موبایل چگونه ساخته می‌شود؟ یک راهنمای گام‌به‌گام، از ایده اولیه تا عرضه

به فاصله چند روز، نخستین تصاویر از موبایل‌های V6 و V5 صاایران که قرار است تحت برند «ویرا» عرضه شوند، رویت شد و ساعتی بعد، کاربران ایرانی به تشابه این موبایل‌های هوشمند با موبایلی متعلق به برند چینی یولفون پی بردند. اندکی بعد، مدیرعامل ایرانسل و همینطور وزیر ارتباطات گفتند که این گوشی‌ها احتمالا به روش SKD و CKD ساخته شده‌اند، یعنی واردات قطعات منفصل و متصل شده و سپس مونتاژ نهایی در کارخانه داخل کشور.

اما امروز موضوع حتی از قبل هم جالب‌تر شد. آنچه گوشی ملی نامیده می‌شود، نه مبتنی بر فناوری بومی است و نه حتی در ایران مونتاژ شده. در واقع به نقل از معاون وزیر ارتباطات، گوشی‌های ویرا به روش «CBU» تهیه شده‌اند و این یعنی تمام مراحل ساخت، مونتاژ و بسته‌بندی در کشور چین انجام شده و در نهایت یک لیبل ایرانی روی جعبه‌ها چسبانده شده.

البته معاون وزیر ارتباطات ادامه داده که CBU اولین گام برای شرکت‌ها است و پس از پژوهش روی عملکرد محصول و بازخورد مشتریان، روش‌های تولید دیگر به کار گرفته می‌شود. این یعنی قرار است تا شش ماه دیگر، تولید گوشی به مرحله CKD برسد و به صورت قطعه‌قطعه وارد کشور و سپس مونتاژ شود. اگرچه چنین تلاش‌هایی در شرایط نابسامان بازار دیوایس‌های هوشمند می‌تواند جای تقدیر داشته باشد، اما مخاطب هوشمند به طور یقین از تفاوت میان «گوشی ملی» با «گوشی کاملا ساخته و بسته‌بندی شدی در چین» و حتی «گوشی مونتاژ شده در کارخانه‌های ملی» آگاه است.

به همین خاطر این‌بار و در این مقاله، نه شما مخاطب هوشمند، بلکه افرادی را خطاب قرار داده‌ایم که این چنین معنای لغات را دگرگون می‌کنند. در ادامه از این می‌گوییم که اساساً فرآیند ساخت یک موبایل چگونه است و استانداردهای جهانی برای تولید یک گوشی چه هستند.

۱. ساخت پروتوتایپ

تمام تولیدکنندگان موبایل، کار را با فاز مفهومی آغاز می‌کنند. چندین اسکچ با بهره‌گیری از طراحی‌ها، ویژگی‌ها و رابط‌های کاربری مختلف تدارک دیده می‌شود. این طرح‌های ابتدایی ضمنا تعیین‌کننده وزن، ابعاد و میزان حمل‌پذیری دستگاه نیز هستند. از آن‌جایی که هدف غایی تمام موبایل‌های هوشمند، جمع‌وجور و پرتابل بودن است، این فاز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

در جلساتی طولانی میان هیئت رئیسه و مشاوران و بعد از بررسی گزینه‌های احتمالی مختلف، توافق نظری راجع به بنیادین‌ترین مشخصه‌ها و ویژگی‌های دستگاه شکل می‌گیرد و نتیجه به آزمایشگاه تحقیق و توسعه اعلام می‌شود. تیمی که کار تحقیق را برعهده دارد، یک یا چند نسخه پروتوتایپ از دستگاه می‌سازد که البته دستگاهی واقعی نیستند و بیش از هر چیز باید مشخصه‌های ظاهری دستگاه را به نمایش درآورند.

این ماکت‌ها عمدتا با پلاستیک، استیروفوم (یونولیت) و دیگر موادی که قابلیت استفاده مجدد دارند ساخته می‌شوند و در اختیار افراد متخصص قرار می‌گیرد تا نظرشان را اعلام کنند و تغییرات لازم به وجود آید. بعد از اینکه ظاهر دستگاه نهایی شد، نوبت به کار روی قطعات داخلی دستگاه می‌رسد.

حالا تیم مهندسین الکترونیک وارد پروسه می‌شود و تصمیم می‌گیرد که استفاده از کدام قطعات الکترونیکی ضروری است. قطعات الکترونیکی، قلب تپنده هر موبایل هوشمندی به حساب می‌آیند و همین قطعات هستند که تمام وظایف موبایل، از تصاویری که روی نمایشگر ظاهر می‌شوند تا برقراری تماس‌های تلفنی، ارسال اطلاعات لوکیشن و چیزهایی از این دست را کنترل می‌کنند. بسته به ویژگی‌های ترسیم شده برای موبایل در فاز مفهومی، می‌توان از قطعات مختلفی استفاده کرد.

