اشتغالزایی و بهره‌برداری اصولی با توسعه تعاونی‌ها در منابع طبیعی اصفهان

در ایران، تعاون و یاریگری هم در فرهنگ دینی و هم در سنت‌های اجتماعی مردم به نیکویی وجود دارد و از دیرباز همواره مردمان این مرز و بوم برای مواجهه با مشکلات گوناگون و پاسخگویی به نیازهای مشترک، به تعاون و تعاونگری گرایش داشته‌ و دارند و بویژه این تعاون و همدلی را در عرصه‌های گوناگون و مهمتر بعد از انقلاب اسلامی نشان داده‌اند.

در شرایط کنونی اقتصادی و در سال جهش تولید و با توجه به وجود تحریم‌ها و به دنبال آن افزایش مشکلات اقتصادی، نقش و جایگاه تعاونی‌ها در هدایت نقدینگی و دارایی‌های مردمی به منظور کمک به ایجاد کسب‌ و کارهای مولد و کارآفرینی اجتماعی و نیز در بهبود معیشت و رفاه اجتماعی از اهمیتی مضاعف برخوردار است.

با نگاهی دقیق‌تر و عمقی به مواهب خدادادی که منابع مختلف اقتصادی را شکل می‌دهد به منابع طبیعی به عنوان بستر توسعه و زمینه ساز اصلی برای دیگر فعالیت‌ها نظیر کشاورزی و صنعت می‌رسیم و بدون تردید رونق و جهش تولید در کشور تا حد زیادی بسته به حفظ و بهره‌برداری اصولی از این داشته‌های با ارزش دارد.

کارشناسان کاهش تدریجی سرمایه‌گذاری دولت، ایجاد اشتغال و کسب درآمد از محل فروش محصولات، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، تغییر مطلوب شیوه زندگی مردم از طریق واگذاری امور تولیدی مرتبط د، جلوگیری از تجاوز و تخریب عرصه‌ها و جلوگیری از چرای بی‌رویه دام، استفاده از تسهیلات بانکی بخش تعاون در سرمایه‌گذاری در بخش‌های جنگل و مرتع در قالب شرکت‌های تعاونی تولید و توسعه و تحکیم مشارکت در تعاون عمومی بین اقشار محروم جامعه را از جمله اهداف تعاونی های منابع طبیعی برشمردند.

به اعتقاد آنان تامین نقدینگی، کمک هرچه بیشتر به تعاونی‌های مرتبط با منابع طبیعی و آبخیزداری، تاثیر مستقیم در شکوفایی اقتصادی، حفاظت و گسترش هرچه بهتر پهنه‌های طبیعی، تحقق رونق و جهش تولید را به همراه خواهد داشت.

فعالیت ۴۰ تعاونی منابع طبیعی در استان اصفهان

بر اساس آمار و ارقام اخذ شده از اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان در این استان بالغ بر ۴۰ تعاونی منابع طبیعی وجود دارد و نکته مثبت اینکه در هر ۲۴ شهرستان این استان دست‌کم یک تعاونی مشغول بکار است و از اعضای آنها مباحث مرتع گرفته تا گیاهان دارویی و نهاده‌های دامی را دنبال می‌کنند.

جامعه آماری افراد سهیم در تعاونی‌های منابع طبیعی استان اصفهان بر اساس آمار موجود پیش از آغاز دولت کنونی حدود ۶ هزار نفر بود و این رقم اکنون به بیش از ۱۰ هزار نفر رسیده است.

مطابق با این آمار بیش از یکهزار و ۳۰۰ تعاونی در حوزه‌های منابع طبیعی و آبخیزداری در کشور فعالیت می‌کنند.

از امتیازاتی که تعاونی‌های منابع طبیعی در استان اصفهان از آن برخوردارند وجود صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی است، این صندوق از سال ۹۱ تاکنون ۴۳۰ میلیارد ریال در قالب ۵۱۰ مورد تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار داده و نقش ویژه‌ای در تسهیل امور و توسعه منابع طبیعی داشته است.

آنطور که پژوهشگر و استاد منابع طبیعی و کشاورزی استان اصفهان معتقد است اگر اقدامات جمعی و گروهی به صورت درست و اصولی انجام شود می‌تواند دستاوردهای زیادی داشته باشد و طرح‌های زیربنایی متعددی را به سرانجام رسانده و همزمان زمینه درآمدزایی و اشتغالزایی را هم فراهم کند.

افزایش مشارکت به دنبال توسعه تعاونی ها در اصفهان

مسعود برهانی اظهارداشت: در مقوله شکل‌گیری و فعالیت‌های تعاونی‌های مرتبط با منابع طبیعی در سال‌های گذشته اقدامات خوبی در استان اصفهان به عنوان یکی از پیشگامان این زمینه انجام شده که توسعه تعاونی‌ها و افزایش مشارکت آنها در زمینه‌های مختلف را رقم زده است.

وی ادامه داد: مشارکت جمعی بر اساس تحقق منفعت جمعی از جمله مزایای فعالیت تعاونی‌ها به شمار می‌رود و می‌توان با برنامه‌ریزی اصولی آن‌ها را به عنوان پیشگامان اقتصادی سال‌های آینده مطرح کرد.

این پژوهشگر و استاد منابع طبیعی و کشاورزی خاطرنشان کرد: در استان اصفهان برای توسعه بخصوص پیشرفت کیفی تعاونی‌ها جای کار زیادی وجود دارد زیرا این مجموعه ها نوپا هستند اما با این وجود دستاوردهای مناسبی داشته اند.

