سهم طلایی بهبودیافتگان از کرونا در درمان بیماران بدحال

پلاسما، بخش مایع خون و زرد رنگ است که ۵۵ درصد خون را تشکیل می‌دهد، افرادی که به ویروس کرونا مبتلا شدند و بهبود یافتند، آنتی بادی قوی برای مقابله با کرونا در پلاسمای خون خود دارند، از این رو پلاسمای این دسته از بهبود یافتگان، گرفته شده و به بیماران بدحال کرونایی تزریق می‌شود که به این روش، پلاسما درمانی گفته می‌شود.

پس از شیوع بیماری کرونا در کشورمان، پزشکان و محققان روش‌های مختلفی را برای درمان این بیماری بررسی کردند که یکی از آنها پلاسما درمانی بود و این روش ابتدا بصورت محدود و آزمایشی در برخی استان‌ها اجرا شد و پس از دستیابی به نتایج قابل قبول، اجرای آن در سطح بیشتری گسترش یافت.

اواخر خرداد امسال، قاسم جان‌بابایی معاون درمان وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از رضایت بخش بودن نتایج اولیه تحقیقاتی پلاسما درمانی در کشور خبر داد و گفت که این روش درمانی می‌تواند در بهبودی بیماران بدحال کرونا موثر باشد.

همچنین به گفته کارشناسان امر پلاسما درمانی طول دوران بستری بیماران بدحال و شدید مبتلا به ویروس کرونا را کاهش داده و میزان مرگ و میر این بیماران را کمتر کرده است.

آنان می گویند بررسی مطالعه پلاسما درمانی روی بیماران مبتلا به کووید ۱۹ در ایران نشان می‌دهد که پلاسما در بیماران بد حال و شدید بی‌عارضه بود و اگر پلاسما درمانی در این بیماران زودتر آغاز شود، نتایج بهتری به همراه خواهد داشت.

اعضای عضو شورای عالی سازمان انتقال خون تاکید دارند که این مطالعه‌ها باید ادامه یابد و در بیماران متوسط که بدحال نیستند انتظار داریم با مصرف پلاسمای بیماران بهبود یافته، وضعیت آنها کمتر به سمت شدید شدن بیماری برود.

برخی از مسوولان امر توصیه می کنند پلاسما درمانی در پروتکل درمانی کووید ۱۹ باید اضافه شود و بیماران در اولین فرصت حتی در اورژانس بتوانند از پلاسما استفاده کنند، تاکید کرد: روند اهدای پلاسما باید در کشور تقویت شود تا بیماران بیشتری بهبود پیدا کنند.

پلاسما درمانی، خدمات‌رسانی ملی برای مقابله با کرونا

مدیرعامل سازمان انتقال خون نیز با تاکید بر اینکه ایران دومین کشور دارای طرح پلاسما درمانی کووید ۱۹ در دنیا است، گفت که آمریکا در این زمینه یک پله بعد از ایران قرار دارد.

پیمان عشقی، این برنامه را در ابتدا یک طرح پژوهشی خواند و افزود: اما پلاسما درمانی به یک برنامه درمانی و خدمت‌رسانی ملی برای مقابله با ویروس کرونا تبدیل شد و اکنون این طرح به قدری گسترده شده که نیازمند حمایت دولت است.

به گفته مدیرعامل سازمان انتقال خون، یک تا ۲ ماه پس از بهبودی از ابتلا به ویروس کرونا، به‌دلیل میزان مناسب آنتی‌بادی و کیفیت بالای پلاسما، فرصت طلایی برای اهدای پلاسما است و بهبود یافتگان به‌منظور کمک‌ به مبتلان به کرونا نباید این فرصت را از دست بدهند.

ایران در زمان حاضر فرآیند تهیه پلاسما از خون بیماران بهبودیافته کووید ۱۹ برای مصرف در بیمارستان‌های کشور در ۲۴ استان در حال انجام است.

بیش از چهار هزار و ۵۰۰ نفر از بهبودیافتگان در چهار ماه نخست امسال برای اهدای پلاسما مراجعه کردند و بیش از سه هزار و ۵۹۵ واحد پلاسما اهدا شده است؛ بیشترین میزان مراجعه در استان‌های تهران ، خوزستان، کرمانشاه، خراسان رضوی و اصفهان بوده است.

برایند آزمایش های موجود نشان می دهد بهترین زمان برای اهدای پلاسما بهبودیافتگان ترجیحا ۲۸ روز بعد از بهبودی است تا در این فاصله زمانی مطمئن شوند که آن‌ها دیگر ناقل نیستند و می‌توان بدون هیچ دغدغه‌ای آن‌ها را به مراکز اهدا فراخوان داد.