با این همه اکثر موبایل‌های هوشمند سه قطعه کلیدی دارند: یک برد مدار چاپی که دکمه‌ها و سیگنال دریافتی را کنترل می‌کند، یک باتری و یک نمایشگر. سایر قطعات نیز هم‌راستا با این سه قطعه کلیدی انتخاب می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

۲. نصب نرم‌افزار

تیم نرم‌افزار وارد میدان می‌شود تا حیات را به دستگاه بدمد. سیستم عاملی که باید روی دستگاه به اجرا در بیاید اساسا از قبل انتخاب شده و بنابراین ضروری است که در مرحله نخست، تیم قطعات الکترونیکی از سخت‌افزار مطلوب و سازگار با سیستم عامل استفاده کرده باشد تا تجربه‌ای روان و دلچسب از کار با موبایل حاصل شود. گذشته از سیستم‌ عامل، تقریبا تمام تولیدکنندگان موبایل‌های هوشمند، نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌هایی مخصوص به خود دارند که از آن‌ها در موبایل‌شان استفاده می‌کنند.

این نرم‌افزارها توسط برنامه‌نویسانی تولید می‌شوند که وظیفه طراحی رابط کاربری، تعیین عملیات‌های ساده و پیشرفته موبایل و پیاده‌سازی سایر ویژگی‌‌های موبایل را برعهده دارند. از سوی دیگر، اکثر موبایل‌های مدرن همراه با چند قابلیت ساده مثل پشتیبانی از ارسال پیامک و همین‌طور تقویم و ساعت از راه می‌رسند. با اتمام این فاز متخصصین حوزه‌های مختلف وارد میدان شده و هرکدام بسته به معیارهای متعدد، کارکرد دستگاه مطابق انتظارات و بنچمارک‌ها را تایید می‌کنند.

طراحی منتخب که حالا هم سخت‌افزار و هم نرم‌افزار را در خود جای داده، برای تولید انبوه آماده است. در این نقطه، معمولا بازگشت به گام‌های قبلی و دستکاری طرح پروتوتایپی که تمام تاییدیه‌های لازم را دریافت کرده دشوار خواهد بود، مگر اینکه وضعیتی رقم بخورد که هیچ راهی به جز اصلاح یک رویه در مراحل قبل باقی نمانده باشد.

۳. فاز تست

پیش از اینکه تولید آغاز شود، موبایل مورد آزمایش‌هایی سخت قرار می‌گیرد تا کیفیت، پرفورمنس و دیگر فاکتورهای مرتبط با آن سنجیده شوند. کیفیت ساخت، سخت‌افزار و نرم‌افزار هرکدام باید انبوهی از تست‌های مختلف را پشت سر بگذارند که از برجسته‌ترین آن‌ها می‌توان به تست سقوط، تست مقاومت دستگاه در برابر خمش، تست مقاومت در برابر آب، کارکرد صحیح دکمه‌ها، عمر باتری و بنچمارک‌های متعدد اشاره کرد.

لطفا توجه داشته باشید که دقت به جزئیات، چیزی است که در این مرحله اهمیت فراوان دارد. هر نقصی که از چشم دور بماند، فرصتی بالقوه برای روبه‌رو شدن با انبوهی از انتقادات و احتمالا خدشه‌دار شدن اعتبار برند خواهند بود. برای مثال این اتفاق با ماجرای خم شدن آیفون ۶ پلاس اپل یا آتش گرفتن گلکسی نوت ۷ سامسونگ به وقوع پیوست و هر دو کمپانی نه‌تنها متحمل ضررهای مالی فراوان شدند، بلکه تا حدی اعتبار خود را میان طرفداران از دست دادند.

۴. تولید انبوه

 وقتی پروتوتایپ نهایی آماده است، زمان تولید انبوه فرا می‌رسد. تمام قطعات موجود در دستگاه به صورت جداگانه تولید می‌شوند و می‌توان آن‌ها را چه به صورت بومی تولید کرد و چه از تولیدکنندگان خارجی خرید. اکثر موبایل‌ها بدنه‌ای از جنس پلاستیک دارند که با دستگاه‌های قالب تزریق پلاستیک تولید شده‌اند. وقتی تولید بدنه به اتمام می‌رسد، برد مدار چاپی نیز تولید گشته و نرم‌افزار یا سیستم عامل مورد نیاز درون آن بارگذاری می‌شود. در نهایت برد مدار درون بدنه جای گرفته و با تعدادی پیچ در سر جای خود محکم می‌شود. بعد نوبت به دیگر قطعات موبایل می‌رسد: چیزهایی نظیر نمایشگر، دکمه‌ها، آنتن، میکروفون و اسپیکر.

