اصول گودبرداری ساختمان

در محوطه‌های کوچک یا در فضاهای محدود، حفاری گود ممکن است با وسایل دستی و با استفاده از ابزارهایی مانند کلنگ، بیل و فرغون انجام شود. اما سازه‌های بزرگ‌مقیاس امروزی نیاز به ادوات و اصول پیچیده‌تری دارید که در این مطلب بررسی می‌شود.

گسترش شهرنشینی و نیاز به گودبرداری اصولی

در دوران شهرنشینی جامعه ایرانی، در سال‌های گذشته به دلیل بالارفتنِ تراکم، همچنین تعداد طبقات و نیاز به تأمین پارکینگ و سایر فضاهای خدماتی در ساختمان‌ها، به‌ویژه در مراکز شهری، عمق گودبرداری هم بیشتر شده است. ولی متاسفانه در بیشتر موارد از همان روش‌های سنتی که در گود‌های کم عمق مرسوم در ساختمان‌های چهارطبقه روی پیلوت مرسوم استفاده می‌گردد. این خود یک زنگ خطر است.

متأسفانه برخی همچنان گمان می‌کنند که به کارگیری سازه نگهبان و ادوات ایمنی لازم در گودبرداری هزینه و زمان بیهوده‌ای را برجا می‌گذارد. در حالی که، این موارد اصولاً جزء کارهای پیچیده و بسیار خطرناک مهندسی به‌شمار می‌روند و به‌ویژه در گودهای با عمق زیادتر نیاز به بررسی‌های همه جانبه‌، دقت و نظارت و در نهایت صرف وقت و هزینه قابل ملاحظه‌ای است تا جان و مال مردم هدر نرود.

درحالی که عدم آشنایی به اصول فنی و ایمنی، همینطور سهل انگاری و یا سودجویی غیرمسئولانه به حادثه و تلفات منتهی می‌شود، استفاده از سازه نگهبان و اصول فنی گودبرداری می‌تواند عمر سازه را طولانی کند و لرزه‌گیری بسیاری خوبی برای طبقات بالایی ساختمان از پیش طراحی شده باشد.

گمانه زدن برای گودبرداری

گمانه زدن درون زمین به روند ایجاد سوراخ یا حفر استوانه در زمین گفته می‌شود و با هدف شناسایی نوع و جنس خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنداژ یا حفر گمانه قبل از شروع عملیات خاکبرداری انجام می‌شود و برای تشخیص تیپ خاک، شرایط مکانیکی، سطح آب‌های زیرزمینی و مشخص کردن نحوه طراحی و پی‌ریزی ساختمان‌، کاربرد های گسترده‌ای دارد.

قبل از شروع گودبرداری چه باید کرد؟

قبل از اینکه کار را شروع کنید باید دست کم سه مورد زیر را در نظر داشته باشید:

نوع خاک‌ و شاید خاک‌های زمینی که گود یا ترانشه را که می‌خواهید در آن حفر کنید، شناسایی کنید؛ 

به دنبال الزامات قانونی که در حوزه شهرداری شما اعمال می‌شود و نوع اقدامات حفاظتی که باید انجام شود، باشید؛ 

همه تاسیسات مدفون را پیدا کنید و نقشه‌ای از آن‌ها تهیه کنید. 

در توضیحی تفصیلی‌تر، قبل از شروع حفاری، محل کار شما باید به دقت بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که زیستگاه طبیعی اطراف در طول حفاری حفظ می شود. در مرحله بعد، شما برای اندازه و عمق سایت برنامه ریزی می‌کنید و پیمانکاران گودبرداری نقشه‌هایی را برای مشخص کردن مرزهای سایت گودبرداری آماده می‌کنند.

پس از تکمیل این دو مرحله حیاتی، کار حفاری گود می تواند آغاز شود.

فرآیند حفاری گود شامل مراحل زیر است:

شروع گودبرداری با بیل مکانیکی؛ 

پیش‌بریِ سازه نگهبان همراه با پایین رفتن گود؛ 

نقشه برداری مقاطع خاک‌برداری شده و احجام خاکی؛ 

حفاری تا عمق مجاز، 

پانسمان خاک سست؛ 

علامت گذاری سطح برش؛ 

ساخت چاه‌های آبگیری و ترانشه های متصل به هم؛ 

علامت‌گذاری مرزهای ساختمان؛ 

ساخت زهکش‌های حفاظتی؛ 

ایجاد شبکه‌ی مش؛ 

قراردادن لایه‌های ژئوممبران و ژئوتکستایل. 

بسته به نوع پروژه موارد بالا می‌توانند تغییر کنند و یا حتی مواردی به آن اضافه شود. 

آغاز گودبرداری

پس از تهیه نقشه‌ها و طرح تایید شده، حفاری آغاز می‌شود. اپراتور بیل مکانیکی از نقشه و احجام تایید شده شما استفاده می‌کند تا بداند کجا باید حفاری کند. عمق حفاری به عوامل مختلفی بستگی دارد، مانند نوع فونداسیون و اینکه آیا فضای خزیدن یا زیرزمین وجود خواهد داشت. مهم نیست که چه نوع فونداسیونی را انتخاب می‌کنید، به احتمال زیاد باید روی فوترهای سیمانی قرار داده شود. نوع فونداسیونی که انتخاب می‌کنید تعیین می‌کند که فوترهای شما چقدر عمیق‌اند. فوتر می‌تواند از نوع دال بتنی یا کامپوزیت باشد.

