نورپردازی افراطی گیاهان مورد تایید نیست

مسعود برهانی به نورپردازی درختان در شهر اشاره و اظهار کرد: نورپردازی درختان مرتبط با فیزیولوژی گیاهی است. در این زمینه اگر منبع نوری که مورد استفاده قرار می گیرد دارای نور محدودی باشد، مشکل ساز نخواهد بود مانند لامپ های قدیمی که نور و رنگ مختصری داشتند و به دلیل اینکه دامنه گسترش و شدت این نور خیلی زیاد نیست مشکل ساز نخواهد بود.

وی افزود: نورپردازی درختان زمانی مشکل ساز خواهند شد که از لامپ های LED و یا لامپ هایی با شدت نور زیاد در یک بازه زمانی طولانی مدت استفاده شود. این نورپردازی بر گیاهان و درختان بی تاثیر نخواهد بود و این تاثیر تابعی از شدت نور، کیفیت نور، رنگی که مورد استفاده قرار می گیرد و طول مدت تابش است.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان با اشاره به اینکه در فیزیولوژی گیاهی مبحثی است به نام فتوپریودیسم که واکنش گیاه را به مدت زمان تابش نور نشان می دهد، گفت: در این مبحث گیاهان به سه دسته گیاهان روز کوتاه، گیاهان روز بلند و گیاهان بی تفاوت تقسیم می شوند.

وی با بیان اینکه بیشتر گیاهانی که در فضای سبز شهری مورد استفاده قرار می گیرند شامل درختچه ها و گل هایی که معمولا در فصل بهار گلدار هستند، گیاهان روز بلند هستند، تصریح کرد: زمانی که مدت زمان روز بیشتر می شود هورمون های گیاهی که در گیاهان تولید می شود، فرآیند رشد و گلدهی آنها را تسریع می کند، البته یکسری از گل ها مثل گل داوودی در پاییز گل می دهد که این گیاه روز کوتاه است، به این معنا که مدت زمانی که طول روز کوتاه می شود، شروع به گلدهی می کند، بیشتر درختان هم روز کوتاه هستند.

برهانی افزود: مشکلی که ممکن است به وجود آید مربوط به نورهایی است که مدت زمان طولانی و شدت زیاد دارند، به ویژه در دو طیف قرمز و آبی و به خصوص قرمز که برای فتوسنتز گیاهان استفاده می شود و رشد گیاه نیز متاثر از فتوسنتز است.

وی نور را یکی از فاکتورها و علل تغییر گیاه و برگشت آن از فاز خواب به بیداری و رشد اولیه برشمرد و افزود: فاکتورهای دیگری چون دما نیز در این زمینه تاثیرگذار است.

برای زیباسازی فضای شهر به دنبال المان‌های دیگری باشیم

پژوهشگر منابع طبیعی و آبخیزداری با اشاره به اینکه در سال های اخیر تغییر اقلیم و تغییرات دمایی در حال رخ دادن است، توضیح داد: به عنوان مثال در زمستان (که در سال ۹۹ نیز تجربه کردیم) در اواسط و اواخر بهمن ماه هوا گرم می شود و بعد دوباره در اسفند هوا سرد می شود. در این شرایط اگر مدت زمان دریافت نور گیاه را نیز افزایش دهیم در واقع سبب فعل و انفعالاتی در گیاه می شود که شروع رشد آن را تسریع می کند، درحالی که ممکن است با سرمای بعد از آن به گیاه آسیب وارد شود.

وی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از موضوعاتی که در خصوص استفاده از نورها بر گیاهان مطرح می شود اثراتی است که بر رشد حشرات می گذارد، حشراتی که برخی از آنها آفت هستند و همچنین پرندگان. اینها مباحثی است که نیاز به مطالعات جامعی پیرامون تاثیر نورهای مختلف بر انواع گیاهان و گیاهان فضای سبز داریم.

برهانی با تاکید براینکه به طور کلی موافق نورپردازی گسترده گیاهان نیستم، توضیح داد: زیباسازی همیشه با نور و درخشندگی و رنگ مرتبط نیست و در جاهایی لازم است چشم استراحت کند. نورپردازی درختان حتی مباحث ایمنی را تحت شعاع قرار می دهد، چراکه نورها سبب خیرگی و خستگی چشم می شود که در حین رانندگی می تواند عواقبی به دنبال داشته باشد، بنابراین نورپردازی گیاهان در حد افراطی مورد تایید نیست.

وی با بیان اینکه اگر در جایی لازم است از نورپردازی استفاده شود، بهتر است از لامپ هایی استفاده شود که نور شدید و گسترده نداشته باشند و افزود: نوری که برای نورپردازی استفاده می شود، طیف وسیعی از رنگ را شامل شود، نه فقط تک رنگ های قرمز و آبی. به عنوان مثال نور قرمز، رشد طولی در گیاه ایجاد کند که رشدی ناقص در گیاه محسوب می شود، یعنی گیاه صرفا از نظر طولی رشد می کند، در صورتی که ضعیف باقی می ماند. نور آبی هم موجب ضخیم شدن شاخه ها می شود.

برهانی ادامه داد: هرکدام از رنگ ها تاثیر متفاوتی بر گیاه دارند، بنابراین باید ترکیبی از نور و رنگ مورد استفاده قرار گیرد و اگر قرار است گیاه از حالت خواب خارج شود، می توان از نورهای دیگری مانند نور زرد و سبز استفاده شود و چراغ ها خیلی کم نور باشد، همچنین بهتر است نورها در سطح زمین قرار بگیرند و نورهای مورد استفاده کمرنگ و ملایم باشند. بهتر است نورهای مورد استفاده در نزدیک تاج پوشش درختان قرار نگیرد و با تاج پوشش درختان فاصله داشته باشد تا تاثیرات کمتری بر درختان داشته باشد. حتی زمان تابش هم فاکتور مهمی است، مثلا از اول شب تا ساعت ۱۰ و ۱۱ شب و بعد از آن که تردد در سطح خیابان ها کم می شود لزومی ندارد چراغ ها تا صبح روشن باشد، چون روشنایی ممتدد نورها، بر گیاهان بی تاثیر نخواهد بود.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان براین اساس توصیه کرد برای زیباسازی فضای شهری به دنبال المان های دیگری باشیم و افزود: اگر می خواهیم درختان خیابانی را نورپردازی کنیم، می توان تعداد محدودی از درختان در طول خیابان را با فواصل زیاد نورپردازی کرد به جای اینکه کل درختان خیابان را نورپردازی و چراغانی کنیم. اگر الزامی برای این کار وجود دارد با تعداد خیلی کمتر، با نور کمتر و لامپ و رنگ مناسب، به گونه ای مدیریت کنیم که کمترین تاثیر را بر درختان داشته باشند.

وی در خاتمه خاطرنشان کرد: بهتر است متخصصان فیزیولوژی گیاهی و گیاه شناسان مطالعات جامعی را در سطح شهر انجام داده و تاثیر نور بر گیاهان را مورد بررسی قرار دهند و البته از تجربیات کشورهای دیگر نیز در مباحث زیباسازی استفاده شود.

منبع: ایسنا

77