سایه قوی سیاه برجهان! 

قوها همیشه سفید هستند، این باور مردم دنیای قدیم قبل از کشف استرالیا بود، باوری قاطع و بی چون و چرا که از قرار معلوم تمامی شواهد تجربی مؤید آن بود. مشاهده اولین قوی سیاه برای پرنده شناسان گرچه شگفتی جالبی بوده است، اما به نوعی بیانگر محدودیت شدید آگاهی ما از طریق مشاهدات یا کسب تجربه و شکنندگی دانش ماست.

قوی سیاه نمادی از پیش بینی ناپذیری، ابطال پذیری دانش و غافلگیری ما در مواجهه با بحران‌هاست. بحران‌هایی که گرچه به ندرت ممکن است اتفاق بیافتد اما به بشریت ثابت می‌کند که خارج از دایره پیش‌بینی‌هایش باید جایی برای قوی سیاه بگذارد.

کمتر از سه ماهست که کرونا در چین، ایران و اکنون در تمامی دنیا، شیوع یافته، بیماری که چون قوی سیاه علم پزشکی، تکنولوژی، حکومتها و ابرقدرتهای دنیا را غافل گیر کرده و خط بطلانی بر مدیریت بحران نه تنها در مقیاس ملی بلکه در مقیاس جهانی کشیده است.

گرچه امروز دنیا با داشتن درد مشترک، به سمت همدردی جهانی پیش رفته است اما با توجه به اقتضائات مقابله با شیوع این بیماری، همه کشورها مرزهایشان را بسته و موقتا با سیاست انزوا طلبی به دنبال حل بحران از کشور خود بوده و رفته رفته پیش‌بینی می شود از همکاری‌های بین المللی در زمینه های مختلف کاسته شود.

با انزوای اجباری کشورهای جهان، تعلیق مناسبات تجاری، به خواب رفتن صنعت توریسم جهانی و سیاستهای متاثر از جلوگیری از شیوع کرونا، شاید بتوان گفت جهان بدون مرز، عمرش به سر رسیده است و نظام جهانی که سال‌ها بر طبل آن کوبیده می‌شد و راه پیشرفت و توسعه از آن می گذشت امروز دیگر کاربردش را از دست داده است و دولتها به عنوان بازیگر اصلی در عرصه بین الملل به مرکز ثقل قدرت برگشته و شاهد شکل گیری ناسیونالیسم نوینی در کشورها خواهیم بود چرا که مردم برای بقا، تمرکز قدرت را به دولتها داده و با همدلی بیشتر با یکدیگر به دنبال برون رفت از این بحران هستند.

بی تردید کرونا پیامدهای قابل توجهی در عرصه های مختلف خواهد داشت به طوری که حتی پس از پایان یافتن شیوع، یافتن درمان و کنترل بیماری آثار آن بر نظام بین الملل، اقتصاد جهانی، سیاست کشورها در قبال یکدیگر و ... باقی خواهد ماند. آثاری که بی‌تردید نظام بین‌الملل را به سمت و سوی جدیدی سوق خواهد داد.

اتخاذ سیاست‌های سخت‌گیرانه در خصوص مهاجرت، تزلزل اقتصاد جهانی و اقتصاد ملی، اختلال در روند رشد اقتصادی کشورها، بحران بدهی کشورهای در حال توسعه و به واسطه آن اختلال در عملکرد صندوق بین المللی پول، رکود فراگیر اقتصادی، تضعیف نهادهای دموکراتیک، خطر بروز آشوب‌های سیاسی در کشورهای بحران زده در نتیجه رشد بیکاری و ناکارآمدی دولتها در حل بحران ها و به دنبال آن بروز هرج و مرج در برخی از کشورها را می‌توان از جمله پیامدهای منفی کرونا در نظام بین الملل پیش بینی کرد.

براساس آمارهای ارائه شده از مبتلایان به کرونا و میزان تلفات آن در کشورهای اروپایی و امریکا، این کشورها علیرغم توسعه‌یافتگی و داشتن استانداردهای بالا در حوزه بهداشت و درمان و مدیریت بحران، آنگونه که انتظار می‌رفت عمل نکرده و دچار چالش های جدی در رویارویی با کرونا بوده اند، اما درمقابل کشور چین با وجود جمعیت بالا توانسته این بیماری را مهار کند و وضعیت این کشور به حالت عادی بازگردد.

از همین رو میتوان گفت چین به عنوان یک ابر قدرت اقتصادی، می تواند سرآغاز جریان انتقال قدرت از غرب به شرق بوده و معادلات بین المللی را با شگفتی و تغییرات چشمگیری همراه کند.

با این حال، شاید کرونا را بتوان آزمونی برای میزان تاب آوری دولتها در قبال بحران دانست، اما کشورهایی که رویه های استاندارد قوی داشته و از یک مکانیزم تصمیم گیری نیرومند و سریع برخودار هستند، در این دوره با آسیب کمتری روبرو خواهند شد.

17