چرا مسلمین قادر به حل مساله فلسطین نیستند؟

به گزارش خبر فوری ، همانطور که پیش بینی می‌شد طرح مشهور به "معامله قرن" که توسط دونالد ترامپ ارائه شد، به دلیل ظلم و فشاری که به فلسطینیان در کرانه باختری و نوار غزه می‌آورد، مخالفتها و تظاهرات مختلفی را در سرتاسر جهان اسلام به وجود آورد.

در این میان، بسیاری معتقدند که این حرکت جدید می‌تواند منجر به وجود آمدن نوعی انتفاضه جدید در فلسطین شود. انتفاضه ای که بعد از سالها می‌تواند کشورهای عرب و مسلمان سراسر منطقه را متحد کند. برگزاری تظاهرات ضد آمریکایی در یمن، ترکیه ، مصر و حتی کشورهای جنوب شرق آسیا نشان داد که مساله فلسطین بار دیگر باعث متحد شدن مسلمین شده است.

با این حال، برخی شواهد حاکی از این است که این اتحاد احتمالی گمانی بیش نیست. آنچه اکنون اتفاق افتاده متفاوت از نمونه های اصیل گذشته است. شاید برخی گمان کنند مساله فلسطین که یکبار باعث اتحاد جهان اسلام شده، می‌تواند بار دیگر این وحدت را به وجود بیاورد. اشاره این افراد به حادثه جنگهای صلیبی و ظهور صلاح الدین ایوبی است که با قدرت خود توانست سراسر مصر و شامات را تصرف کند و از بغداد تا لیبی را در اتحاد با خود در آورد. با ظهور او اسلام بار دیگر درخشید و حداقل در زمینه نظامی توانست مهاجمان صلیبی را از بیت المقدس بیرون براند.

آنچه اکنون در حال رخ دادن است متفاوت از حادثه جنگ سوم صلیبی و فتح بیت المقدس توسط مسلمین است. تا پیش از قرن 17 و قدرت گیری واژه ملت (Nation)، مسلمین خود را در یک وحدت هویتی می‌دیدند؛ آنها خود را اولا مسلمان می‌دانستند نه ایرانی، ترک، مصری یا لبنانی. به همین دلیل بود که یک کرد تکریتی مثل صلاح الدین توانست در شام و مصر که محل حضور خلفای عرب فاطمی بود به قدرت برسد و هیچ مسلمانی هم آن را پس نزند. در قرون جدید، اسلام هویت جمعی متاخر افراد شده است؛ به این معنی که ملیت خود را مقدم بر اسلام می‌دانند. مسلمانان اولا خود را ایرانی، لبنانی، مصری، ترک و پاکستانی می‌داند و بعد مسلمان.

این تقدم هویت ملی بر دینی باعث شده که حادثه فلسطین به کلی تحت تاثیر بحثهای ملی و قومی قرار بگیرد. به نمونه های تاریخی نگاه کنید. جنگ کانال سوئز که در سال 1956 به وقوع پیوست یکی از اولین نبردهای مستقیم و گسترده سرتاسری مسلمانان با رژیم صهیونیستی بود. مساله اصلی این نبرد اما چه بود؟ پس از روی کار آمدن جمال عبدالناصر و اعلام ملی شدن کانال سوئز و بستن آن توسط دولت مصر در سال ۱۹۵۶ میلادی، کشور اسرائیل که مدعی بود حق عبور بی‌ضرر آن به آبهای آزاد خدشه دار شده، برای باز گشایی کانال سوئز اقدام نمود. ناصر یک پان عربیست بود که هویت عربی را به هر چیزی ترجیح می‌داد. او توانست چند کشور عرب را با خود همراه کند و با رژیم صهیونیستی بجنگد؛ اما سرانجام جنگ او چه بود؟ شکست و از دست دادن برخی اراضی مصر. در این جنگ یک مساله ملی باعث ایجاد نوعی درگیری شد. بعد از آن هم نوعی قوم گرایی عربی باعث تداوم نبرد گردید. مشخص است که مساله‌ای اولا ملی و بعد قومی(عربی) باعث رویارویی مسلمین و اسرائیل در سال 1956 گردید. این همان نکته ای است که در بالا اشاره کردیم. نوعی تقدم ملی گرایی و نژادی بر هویت دینی که در قرن اخیر مبارزات علیه رژیم صهوینیستی را تحت تاثیر خود قرار داده است.

این اتفاق دقیقا در جنگ شش روزه در سال 1967 و جنگ یوم کیپور در سال 1973 هم تکرار شد. در جنگ لبنان و رژیم صهونیستی تا حدی این امر کم رنگ شد؛ اما از بین نرفت. در اعتراضات اخیر نیز به نظر می‌رسد نوعی زعامت ملی در پس تظاهرات و واکنشها قرار دارد. اوج این گرایش را در اعترضات و واکنشهای رجب طیب اردوغان(رئیس جمهور ترکیه) می‌بینیم. اردوغان در این سالهای اخیر به شدت دنبال این بوده که امپراتوری عثمانی را در سرزمینهای اسلامی خاورمیانه و شمال آفریقا زنده کند(گزارش خبر فوری در این رابطه را اینجا بخوانید).

اردوغان در جریان "معامله قرن" با شوری وافر از حق فلسطینی ها حمایت کرد، اما همزمان مبارزان در ادلب را هم تهدید کرد. او به دنبال این است که از طریق مساله فلسطین قدرت خود را بر سراسر خاورمیانه بگستراند؛ همانطور که ناصر با جنگ اسرائیل در پی آن بود که مصر را زعیم کشورهای عربی نشان دهد.

اردوغان در سخنرانی اخیر خود در مورد فلسطین گفته است: «نگاه ما به عنوان ملت ترکیه به مسلمانان، همان نگاه سلطان عبدالحمید دوم است». این مطلب به چه معنایی است؟ عبدالحمید دوم به عنوان آخرین پادشاه عثمانی، حمایت صریح و قاطعی از سرزمین فلسطین داشت و صراحتا درخواست تئودور هرتزل بنیانگذار صهیونیسم در سال 1896 مبنی بر صدور مجوز مهاجریت یهودیان به سرزمین فلسطین و تشکیل دولت خود مختار یهودی در ازای تقبل پرداخت بدهی‌های خارجی دولت عثمانی به دولت های اروپایی در آن دوران را رد کرد. اردوغان در حقیقت با ارجاع به سلطان عبدالحمید در حال اشاره به سیاستهای بازگشت به امپراتوری عثمانی خود است. اندیشه و آرزویی که بیش از هرچیز در پی تحقق آن است.

این ورود و نفوذ گرایشات ملی در مواجهه با یک مساله اسلامی باعث افزایش اختلاف کشورها، مردم و عدم وحدت با یکدیگر می‌شود. اینها عوارض سوئی هستند که در 100 سال اخیر بارها دامن مسلمین را گرفته و آنها را در مقابل استعمارگران با زانو درآورده است.

38