نکته مهم این که اقدام‌های لازم برای اهدای پلاسمای بهبود یافتگان کرونا در پایگاه‌های انتقال خون از اوایل اردیبهشت امسال آغاز شد و قبل از آن این کار در بیمارستان‌ها انجام می‌شد بنابراین نگرانی های برخی از کارشناسان برای فصل پاییز و زمستان است که امکان دارد شیوع کرونا بیشتر شود که باید ذخیره کافی پلاسما برای آن زمان در نظر گرفته شود.
پزشکان امر تاکید دارند اهدای پلاسما بعد از بهبودی به هیچ عنوان سیستم ایمنی بدن را تضعیف نخواهد کرد و بهبودیافتگان از کرونا اطمینان خاطر دادند برای نجات سایر بیماران و اهدای پلاسما اقدام کنند.

پلاسمای مورد نیاز به سختی یافت می‌شود

یک متخصص بیماری‌های عفونی در اصفهان با بیان اینکه پلاسما درمانی هنوز اثر قطعی ثابت شده‌ای ندارد، گفت: زمانی‌که پلاسمای بهبودیافتگان را به بیماران مبتلا به کرونا تزریق می‌کنیم، در تعدادی از آنها احساس بهبودی نسبی مشاهده می‌شود اما به‌عنوان درمان و یا ضد ویروس، روش قطعی نیست.

فرزین خوروش افزود: پلاسما درمانی بطور معمول برای بیمارانی که وضعیت عمومی آنها در حال بدتر شدن است تجویز و مطابق با دستورالعمل طرح و با هماهنگی بانک خون بیمارستان با مرکز انتقال خون استان، پلاسمای مورد نیاز تامین و در یک یا ۲ نوبت به بیمار تزریق می‌شود.

عضو هیات ‌علمی گروه بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه در هر بار بین ٢٠٠ تا ۴٠٠ سی سی پلاسما به بیمار تزریق می‌شود، ادامه داد: پلاسما باید از نظر گروه خونی همخوانی داشته باشد ولی همخوانی RH لازم نیست و موقع تزریق لازم است که درباره واکنش آلرژیک و حساسیت و همچنین زیاد شدن حجم داخل رگی (در بیماران قلبی) مراقبت کرد.

این متخصص بیماری‌های عفونی با اشاره به اینکه امکان استفاده از این روش در همه بیمارستان‌ها در صورت تجویز پزشک وجود دارد، تاکید کرد: متاسفانه به علت کمبود اهدای پلاسما در بیشتر موارد پلاسمای مورد نیاز در بانک خون پیدا نمی‌شود و از بانک خون به بیمارستان اعلام می‌کنند که موجود نیست.

خوروش تصریح کرد: اطلاع‌رسانی ناکافی و مراجعه کم بهبود یافتگان از بیماری کووید ١٩ به مرکز انتقال خون برای اهدای پلاسما از جمله مشکلات موجود در این زمینه است درحالیکه بهبودیافتگان از کرونا یک تا ۲ ماه بعد از بهبودی به‌عنوان کار خیر و به شکرانه بهبودی از بیماری می‌توانند برای اهدای پلاسمای خود به بیماران بدحال به مرکز انتقال خون مراجعه کنند.

اهمیت اهدای پلاسما با توجه به افزایش تعداد بیماران

از اواخر فروردین امسال بود که مسوولان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از اجرای طرح آزمایشی پلاسما درمانی بر روی تعدادی از بیماران مبتلا به کرونا در این استان خبر دادند و این طرح ابتدا بصورت محدود در بیمارستان‌های خورشید و غرضی اصفهان انجام شد.

در ابتدای امر اهداکنندگان به درمانگاهی در خیابان عباس‌آباد اصفهان برای نمونه‌گیری و اهدای پلاسما مراجعه می‌کردند اما از دهم اردیبهشت این کار در مرکز انتقال خون اصفهان انجام شد و تا کنون ادامه دارد.

به گفته مدیرکل انتقال خون اصفهان در زمان حاضر روزانه ۱۰ واحد پلاسما برای مراکز درمانی اصفهان تهیه می‌شود اما همچنان نیاز وافری برای پلاسما با توجه به افزایش تعداد بیماران بدحال مبتلا به کرونا وجود دارد.

مدیرکل انتقال خون اصفهان در گفت و گو با ایرنا افزود: متاسفانه آمار ابتلا به کرونا و نیاز به پلاسمای کوویدی در استان اصفهان افزایش یافته و نیاز روزانه بیمارستان‌ها، بسیار بیشتر از تعداد پلاسمای دریافتی در مرکز انتقال خون است.

