پیش رفته و از آنجا توسط نفتکش‌ها به سایر مناطق دنیا می‌رود. اگر نفت به خوبی مسیر خود را تا رأس تنورة طی کند، تازه مشکل اصلی ظاهر می‌شود. نفتکشها و کشتی‌های حامل نفت، باید از این بندر امتداد خلیج فارس و دریای عمان را طی کرده و بعد به اقیانوس هند برسند.

اگر نفتکشها مستقیما از سواحل شرقی عربستان یعنی بندر ینبع بخواهند حرکت کنند باید دریای سرخ را به سمت جنوب رفته و از تنگه باب المندب عبور کنند. هر دو تنگه یعنی هرمز و باب المندب در اختیار ایران هستند. اولی مستقیم و دومی به علت اتحاد و نفوذ ایران در یمن.

با این مقدمه می‌توان به نقش استراتژیک و مهم و حیاتی تنگه هرمز پی برد. عربستان سعودی کشوری است که بیشتری حجم انتقال و صادرات نفت و میعانات را از طریق تنگه هرمز دارد. عبور و مرور کشتی‌های سعودی تقریبا سه برابر ایران و قطر است و از این جهت به مراتب بیشتر از کشورهای دیگر وابسته به دریای عمان و خلیج فارس است.

اقتصاد عربستان آنقدر وابسته به نفت است که می‌توان بنیاد آن را چهار شرکت نفتی سعودی دانست. شرکت‌های نفتی آرامکو، سابیک(SABIC)، آی سی تی سرویس(ICT) و معادن هر کدام ابرشرکتهای نفتی هستند که تامین کننده بودجه اصلی این کشور می‌باشند. صادرات نفت و گاز این شرکتها به ژاپن، چین، هند، ایالات متحده آمریکا و کشورهای اروپایی باعث بقای اقتصاد نفتی عربستان شده اند.

آیا بن سلمان مسیر صلح را پیش می‌گیرد؟

با این تفاسیر معنی سخن بن سلمان از خرابی اقتصاد در صورت جنگ مشخص می‌شود. از این راستا، شاید بتوان معنی اتفاقی را که در روزهای اخیر مجددا شایعه آن پخش شده است دانست. طبق گفته اورشلیم پست، عربستان بعد از اتفاقات اخیر پیامی مخصوص به ایران فرستاده که وضعیت آن را مشخص می‌کند.

بن سلمان بارها از آمریکا خواسته به کمک این کشور بیاید. آمریکای ترامپ اما اکنون در اوضاع ملتهبی به سر می‌برد. ترامپ در خطر استیضاح است و قضیه قتل جمال خاشقچی بار دیگر آمریکایی‌ها را علیه عربستان شورانده است. قبلا هم رسانه‌های مختلف از این نوشته بودند که آمریکا علاقه ای به درگیری نظامی در خاورمیانه ندارد( اینجا بخوانید).

در این شرایط، عربستان خود را تنها می‌بیند. جمهوری اسلامی ایران همواره از علاقه خود به ایجاد روابط دوستانه با همه همسایگان من جمله عربستان سعودی سخن گفته بود. بارزترین این اظهارات در سخنرانی اخیر رئیس جمهور روحانی متبلور شد که در سازمان ملل از "ائتلاف امید" سخن گفت و مقامات کشورهای حاشیه خلیج فارس را دعوت به همکاری و تشکیل اتحاد جهت حفظ امنیت خلیج فارس کرد.

حالا عربستان در یک دوراهی بزرگ قرار دارد: ترک جنگ یمن و مصالحه با ایران و التماس بیشتر جهت دریافت کمک از آمریکا. باید دید در روزهای آینده چه اتفاقی می‌افتد؟

38