در ِ حمام «قوام‌الدوله» را گِل گرفتند!

خیابان امیرکبیر، بین چهارراه سرچشمه و سه‌راه امین‌حضور، خیابان باریک و پرپیچ و خمِ «میرزا محمود وزیر» با تاریخِ غنی‌اش، لکه‌ تاریخی دیگری از دوران قاجار را مدت‌هاست از دست داده. حمام «قوام‌الدوله» که تا همین ۱۰ سال قبل هم مردم محلی از آن استفاده می‌کردند، ورودی‌اش امروز به دیواری سفید و همرنگ با بقیه خیابان تبدیل شده، حمامی تاریخی که ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

مردم محلی می‌گویند تا ۱۰ سال قبل هم از این حمام تاریخی استفاده می‌کرده‌اند، اما با متروکه شدن تدریجی حمام، از حدود دو سال قبل، ورودی حمام به دیوارِ خیابان تبدیل شده و سیمانِ سفید جای کاشی‌های آبی‌رنگ حمام را پر کرده‌ است.

تا همین چند سال قبل هم رسانه‌ها زیاد از بی‌توجهی‌ها به این حمام و متروکه شدن آن می‌نوشتند، اما سرانجام در سکوت خبری، حمام قوام‌الدوله ها هم از نقشه تاریخی تهران پاک شد.

«میرزا محمدخان قوام‌الدوله» از افراد بانفوذِ در دوره قاجار بود که بعدها در عصر مشروطه دو نوه‌اش به نام‌های «میرزا حسن خان وثوق‌الدوله» و «میرزا احمد خان قوام‌السلطنه» چند مرتبه به مقام وزارت و ریاست‌الوزرایی رسیدند. خانه قوام‌الدوله بعدها از سوی وارثان این خانواده به وزارت فرهنگ وقت هدیه شد و امروز دفتر کمیته ملی ایکوموس (شورای بین‌المللی بناهای تاریخی) است.

اما همه نام قوام فقط برای این خانه نیست که دست کم سالم باقی مانده و استفاده‌ای از آن می‌شود، این خانه از معدود بناهای اشرافی صاحب حمام بود که حمامش درست پشت خانه قرار گرفته بود و سردر آن رو به کوچه شهید «حسن اسماعیل بیگ دامغانی» باز می‌شد.

هرچند حمام قوام‌الدوله، حمام اختصاصی قوام‌الدوله ها بود و حتی یک در هم از خانه قوام به حمام باز می‌شد، اما در روزهایی از هفته در آن برای استحمام مردم نیز باز می‌شد تا با کوچ خانواده قوام‌الدوله از خانه اجدادی خود و تقسیم آن میان وارثان، حمام از پیکره اصلیِ آن جدا شد و به عنوان یکی از حمام‌های عمومی محله اودلاجان به زندگی خود ادامه داد.

منابع می‌گویند در طول چند سال گذشته، برای بخش شرقی بافت تاریخی اودلاجان فقط سه حمام تاریخی باقی نگه داشته بودند؛ «حمام نواب»، «حمام میرزا علی اصغر» و «حمام قوام‌الدوله»، اما به نظر می‌رسد در یکی دو سال اخیر باید نام سومین حمام را از این لیست پاک کرد.

این اتفاق در حالی رخ داده که نه تنها این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و چسبیده به دفتر ایکوموس ایران (کمیته محوطه ها و بناهای تاریخی ایران) است، بلکه در منطقه ۱۲ تهران قرار دارد و چند متر آن طرف‌تر از آن نیز دفتر مدیریت بافت و بناهای تاریخی معاونت معماری و شهرسازی شهرداری تهران فعال است.

منبع: ایسنا

72