میان ماه من تا ماه گردون / چطور نماد آسمان، در زمین به فروش رسید؟

به گزارش خبر فوری ، چند روز پیش خبری در رسانه‌ها بازتاب یافت مبنی بر اینکه یک قطعه از ماه به ارزش ۲.۵ میلیون دلار در حراجی کریتسی فروخته می‌شود ( اینجا بخوانید ).

در نگاه اول، این نیز یکی دیگر از فروش‌های لاکچری با حضور ثروتمندان و علاقه‌مندان به داشتن چیزهای کمیاب و خاص ارزیابی می‌شود. کسانی که برای داشتن شیئی نادر، که دیگران ندارند، حاضرند میلیون‌ها دلار بپردازند. البته شاید برای کسانی فراتر از این باشد؛ حضور چیزی کیهانی در میز اتاق پذیرایی، حسی کیهانی به دارنده این قطعه می‌دهد و خود را متصل می‌داند به دنیای فرازمینی.

اما فراتر از این عادت اجتماعی خاص برخی پولدارها، یا اعتقادات برخی اشخاص، خود اینکه این تخته سنگ، قطعه‌ای از ماه است جای شگفتی بسیار دارد. شگفتی آن برای انسان‌های قرن بیست و‌ یکمی که سال گذشته میلادی پنجاهمین سالگرد فرود فضاپیمای آپولو 11 بر فراز ماه را جشن گرفتند، چندان هیجان‌انگیز نیست. اما پیش از آن «جهش بزرگ» در سال 1969 که پای انسان به ماه گشوده شد، این گوی بلورین زیبای شب در خیال و ذهن بشر برای سده‌ها جولان می‌داد و گاه چنان به وجدش می‌آورد که حتی نگاه به ماه هم برخی را مجنون می‌کرد.

چه شاعرانی که چهره معشوقشان را به ماه تشبیه کردند یا وصف‌هایی را از زبان ماه گفتند یا به نام آن سرودند. حتی در لفظ عامیانه نیز این تشابهات وارد شد. عبارت «مثل یک تکه ماه» در زبان شفاهی شاید معروف‌ترین آنها باشد!

اما اینک آن «تکه ماه»، سنگ سخت بدقواره‌ای است که اگر دانشمندان نمی‌گفتند از ماه به زمین آمده، کسی آنرا به مفت هم در خانه‌اش نمی‌گذاشت چه برسد چند میلیون دلار بخواهند بابتش پول بدهند. اما از آن ماه آن دوران، تا این ماه کنونی داستانی بر بشر گذشته که دیدگاه بشر را برای همیشه دگرگون کرده است. اما داستان از کجا آغاز شد؟

قرن 17 میلادی در گرماگرم انقلاب علمی در اروپا، آیزاک نیوتن فیزیکدان انگلیسی بود که برای اولین بار گفت که آنچه سیبِ رها شده را به زمین می‌اندازد همان است که ماه را دور زمین می‌گرداند و آن را نیروی گرانش نام نهاد. به لحاظ تاریخ علم البته داستان پیشتر با گالیله و دیگرانی شروع شده بود اما در گزارش نیوتن پختگی‌اش را کامل کرد. ماه، دیگر چیزی فراتر از زمین نبود. قوانین حاکم بر آن مشابه قوانین زمینی بود و بشر با کمک صورت‌بندی قوانین فیزیکی، پرواز خود را به ماه، به این کره‌ای که از عناصر مشابه زمین ساخته شده، آغاز کرد. سفری که پس از سه قرن فکر و تئوری و آزمایش، در سال 1969 عملی شد و نیل آرمسترانگ آن جمله مشهورش را در هنگام گام نهادن بر سطح ماه گفت: «این گامی کوچک برای یک انسان و جهشی بزرگ برای بشریت است».

بشر را تخیل و دانشش به ماه کشاند. اگر در ایام قدیم رو به آسمان نکرده بود و چهره معشوق را در ماه نمی‌دید و تخیلش را پرواز نمی‌داد، نمی‌توانست رشد کند و آن خیال را با دانش عملی کند. علم، اما جولانگاهی‌ست برای جدا کردن خیال آدمی از توهم‌هایش. علم در زمانه ما، هم خیال را می‌نوازد هم واقعیت را نمی‌کُشد. آوای زیبای علم را می‌توان شنید و می‌توان نتایجش را حس کرد نه همچون شعر بسیار زیبای حسین منزوی تنها «خیال خامی» باقی بماند «ورای دست رسیدن»:

خیال خام پلنگ من به سوی ماه جهیدن بود و مـاه را زِ بلندایش به روی خاک کشیدن بود

پلنگ من ـ دل مغرورم ـ پرید و پنجه به خالی زد که عشق ـ ماه بلند من ـ ورای دست رسیدن بود

ای کاش شگفتی‌مان را از این ماهِ فروخته شده نگه داریم چرا که میوه خیال و خرد آدمی در طول تاریخ‌مان است و یادمان می‌آورد فراتر رفتن‌ها و جهیدن‌ها را از آنچه امروز بدان خو کرده‌ایم، امیدها و آرزوهایمان را.

نویسنده: امین پاکزاد/ کارشناس ارشد فیزیک

منبع: خبرفوری

66