ساخت دومین سد بزرگ مشهد

به صورت کلی سد، دیواره محکمی است که از آن برای مهار کردن و یا تغییر مسیر آب در بین دو کوه و یا در عرض دره استفاده می‌ شود. در پشت سدها دریاچه ای به وجود می ‌آید که آب در آن جمع می ‌شود و در مواقع نیاز از آب جمع شده در پشت این سدها استفاده می شود.

امروزه از سدها استفاده های مختلفی می شود، سدها نقش بسیار مهمی را در نگهداری و استفاده از منابع آب ایفا می‌ کنند. اگر سدها در مناطق مختلفی ساخته شود، می ‌توانند جلو بسیاری از سیل ها و طغیان های آبی را گرفته و از آن جلوگیری کنند.

به دلیل آن که آب پشت سدها نیروی بسیار عظیمی را به بدنه سد وارد می‌ کنند، در طراحی سدها باید فرآیندهای مهندسی با دقت بسیار زیادی صورت گیرد تا سد بتواند در برابر این نیرو پایدار باقی مانده و دچار مشکل نشود.

کشور ما یکی از کشورهای پیشتاز در زمینه ساخت سد به شمار می ‌رود. تاریخچه سد سازی در کشور ما به دوران باستان و زمان حکومت هخامنشیان باز می ‌گردد. امروزه در سراسر ایران شاهد تاسیس سدهای مختلفی هستیم که هر یک از این سدها کارکرد خاصی داشته و اهداف مختلفی در پس طراحی آن ها وجود دارد. در این مطلب قصد داریم تا سری به استان خراسان رضوی زده و به سراغ یکی از سدهای بزرگ شهر مشهد رویم، پس با ما همراه باشید تا نگاهی به سد شوریجه اندازیم و اطلاعات بیشتری در رابطه با آن در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.

سد شوریجه؛ دومین سد بزرگ خراسان رضوی

اگر علاقه مند هستید تا از سدها بازدید کنید، به شما پیشنهاد می کنیم تا در صورتی که با تور مشهد lahzeakhar به شهر مشهد سفر کردید، حتماً از سد شوریجه بازدید کنید. این سد بسیار خاص و استراتژیک به عنوان دومین سد بزرگ استان خراسان رضوی شناخته می ‌شود.

این سد از نظر مهندسی و هیدرولوژی اهمیت بسیار زیادی دارد و در واقع از آن به منظور اهداف مختلفی مانند جلوگیری از سیلاب و تامین آب برای انجام فعالیت ‌های کشاورزی استفاده می ‌شود.

اگر نگاهی به مسیر رودخانه کشف رود انداخته و مسیر آن را دنبال کنید، با حذف مسیر‌های میانی به منطقه آق دربند در سرخس می ‌رسیم که در واقع در پایین دست این منطقه سد شوریجه واقع شده است. فرایند ساخت این سد به سال ۷۵ باز می ‌گردد، جایی که مهندسین شرکت سرو آب در آن دوره مطالعات خود را برای ساخت این سد آغاز کردند.

با گذشته مدت زمان طولانی بالاخره بخش مطالعاتی ایجاد این سد به پایان رسید و فرایند ساخت سد شوریجه از مرحله مطالعاتی وارد فاز ساخت و عملیاتی شد. طبق برنامه ریزی های انجام شده این سد دارای چندین مرحله عملیاتی است که چند بخش آن به صورت کامل انجام شده است اما به دلیل نبود بودجه کافی امروزه شاهد آن هستیم که در ادامه مسیر ساخت و رشد سد شوریجه مشکلات مختلفی به وجود آمده است.

مراحل ساخت دومین سد بزرگ خراسان

گفته شده این سد از سال ۷۵ برای ساخت در منطقه سرخس برنامه ریزی شد و تا به امروز بخش ‌های مختلفی از آن ایجاد شده است اما همچنان شاهد انجام فعالیت های مختلفی برای پیشرفت این سد مهم هستیم. سد شوریجه در شهر سرخس و در ۱۲۰ کیلومتری شرق شهر مقدس مشهد واقع شده است.

از نظر هیدرولوژی، حوزه اصلی و حوزه فرعی این سد در منطقه سرخس بوده و نام رودخانه ای که در پس این سد قرار دارد، کشف رود است.

سد شوریجه به عنوان یک سد خاکی با هسته رسی شناخته می شود، این سد خاکی امروزه توانسته به طرز چشم گیری به اهداف تعیین شده برای آن دست پیدا کند. طول تاج این سد طبق برنامه‌ ریزی‌ های صورت گرفته ۳۷۴ متر و ارتفاع از پی آن ۵۰ متر است. ارتفاع این سد از بستر نیز 46.5 متر است. حجم بدنه سد شوریجه یک میلیون متر مکعب بوده و حجم مخزن آن ۲۰۰ میلیون متر مکعب است. البته لازم به ذکر است که حجم مفید این سد ۲۱ میلیون متر مکعب است.

هدف از ساخت سد شوریجه

همان طور که گفته شد ایجاد یک سد می ‌تواند اهداف بسیار زیادی داشته باشد. ممکن است ایجاد یک سد تنها برای تغییر مسیر آب باشد و یا یک سد برای جلوگیری از ایجاد سیلاب و برای مهار کردن آب ساخته شود.

از سوی دیگر سدهای بسیار زیادی هستند که آب آشامیدنی مردم و کشاورزی و پرورش دام را تامین می ‌کنند و سد‌های خاصی نیز با استفاده از تکنولوژی ماشین هایی به نام توربین، مولد برق بوده و از آب، انرژی برق به وجود می آید.

شرکت مدیریت صنایع آب ایران در بخش طرح و توسعه خود برای سد شوریجه اهداف مختلفی را در نظر گرفته است. البته هدف اصلی ایجاد این سد جلوگیری از وقوع سیلاب و تامین آب کشاورزی است.

طبق مطالعات صورت گرفته و بررسی ‌های کارشناسی انجام شده آب قابل تنظیم سالانه برای رسیدن به این هدف ۲۷ میلیون متر مکعب است که این میزان بسیار قابل توجه بوده و این حجم آبی که در سد جمع می ‌شود می ‌تواند نیاز حجم وسیعی از کشاورزان استان خراسان رضوی و شهر سرخس را بر طرف کند.

به صورت کلی کشور ما جز مناطق خشک و کم آب به حساب می آید و به همین دلیل تامین آب کشاورزی یکی از مسائل بسیار مهم در ایران به حساب می ‌آید. ایجاد سد شوریجه سبب شده تا آبی که از رودخانه کشف رود در منطقه سرخس جریان دارد در طول مسیر خود به هدر نرفته، بلکه در این سد جمع شده و از آن برای تامین آب کشاورزی مردم استفاده شود.

مطمئنا پس از افتتاح فازهای دیگر پروژه سد شوریجه می ‌توان انتظار داشت که کشاورزی این منطقه رونق بسیار زیادی پیدا کرده و وارد مرحله تازه شود. امیدواریم که اختصاص بودجه برای ساخت این سد با سرعت بسیار زیادی صورت گیرد تا مردم منطقه سرخس بتوانند به بهترین شکل ممکن و بدون هدر رفت از آب این سد برای کشاورزی خود استفاده کنند.

71