ضرورت توجه به صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی

برهانی با بیان اینکه هر اندازه بتوان از تعاونی‌ها حمایت کرد امیدواری به حفظ منابع طبیعی افزایش می‌یابد گفت: همواره در موضوع منابع طبیعی، بهره برداری و حفاظت در کنار هم به عنوان دو دیدگاه اصلی مطرح می‌شوند و معتقدم اگر زمینه نظارت از سوی تعاونی‌ها را همچون بهره برداری تقویت کرد برای نگهداشت عرصه‌ها سودمند خواهد بود.

وی با اشاره به اینکه حمایت مالی و ارائه تسهیلات در کارهای مبتنی بر جمع‌گرایی و تعاونی لازم است اضافه کرد: یکی از مزایایی که در اصفهان برای تعاونی‌ها وجود دارد وجود صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی است که این خود می‌تواند انگیزه ای برای اعضای تعاونی ها باشد و مشارکت پیش از گذشته آنها را فراهم کند.

این پژوهشگر منابع طبیعی یادآور شد: بیشتر اعضای تعاونی‌ها از اقشار توانمند اقتصادی نیستند بنابراین نیازهای مالی آنها باید با برنامه‌ریزی و تسهیلاتی که در اختیارشان قرار می‌گیرد رفع شود.

برهانی درباره اینکه تعاونی‌ها باید در کدام یک از زیر مجموعه‌های منابع طبیعی فعال‌تر شوند، تصریح کرد: با تحلیلی در زیرمجموعه های منابع طبیعی به نظر می‌رسد در بخش مرتع نیازمند مشارکت بیشتر هستیم به این دلیل که وسعت مراتع در استان زیاد است و بهره برداران بیشتری در مراتع حضور دارند.

وی با بیان اینکه در بخش بیابان و بیابان‌زدایی هم می توان از ظرفیت بالای تعاونی و مشارکت کنندگان مردمی بهره برد، گفت: در مبحث آبخیزداری با توجه اینکه سازه‌ها بیشتر با سرمایه‌گذاری خود دولت به سرانجام می‌رسد نظارت و حفاظت را می توان به تعاونی‌ها سپرد و از قابلیت آنها در این بخش هم استفاده کرد.

ضرورت رفع چالش زنجیره‌های تولید در منابع طبیعی و کشاورزی

این محقق منابع طبیعی به ایجاد و تکمیل زنجیره تولید به عنوان اصلی‌ترین دغدغه منابع طبیعی و کشاورزی کشور اشاره کرد و افزود: امروزه مبحث تکمیل زنجیره‌های تولید در عرصه های منابع طبیعی و کشاورزی از موضوعات مهمی به شمار می‌رود، تولید در این زمینه‌ها را باید بصورت کلان و جامع دید برای مثال محصولات دامی مانند شیر گوشت و یا تولید محصولات گیاهی مانند گیاهان دارویی حاصل از مراتع کار باید با فرآوری، عرضه با کیفیت محصول و جلوگیری از خام فروشی همراه باشد و به تدریج نقش دلالان را هم کمرنگ کرد.

افزایش ۵۰ درصدی سرمایه تعاونی‌های منابع طبیعی اصفهان

در همین پیوند رییس اداره آموزش، ترویج و جلب مشارکت‌های مردمی منابع طبیعی اصفهان گفت: سرمایه تعاونی‌های مرتبط با منابع طبیعی این استان با هدف افزایش فعالیت‌ها و بویژه کیفیت بخشی به برنامه‌ها و اقدامات در سال ۹۹ بالغ بر ۵۰ درصد افزایش پیدا کرد.

غلامرضا الهیاری افزود: تعاونی های منابع طبیعی استان از جمله تعاونی‌های شاخص و با عملکرد مناسب در کشور هستند و حمایت و افزایش توان آنها تاثیر مثبتی بر توسعه منابع طبیعی خواهد داشت.
وی ادامه داد: در توسعه تعاونی ها سعی شده هر یک از شهرستان‌ها از تعاونی مناسب و مرتبط با فعالیت های آن خطه برخوردار باشند و برای جلوگیری از کارهای موازی حتی‌المقدور بیش از یک تعاونی در آن منطقه کار نکند.

رییس اداره آموزش، ترویج و جلب مشارکت‌های مردمی منابع طبیعی اصفهان افزود: ساکنان بومی مناطق که بهره برداران اصلی به شمار می‌روند باید استفاده و درآمدزایی از این داشته های با ارزش ار همزمان با حفظ و نگهداشت از آنها پیش ببرند و با کار جمعی زمینه اشتغالزایی و توسعه عرصه های طبیعی را رقم بزنند.

استان اصفهان به مرکزیت شهرستان اصفهان با ۲۴ شهرستان، معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار مساحت دارد که بیش از ۹۰ درصد از آن را معادل ۹.۸ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار جنگل معادل (۴ درصد)، ۶ میلیون هکتار مرتع معادل (۶۴ درصد ) و سه میلیون هکتار بیابان معادل (۳۲ درصد) دربرگرفته است.

جنگل‌های استان اصفهان بطور عمده در ۲ شهرستان فریدونشهر با ۴۰ هزار هکتار و سمیرم با ۲۵ هزار هکتار پراکنده شده و سرانه جنگل در کمتر از ۰.۱ هکتار است اما با وجود سطح به نسبت کم از تنوع گونه‌ای خوبی(۳۵ گونه درختی ودرختچه ای) برخوردار است.

این استان از نظر تقسیم‌بندی نواحی رویشی در ۲ ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته که ناحیه رویشی زاگرسی غرب و جنوب استان را شامل می‌شود و بقیه مناطق استان جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی است.
این استان واقع در مرکز کشور دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و از این پهنه ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۲ درصد استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل می‌دهد که بطور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنش دارند.