فرمول عجیب دولت برای خانه‌دار کردن مردم/ خانه ۲۵ متری برای زندگی کافی است؟

هفته گذشته نشستی بین رئیس بخش مسکن وزارت راه و شهرسازی و صالح شکوهی عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت، در برنامه تلویزیون اینترنتی اصل ۳۱ برگزار شد.

رئیس بخش مسکن وزارت راه و شهرسازی با توجه به مقررات، یک خانه ۲۵ متری را برای حداقل‌های زندگی کافی دانست. همچنین از نظر او، پاسخ دولت به مسئله مسکن طیف متنوعی را در بر می‌گیرد. قسمتی از این پاسخ خصوصاً برای سه دهک پایین جامعه را خانه‌های ۲۵ متری تشکیل می‌دهد.

خانه‌هایی با متراژ زیر ۵۰ متر معمولا به‌عنوان میکروآپارتمان شناخته می‌شوند. پیشتر نیز در کشور ساخته شده‌اند. با این حال اینکه ساخت میکروآپارتمان برای تامین مسکن مردم در حوزه سیاست‌های کلان دولت در بخش مسکن قرار گیرد، بحث‌برانگیز است. پیشتر دولت وعده داده بود که سالانه یک میلیون واحد مسکونی در اختیار متقاضیان قرار خواهد داد. نه‌تنها به وعده خود عمل نکرده بلکه هر روز این وعده‌ها آب می‌روند. حالا کار به جایی رسیده که بحث ساخت قوطی‌کبریت‌های ۲۵ متری از سوی مسئولان دولتی مطرح می‌شود!

مشکل کمبود زمین در کلانشهر‌ها

در این میان به نظر می‌آید مشکل کمبود زمین به‌ویژه در کلانشهر‌ها یکی دیگر از دلایل طرح بحث میکروآپارتمان‌ها باشد. اگرچه دولت از سمت دیگر مدعی‌ست زمین کافی برای پروژه نهضت ملی مسکن را در اختیار دارد!

راهب در حالی نسخه خانه ۲۵ متری برای زندگی حداقلی کافی دانسته و یکی از پاسخ‌های دولت به تأمین مسکن می‌داند که سرپرست دفتر اقتصاد مسکن میانگین مساحت واحد‌های نهضت ملی مسکن به عنوان پکیج دولت برای پاسخگویی به نیاز مسکن مردم را ۸۰ متر مربع اعلام کرده است.

پیش از این برخی دیگر از معاونان وزارت راه و شهرسازی اظهارات مشابهی داشتند. مبنی بر اینکه باید به دنبال بلندمرتبه‌سازی بود. در صورتی که در برخی از شهرها، هم زمین به اندازه کافی وجود دارد. هم اینکه می‌توان با تخصیص زمین به متقاضیان ساخت مسکن امکان ساخت مسکن ویلایی را برایشان فراهم کرد.

مسئله‌ای که اینجا وجود دارد مربوط به کلانشهر‌ها است. کمتر می‌توان تغییرات جدی در آن ایجاد کرد. مگر اینکه در بافت‌های فرسوده، مسکن به صورت تجمیعی و با توجه به نیاز‌های کنونی جامعه شهری احداث شود. اما ساخت خانه‌های ۲۵ متری چه تاثیری بر رفاه زندگی مردم دارد؟

کاهش رفاه ایرانی‌ها در بخش مسکن

فارغ از مختصات شهری و سیاست‌های مسکنی حاکم بر یک کشور، این رفاه حداقلی مردم است. باید در اولویت ساخت آپارتمان‌ها قرار داشته باشد. هرچند بر اساس مطالعات کارشناسی هم‌اکنون نیز زندگی مردم در ایران با توجه کاهش قدرت خرید و افزایش قیمت مسکن در سراشیبی قرار گرفته است.

بر این اساس متوسط فضای استانداردی که فرد در یک شهر اشغال می‌کند و به آن نیاز دارد، ۷۰ تا ۱۳۶ متر است. با توجه به شرایط فعلی پیشنهاد وزارت کشور بین ۴۰ تا ۵۰ بوده است. اکنون آخرین آمار‌ها فضایی بین ۲۰ تا ۵۰ متر را نشان می‌دهند. آماری که با وجود این میزان افزایش قیمت در بازار اجاره و در نتیجه اجاره خانه‌هایی با متراژ پایین‌تر باز هم کاهش می‌یابد.

حالا مردم با هر تمدید قرارداد اجاره مجبور هستند متراژ خانه خود را کاهش داده یا به منطقه پایین‌تری از شهر مهاجرت کنند. برخی نیز که قصد خرید خانه را دارند، هنگام مواجهه با قیمت‌ها به‌ویژه در تهران مجبور هستند استاندارد‌های خود را پایین بیاورند. در خانه‌هایی کوچک با امکانات کم ساکن شوند.

تبعیض در تامین مسکن دهک‌ها

صالح شکوهی عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت در این خصوص گفته است: اگر منظورمان از تنوع این است که پولدار‌ها خانه‌های خوب و بزرگ داشته باشند و برای فقرا هم به هر صورت یک سرپناهی بسازیم که پولدار‌ها حتی به عنوان اصطبل هم به آن راضی نمی‌شوند، این دیگر تنوع نیست؛ تبعیض است.

از نظر شکوهی چنین اظهاراتی ریشه در نگاه طبقاتی داشته؛ لذا در واکنش به این نگاه گفت: من با این نگاه طبقاتی موافق نیستم. مگر دهک پایین انسان نیست که بگوییم در قوطی کبریت ۲۵ متری زندگی کند؟ خود مسئولان حاضرند در این قوطی کبریت‌ها زندگی کنند؟

اکنون نظرات متناقضی در وزارت راه و شهرسازی در خصوص نحوه ساخت واحد‌های مسکن ملی و متراژ آن‌ها وجود دارد. همین عدم هماهنگی هم در دو سال گذشته یکی از دلایل معلق ماندن طرح نهضت ملی مسکن بوده است. به‌گونه‌ای که تا کنون حتی یک واحد مسکن ملی نیز به مردم تحویل داده نشده است.