رأی چرک

کمتر از 5‌ماه تا انتخابات بعدی مجلس باقی مانده است. ورود پول‌های کثیف به انتخابات بیش از هر زمان دیگری به دغدغه مشترک نهادهای نظارتی و مسئولان برگزاری انتخابات تبدیل شده است؛ چراکه آلوده‌شدن انتخابات با پول‌های کثیف، سلامت انتخابات و به‌طور کلی اساس و فلسفه انتخابات را زیر سؤال می‌برد. اثر پول کثیف بر نتیجه انتخابات به‌گونه‌ای است که به دشواری می‌توان فرد منتخب را «منتخب مردم» نامید. فرد منتخب به صِرف اینکه نامش از صندوق رأی بیرون می‌آید، لزوما منتخب مردم نخواهد بود. وی ممکن است منتخب گروه یا افرادی باشد که پول‌های کثیف را به طریقی وارد انتخابات کرده‌اند. چنان‌که اصغر سلیمی، سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس اخیرا درباره نقش پول‌های کثیف در انتخابات گفته بود: «کسی بدون دلیل از کسی حمایت نمی‌کند و آنها به‌دنبال استفاده از رانت و اعتبار نماینده هستند. این کار باعث می‌شود نماینده دیگر وکیل مردم نباشد، بلکه نماینده آن قشر و اشخاص خاص باشد تا در مواقع اضطراری بتوانند از کمک و حمایت نماینده بهره ببرند.» در چنین حالتی عملکرد نماینده نه‌تنها در راستای منافع مردم حوزه انتخابیه نخواهد بود، بلکه در مواقعی ممکن است منافع مردم قربانی منافع حامیان مالی آن نماینده شود.
«پول کثیف» در ادبیات سیاسی کشور نخستین‌بار توسط عبدالرضا رحمانی‌فضلی مصطلح شد؛ وزیر کشور در سخنانی در سال1393، در این‌باره گفت: «زمانی که زیرمیزی، حق حساب، رانت، قاچاق کالا، نابرابری و امتیازات نابجا را در اقتصاد نام می‌بریم، به این منابع مالی غیررسمی اشاره داریم که اسمش را «پول کثیف» می‌گذاریم.» دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر گفت: «کسی که این پول‌ها را دارد به‌راحتی نفوذ می‌کند و آدم‌ها و قوانین را می‌خرد و مشکل ایجاد می‌کند.» وی همچنین برای نخستین‌بار از ورود پول‌های کثیف به حوزه سیاست سخن گفت؛ سخنانی که با انتقادها و اعتراض‌های نمایندگان مجلس نهم مواجه شد؛ تا جایی که وزیر را برای پاسخگویی به مجلس فراخواندند. وزیر کشور در پاسخ به درخواست نمایندگان برای توضیح بیشتر درباره ادعایش، گفت: «رهبری بارها تذکر دادند که جلوی ورود این پول‌ها به حوزه سیاست، قدرت و انتخابات گرفته شود. حالا من ۱۰ تا اسم بیاورم چه مشکلی حل می‌شود؟»
5سال پیش زمانی که رحمانی‌فضلی مسئله ورود پول‌های کثیف به سیاست و انتخابات را مطرح کرد، برای بسیاری این موضوع قابل هضم و باورکردنی نبود اما این مسئله امروز به دغدغه عمومی در کشور بدل شده است؛ به همین جهت است که اعضای شورای نگهبان و مقامات قضایی نیز در ارتباط با ورود پول‌های کثیف به انتخابات ابراز نگرانی کرده‌اند. آیت‌الله جنتی، دبیر شورای نگهبان در جریان اجلاس اخیر خبرگان در سخنانی به این موضوع اشاره کرد و گفت: «عده‌ای با پول‌های کثیف می‌خواهند وارد مجلس شوند و این خط قرمز ما در شورای نگهبان است... ما حتما جلوی کسانی را که می‌خواهند با پول‌های کثیف وارد انتخابات شوند، می‌گیریم.» عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان نیز درخصوص خط‌قرمز شورای نگهبان و پول‌های کثیف در انتخابات، گفت: «درخصوص نقش پول در انتخابات همه مسئولان و مردم نگران هستند و نیاز به قانون قوی داریم. شورای نگهبان هر جا تشخیص دهد پول نقش مؤثری داشته با اختیارات قانونی برخورد خواهد کرد.» کدخدایی به ضعف‌های قانونی برای نظارت شورای نگهبان به ورود پول‌های کثیف به انتخابات اشاره کرده و بهترین راهکار برای رفع این نگرانی‌ها را تصویب قوانین بهتر عنوان کرده است.
رئیس دفتر رئیس‌جمهور هم در سخنانی به نقش‌ پول‌های کثیف در انتخابات اشاره کرد و بر مخالفت دولت با ورود و هزینه‌کرد پول‌های کثیف به انتخابات اعم از مجلس و ریاست‌جمهوری تأکید کرد. محمود واعظی به نامزدهای انتخابات هشدار داد که از طریق پخش پول رأی جمع نکنند.
نگرانی‌ها درباره ورود پول‌های کثیف به انتخابات به خطبه‌های نمازجمعه هم کشیده شد. روز جمعه آیت‌الله محمدمهدی حسینی‌همدانی، نماینده ولی‌فقیه در استان البرز در خطبه‌های نمازجمعه کرج، گفت: متأسفانه برخی از افراد که قصد شرکت در انتخابات را دارند و احساس می‌کنند با آمدن فلان شخص در عرصه رقابت‌های انتخاباتی رأی خودشان متزلزل خواهد شد به او پیشنهاد مسئولیت و پست می‌دهند و بر سر مدیریت‌های استان معامله می‌کنند.
طی ماه‌های گذشته روایت‌های متعددی درباره نقش پول‌های کثیف در انتخابات مجلس و سایر انتخابات‌ها منتشر شده است و گویا این امر به‌عنوان یک چالش جدی در انتخابات مطرح است. حسینعلی امیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور اما چاره کار را در تصویب قانون جامع انتخابات می‌داند؛ لایحه‌ای که به گفته وی، با جزئیات به موضوع پول‌ها، هزینه‌کردهای انتخاباتی، اعلام منشأ و مبنای هزینه‌های انتخاباتی از سوی نامزدها پرداخته است. به گفته امیری، نظارت بر هزینه‌های انتخاباتی منحصر به زمان انتخابات نیست، بلکه قبل از انتخابات، ایام تبلیغات، حین انتخابات و حتی بعد از برگزاری و اخذ آرا را دربرمی‌گیرد و احکامی برای تخلفات در هر بخش دارد. این لایحه در اسفندماه سال گذشته به تصویب هیأت دولت رسیده و اکنون در نوبت رسیدگی در مجلس قرار دارد. باید منتظر بود و دید که آیا نمایندگان مجلس و سپس شورای نگهبان اراده واقعی برای پایان دادن به نقش پول‌های کثیف در انتخابات را دارند یا خیر؟

رحمانی ‌فضلی سال 93 گفته بود: زمانی که زیرمیزی، حق حساب، رانت، قاچاق کالا، نابرابری و امتیازات نابجا را در اقتصاد نام می‌بریم، به این منابع مالی غیررسمی اشاره داریم که اسمش را «پول کثیف» می‌گذاریم.

منبع: روزنامه همشهری

66