قدم اول در مطالعه سنگ‌قبر مکشوفه در تاق‌بستان برداشته شد

به دنبال گزارش یکی از اهالی روستای تاق بستان، سنگ‌نوشته‌ای تاریخی متعلق به سده پنجم هجری به این پایگاه تاریخی تحویل داده شد، کتیبه ای تاریخی که به گفته‌ی مدیر پایگاه میراث فرهنگی تاق‌بستان، سنگ نوشته‌ای تزئینی، به خط کوفی و متعلق به قرون پنجم یا ششم هجری است که هرچند به مرور زمان دچار فرسایش شده، اما کارشناسان بررسی این اثر تاریخی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

عمادالدین شیخ‌الحکمایی - مسوول بخش کتیبه‌ها و اسناد موسسه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و عضو کمیته‌ی حافظه جهانی- از دو روز گذشته مشغول بررسی و مطالعه این سنگ نوشته است.

این مدرس دانشگاه در گفت‌وگویی، با بیان این‌که متن کتیبه، متعلق به یک سنگ قبر است، ولی تاریخی روی آن نوشته نشده، ادامه می‌دهد: هر چند عرف رایج در همه‌ی دوره‌ها غالبا ذکر تاریخ روی سنگ قبور است، اما با توجه به بررسی‌هایی که قبلا در این منطقه داشته‌ام و تعداد قابل توجهی از سنگ مقبره‌های حوزه کرمانشاه بدون تاریخ بودند، به نظر می‌رسد چنین رسمی در منطقه کرمانشاه رواج داشته است.

او سبک نگارش روی کتیبه را خط کوفی از نوع سلجوقی می‌داند و ادامه می‌دهد: بر اساس نوشته‌های روی سنگ، می‌توان یک تاریخ نسبی برای آن مشخص کرد. با توجه به شخصیت مدفون شده که نام او در کتیبه وجود دارد، می‌توان گفت این سنگ‌نوشته احتمالا متعلق به قرن پنجم هجری باشد.

شیخ‌الحکمایی با بیان این‌که هنوز بررسی روی این کتیبه به طور کامل انجام نشده است، به حک شدن دو اسم «ابی عبدالله مکی» و پسر وی «ابوالفرج حمد مکی» در کتیبه اشاره می‌کند و می‌گوید: آن‌ها از یک خاندان شناخته شده‌ی تاریخی و صاحب تالیف هستند که از آن‌ها آثاری باقی مانده است، بنابراین به دلیل شناختی که از افراد این خانواده در تاریخ وجود دارد، می‌توان احتمال داد که این کتیبه متعلق به قرن پنجم باشد.

او می‌افزاید: روند معمول ایجاد کتیبه‌ی سنگ قبر در دوره‌های گذشته معمولا با نوشتن اسم افراد و در ادامه بخش قابل توجه آن به عناوین افراد مانند "القاضی، الامام، العالم" و جمله دعایی برای طلب مغفرت و در انتها نیز تاریخِ کتیبه اختصاص داده می‌شده است.

وی با اشاره به این‌که بر اساس نام‌های موجود روی کتیبه، آن به یک خاندانِ شناخته شده به نامِ «مکی» که در حوزه کرمانشاه و همدان اهل قضاوت بوده‌اند، تعلق دارد، اظهار می‌کند: شاید بتوان علت حک نشدن تاریخ روی این سنگ نوشته را به دلیل مشهوربودن خاندان دانست، چون به اعتقاد آن‌ها در آن زمان شخصیت‌های مشهور ابهام زیادی در زمان زندگی خود ندارند. هر چند احتمال بسیار ضعیفِ دیگری هم هست که وقتی متن کتیبه تمام می‌شود، تاریخ فشرده‌تر، ریزتر و باریک‌تر در لبه‌ی کتیبه نوشته می‌شده که در حال حاضر تصویری از این جرئیات در اختیار ندارم.

این کارشناس کتیبه، کشفِ این سنگ نوشته را در صورتی که در همان خانه در روستای تاق بستان اتفاق افتاده باشد، یک نشانه‌ی خوب می‌داند و ادامه می‌دهد: آن یک نشانه است چون در این حالت این مکان قبلا به صورت مشخص، مدرسه، مقبره یا مکانی تاریخی بوده است که در این صورت بهتر است بررسی‌های باستان‌شناسی روی محل کشف انجام شود، چون سرنخی برای دسترسی به یک مکان عمومی است که ارزش مطالعه باستان‌شناسی و به دست آوردن نقشه و پلان و احیانا کتیبه‌های مقابر دیگر افراد خاندان یا مریدان او را دارد.

منبع: ایسنا

72