مجید زینلی با بیان اینکه ما در برخی موارد از استان‌های دیگر نیز پلاسما تامین کردیم، تاکید کرد: ما علاوه بر پاسخگویی به نیاز روزانه بیمارستان‌ها، باید بتوانیم ذخایر پلاسما و فرآورده‌های درمانی مناسبی برای مقابله با بیماری کرونا داشته باشیم.

وی تصریح کرد: بدلیل نیاز بیمارستان‌ها در اصفهان، پلاسماهای دریافتی و اهدایی بطور روزانه استفاده می‌شود و ذخیره‌ای در این زمینه نداریم درحالیکه پلاسما قابل نگهداری تا ۲ سال است.

وی با اعلام اینکه تاکنون حدود ۳۰۰ واحد پلاسما از سوی بهبود یافتگان کووید ۱۹ در استان اصفهان اهدا شده است، اظهار داشت: فراخوان اهدای پلاسما، کار مشکلی است و شرایط خاص خود را دارد.

مدیرکل انتقال خون اصفهان اضافه کرد: برای گرفتن پلاسما باید فرد از بیماری کرونا بهبود یافته و زیر ۶۰ سال سن داشته باشد، بیماری زمینه‌ای نداشته باشد و بطور معمول از زنان، پلاسما گرفته نمی‌شود.

زینلی با بیان اینکه ما فهرست بیماران مبتلا به کرونا در اصفهان را در اختیار داریم، ادامه داد: از دفتر انتقال خون اصفهان با افرادی که دارای شرایط مذکور باشد تماس گرفته شده و از آنها دعوت می‌شود تا به شکرانه بهبودی از این بیماری برای اهدای پلاسما مراجعه کنند.

وی با بیان اینکه پلاسمای خون از افرادی دریافت می‌شود که از زمان بهبودی آنها حداقل ۲۵ تا ۳۰ روز گذشته باشد، خاطرنشان کرد: اهدای پلاسما از اهدای خون راحت‌تر است زیرا گلبول‌های قرمز به بدن بر می‌گردد و فقط زردابه خون دریافت می‌شود.

وی حداکثر زمان اهدای پلاسما را بین ۴۰ تا ۴۵ دقیقه ذکر کرد و گفت: کم‌خونی و ضعف بدنی موضوعی کامل بی ارتباط با اهدای پلاسماست زیرا دستگاه جداسازی پلاسما از خون مجهز به دو خط مجزاست به این صورت که از یک طرف، خون از بدن فرد خارج و از طرف دیگر پلاسمای خون جداسازی می‌شود و مجدد خون به بدن اهدا کننده بر می‌گردد.

زینلی به بیماران بهبودیافته از کرونا اطمینان خاطر داد که اهدای پلاسما هیچ خطری برای آن‌ها ندارد و تقاضا کرد با مراجعه به مرکز انتقال خون استان با اهدای پلاسمای خون به بیماران بستری شده در بیمارستان کمک کنند.

رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز پلاسما درمانی را درمان قطعی برای کرونا ندانست و تصریح کرد: این روش از اقدام‌های کمکی برای درمان بیماران مبتلا به کروناست و نیازمند هستیم تا بهبودیافتگان از کرونا برای اهدای پلاسمای خون خود به مرکز انتقال خون مراجعه کنند.

طاهره چنگیز با تاکید بر اینکه فراخوان عمومی برای دریافت پلاسما کارساز نیست، گفت: ما مشخصات همه بیماران مبتلا به کرونا را در اختیار داریم و با آنها در این زمینه تماس می گیریم و بصورت هدفمند آنان را فراخوان می‌کنیم.

استان اصفهان از ۲ هفته گذشته با توجه به افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در وضعیت قرمز قرار گرفت؛ در زمان حاضر حدود ۸۵۰ بیمار در بخش کرونای بیمارستان‌های این خطه بستری و ۱۷۷ نفر از آنها بدحال و در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) تحت درمان هستند.

از اسفند پارسال تا کنون حدود ۲۳ هزار بیمار بدلیل کرونا در استان اصفهان بستری و از بین آنها حدود ۲۰ هزار نفر از بیمارستان ترخیص شدند.

بر اساس آخرین آمار تا کنون بیش از ۳۲۶ هزار نفر در کشور بطور قطعی به کرونا مبتلا شدند و از بین آنها بیش از ۲۸۴ هزار نفر، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شدند و بیش از چهار هزار بیمار مبتلا به کووید۱۹ در وضعیت شدید این بیماری تحت مراقبت قرار دارند.

بنابراین با توجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد بیماران بهبود یافته اند بنابراین اهدای پلاسمای این افراد، در درمان بسیاری از بیماران نقش بسزایی دارد.

تاکنون دست کم هیجده هزار نفر بر اثر بیماری کرونا در کشور جان باختند.

منبع: ایرنا

68