پشت پرده پیام روحانی به پوتین

محمدجواد ظریف درحالی به سوچی روسیه سفر کرده که گفته می‌شود قرار است پیام حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان را تحویل ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه کند.

با وجود آنکه ارسال پیام میان روسای جمهور معمولا امری عادی است، اما سوال اینجاست که چرا روسای جمهور ایران و روسیه که دیدارهای نسبتا منظمی با یکدیگر دارند، به سمت ارسال پیام رسمی میل پیدا کرده و کدام موضوع حساس در سطح منطقه‌ای یا جهانی باعث شده تا چند روز پس از سفر مقامات عربستان به مسکو، رئیس‌جمهور به پوتین پیام کتبی ارسال کند.

اولین احتمالی که در این زمینه وجود دارد، موضوع نقض برجام از سوی آمریکا و افزایش فشارها بر آژانس است. شاید در پیام روحانی از پوتین خواسته شده باشد تا در زمینه حفظ برجام بیشتر از ظرفیت‌های دیپلماتیک خود استفاده کرده و هشدارهای لازم را به دونالد ترامپ بدهد. نکته مهم اینجاست که در هفته‌های اخیر که ترامپ از تشدید فشارها علیه ایران صحبت کرده، هرچند اروپایی‌ها قاطعانه به این درخواست «نه» گفتند، اما روسیه، در این رابطه سکوت اتخاذ کرده است.

دومین احتمال درباره موضوع این نامه، بحث رایزنی‌های عربستان در مسکو است. در این رایزنی‌ها ریاض خواستار هماهنگ شدن با مسکو در دو زمینه بحران قطر و بحران سوریه شده بود. تهران و روسیه در زمینه دفاع از دولت اسد موضعی واحد دارند و شاید در این نامه به اتحاد منطقه‌ای تهران و مسکو اشاره شده باشد.

همچنین موضوع بحران میانمار و نقشی که روسیه می‌تواند در زمینه حمایت از مسلمانان در شرق آسیا ایفا کند موضوع دیگری است که با توجه به تاکید تهران بر حمایت قاطع کشورهای اسلامی از آوارگان روهینگیا، احتمال می‌رود در این نامه به آن اشاره شده باشد.

در کنار همه اینها، به‌تازگی رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه از خرید سامانه اس 400 از روسیه خبر داده است. این سامانه می‌تواند موقعیت نظامی ترکیه را در سطح منطقه ارتقا دهد. پیام خرید این سامانه، فاصله گرفتن هرچه بیشتر آنکارا از اروپاست. با این حال از آنجا که ایران تنها توانسته سامانه اس 300 را از روسها خریداری کند، شاید در نامه روحانی به برخی ملاحظات نظامی در منطقه نیز اشاره شده باشد.

هرچه هست، روابط ایران و روسیه در سال‌های اخیر روابطی در سطح بالا بوده و در جریان نامه‌نگاری اخیر پوتین و روحانی، بعید است به موضوعات اختلافی پرداخته شده باشد. با این حال گستره روابط مسکو با کشورهای رقیب ایران و نیز نفوذ این کشور در دولت جدید آمریکا احتمالا ظرفیتی به روسیه می‌دهد تا تهران از آن برای کاهش سطح تنش با برخی کشورها از ان استفاده کند.

اینکه نتیجه این نامه‌نگاری چیست، موضوعی خواهد بود که در آینده می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

17