انواع سازه نگهبان

سازه نگهبان انواع گوناگونی دارد که بسته به نوع و موضع زمین شما باید از یکی از آن‌ها استفاده کنید. عمق گود عامل تایین کننده دیگری است که در انتخاب سازه نگهبان اهمیت دارد. در زیر به این موارد به صورت آیتمی اشاره شده است:

دیوارهای مهاربندی‌شده با خرپا 

دیوارهای مهاربندی‌شده‌ی نیلینگ 

دیواره‌های مهار‌بندی‌شده با جدارهای دیافراگمی 

دیوارهای مهاربندی‌شده توسط المان‌های کششی 

دیوارهای مهاربندی‌شده بوسیله انکراژ 

دیوارهای مهاربندی‌شده توسط دوخت به پشت – پین گذاری 

دیوارهای مهاربندی شده با سپر‌کوبی 

دیوارهای مهاربندی شده توسط میکروپایل 

دیوارهای مهاربندی شده بوسیله شمع‌ِ درجا 

دیوارهای مهاربندی شده با المان‌های افقی و مایل 

شیبدار کردن زمین و سپر خاکی 

تیرآهن و میلگرد شاید دوتا از مهم‌ترین مصالح ساخت و اجرای سازه‌های نگهبان باشند. همینطور تخته چوبی، الوار و توری سیمی از دیگر این مواردند. پس جای تعجب ندارد که خرید تیرآهن حتی در مرحله گودبرداری یکی از سفارشات اصلی صاحبان صنعت و سرمایه است. آیرومارت در این زمینه یکی از بهترین‌ها به‌شمار می‌رود. 

چه مواردی ریسک و خطر ریزش گود را بالا می‌برد؟

موارد زیر منجر به بالا رفتن ریسک گود و خطر ریزش آن می‌شود:

ضعیف بودن خاک؛ 

عمیق بودن گود؛ 

طولانی شدن مدت رها‌ماندن گود؛ 

بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی؛ 

نامناسب بودن مکانیک خاک. 

هزینه گودبرداری ساختمان

بسته به اندازه فونداسیون مورد نیاز، می‌توانید انتظار پرداخت از 10 تا 300 میلیون تومان را داشته باشید. خاکبرداری در اطراف یک خانه از پیش موجود بسیار دقیق‌تر باید انجام شود. این شیوه از گودبرداری نیاز به سازه نگهبان دارد که باز هم هزینه‌ها را بالا می‌برد. قیمت آهن خود به تنهایی روی هزینه گودبرداری تاثیرگذار است چون بسیاری از سازه‌های نگهبان مصالح فولادی و آهنی دارند.

انواع گودبرداری

همانطور که در قسمت پیشین اشاره شد، گودبرداری در کنار ساختمان‌های از پیش موجود شما را ملزم می‌کند از سازه نگهبان استفاده کنید. برخی معتقدند که خود خاک، در واقع شرایط مکانیکی خاک، می‌تواند ایستایی خودش را حفظ کند و ریزش نکند اما حادثه خبر نمی‌کند. امروزه حتی در گودهایی که اطرافش ساختمان دیگری نیست ما باید از سازه نگهبان، ولو ساده‌ترین نمونه‌اش استفاده کنیم. به این ترتیب گودها به دو دسته‌ی زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

گود حفاظت‌شده؛ 

گود حفاظت ‌نشده. 

گودبرداری ترانشه

حفاری ترانشه وقتی صورت می‌گیرد که ما نیاز به یک ترانشه یا خاکریز داریم که طول آن بسیار بیشتر از عمق آن است. ترانشه‌های کم عمق معمولا کمتر از 6 متر عمق و ترانشه‌های عمیق بیشتر از 6 متر در نظر گرفته می‌شوند. گودبرداری ترانشه یا خاکریز معمولاً برای تشکیل پی‌های نواری، تاسیسات مدفون و غیره کاربرد دارد.

 درگودبرداری ترانشه همیشه باید درنظر داشته باشید که دو کارگر همواره باید درون گود باشند و هرگز یکی از آن‌ها تنها نماند. این مهم‌ترین اصل ایمنی گودبرداری ترانشه است. میلگرد گذاری کف ترانشه جزو مراحل ویژه برای آغاز بتن ریزی، یکی از مراحلی است که باید به آن دقت داشته باشید و کف ترانشه را از پیش رگلاژ کرده باشید. برای خرید میلگرد می‌توانید به صفحات آیرومارت (iromart.com) مراجعه کنید و سفارشات خود را به صورت آنلاین ثبت کنید.

کلام آخر

آیرومارت یک مجموعه بسیار حرفه‌ای با کارشناسانی از رشته‌های گوناگون تخصصی از جمله عمران و متالورژی آماده ارائه خدمات مشاوره به شما در کنار یک سبد کامل از مقاطع فولادی و آهن‌آلات هستند. لوله استیل، ورق، توری، تیرآهن و سایر محصولات در این ردیف از مصالح ساختمانی تنها بخشی از دنیای بزرگ آیرومارت را تشکیل می‌دهند. همین حالا با یک تماس به جمع دوستان این مجموعه تخصصی بپیوندید. تلفن تماس 02145306