 توجه کنید که وقتی در این فاز به سر می‌برید، احتمال دارد بسیاری از اطلاعات مربوط به دستگاه شما فاش شود و این اتفاق هم مزایای خاص خود را دارد و هم نقاط ضعفش را. از یک سو چنین افشاگری‌هایی می‌توانند مشتریان را برای عرضه دستگاه هیجان‌زده کنند و از سوی دیگر منتقدان فرصتی خواهند داشت تا به صورت زودهنگام، مشکلات موبایل را یافته و بر نظر مشتریان بالقوه تاثیر بگذارند.

روند تولید انبوه هم می‌تواند مثل روند تامین تجهیزات، چه به صورت داخلی انجام شود و چه توسط کارخانه‌های اسمبل خارجی صورت بگیرد. این کارخانه‌های خارجی معمولا کار خود را به خوبی بلد هستند و به کیفیت و استانداردهای خواسته شده پایبند باقی می‌مانند. کارخانه‌های اسمبلی ضمنا پروسه تولید را به دو بخش تقسیم می‌کنند: نخست تولید آزمایشی را داریم که بهینگی و سازگاری تمام قطعات را می‌سنجد و بعد تازه نوبت به تولید انبوه می‌رسد که در واقع به معنای تولید دستگاه در ابعاد وسیع است.

به عنوان یک مثال، یکی از برجسته‌ترین تولیدکنندگان موبایل در جهان، فاکسکان است که دستگاه‌های نام‌های بزرگی مانند اپل، شیائومی، نینتندو و آمازون را تولید انبوه می‌کند. اما لزوما نیازی به همکاری با بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان نیست و در کشورهایی مانند چین، کره جنوبی، ژاپن، اندونزی، برزیل و ویتنام انبوهی از کارخانه‌ها را خواهید یافت که این کار را با قیمت بسیار کمتر به انجام می‌رسانند. با این حال اگر قرار است این گوشی تحت عنوان گوشی ملی به فروش برسد، ترجیحاً بهتر است آن را در داخل کشور خودتان تولید کنید.

۵. بسته بندی

 وقتی دستگاه همه تست‌‌ها را پشت سر می‌گذارد و از مرحله تولید انبوه نیز رد می‌شود، نوبت به بسته‌بندی می‌رسد. دستگاه همراه با تمام لوازم جانبی و دفترچه‌ها درون یک جعبه قرار می‌گیرد و برای عرضه به بازار آماده می‌شود. برخلاف آنچه ممکن است به نظر برسد، بسته‌بندی کم‌اهمیت‌ترین مرحله در پروسه تولید گوشی نیست و اتفاقا بسته‌بندی جذاب می‌تواند تضمین‌گر حس رضایت از خرید موبایل در مشتریان باشد. برای مثال شرکت اپل به بسته‌بندی بسیار شکیل و ظریف محصولات خود شهرت دارد و همین باعث می‌شود که لحظات ابتدایی خرید آیفون برای مشتریان، حسابی جادویی و دلچسب باشد.

به این ترتیب، بسته‌بندی مقوله‌ای فراتر از جای دادن دستگاه در میان چند لایه مقوایی است و تیمی از طراحان باید به صورت جداگانه روی جعبه دستگاه کار کنند تا تعادلی بی‌نقص میان جمع‌وجور بودن و زیبا بودن به وجود آید. تنها از این طریق است که که می‌توانید هویتی بسیار مشتری‌پسند برای محصول خود ترسیم کنید.

۶. عرضه

گام آخر در تمام پروسه ساخت موبایل، عرضه است. موبایل‌های بسته‌بندی شده در اختیار توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان و اپراتورهای مخابراتی قرار می‌گیرد تا مشتریان به آسانی قادر به خرید دستگاه باشند. در این مرحله باید به فکر تبلیغات گسترده برای دستگاه نیز بود تا مشتریان به خوبی بدانند با چه چیزی روبه‌رو هستند و ضمنا هرگونه بازی با کلمات و ارقام نیز می‌تواند باعث ایجاد حس بی‌اعتمادی در آن‌ها نسبت به محصول نهایی شود.