جزئیات نگهداری و تکثیر گیاه ملی کشور آلسالوادور "یوکا"

اگرچه عموما یوکا را گیاهی بیرونی و مخصوص محیط باز می‌دانند، ولی باید بگوییم این گیاه قابلیت تطبیق بالایی با انواع محیط و آب و هوا را دارد، به این صورت که تا یک ماه بدون هیچ مشکلی در محیط تاریک و کم نور به راحتی میتواند مقاومت کند. این نمونه گیاه آپارتمانی نیاز به مراقبت زیادی ندارد و جز گیاهان مقاوم است. پس افرادی که در نگهداری گیاهان آپارتمانی مبتدی هستند، می‌توانند تجربه پرورش گیاهان آپارتمانی را با یوکا کسب کنند.

یوکا، درختچه‌ای چند ساله، از خانواده Asparagaceae و خنجریان است. این درختچه علاوه بر کاشت در گلدان و محیط آپارتمان، در محیط‌های باز و فضای سبز نیز قابل نگهداری است. درختچه یوکا به عنوان گیاه ملی یکی از کوچکترین و پر تراکم‌ترین کشور آمریکای مرکزی، یعنی السالوادور است. یوکا بومی سطح وسیعی از قاره آمریکا است و از گواتمالا تا جنوب کانادا، قسمتی از جزایر کارائیب، سواحل تگزاس تا مریلند در شمال شرق ایالات متحده آمریکا و خلیج مکزیک زادگاه آن است.

بارزترین مشخصات ظاهری یوکا یعنی برگ‌هایی کشیده و نوک تیز خنجری و ساقه ستبر و ضخیم، آن را به گیاهی خاص برای نگهداری در آپارتمان‌های لوکس تبدیل کرده است. در فوریه سال ۲۰۱۱، ۴۹ گونه از یوکا شناسایی شد که دو نمونه از آن امروزه در ایران به وفور یافت می‌شود. گونه‌ای که با نام یوکا زنگوله‌ای معروف است و در فضای سبز شهری کاشته می‌شود و گونه یوکا بزرگ که هم در محیط گلخانه و آپارتمان و هم در فضای باز قابل نگهداری است.

چند نمونه از معروفترین نوع یوکا که در ایران می‌توان تهیه کرد:

۱- یوکا فِلاکسیدا (Flaccida): این نمونه در پارک‌ها و فضای سبز شهر‌ها زیاد کاشته می‌شود و بی شک از این نمونه یوکا را زیاد دیده‌اید. شکل ظاهری درختچه، همانند دیگر انواع آن است، با این تفاوت که در فصل پاییز و اوایل بهار گل‌هایی سفید رنگ به شکل زنگوله کوچک و واژگون در راس گیاه ظاهر می‌شوند. این نمونه به یوکای زنگوله‌ای نیز معروف است.

۲- یوکا گِلوریوُسا (Gloriosa): شکل ظاهری این نمونه نیز همانند یوکا فلاکسیدا است. از این نمونه یوکا هم در ایران در فضای سبز، به وفور کاشته می‌شود.

۳- یوکا روست‌راتا (Rostrata) یا (Beaked Yucca): این نمونه دارای برگ‌هایی سوزنی‌تر از انواع قبلی است. رنگ برگ‌ها نقره‌ای تا خاکستری است. تنه این نمونه ستبرتر و بزرگ‌تر است. یوکا روست‌راتا در ایران به یوکا آمریکایی می‌شناسند. این نمونه را فقط می‌توان در فضای باز و زیر نور مستقیم آفتاب کاشت.

۴- یوکا اِلِفانتیپِس (Elephantipes): این نمونه از یوکا در ایران بیشتر در محیط آپارتمان دیده می‌شود. ساقه این نمونه کشیده و ستبر است. گونه یوکا الیفانتیپس بیشتر به دلیل شکل ظاهری برگ‌ها و ساقه آن طرفدار دارد و به ندرت گل می‌دهد. گل‌ها در اکثر نمونه‌ها به یک شکل هستند. این نمونه یوکا خود به تنهایی دارای تنوع است. از انواع مختلف این گونه: ۱-یوکا جواهری ۲- یوکا پک ۳-یوکا ابلق

اصول نگهداری و پرورش گیاه یوکا الفانتیپس

خاک مناسب: بهترین خاک برای کاشت گیاه یوکا، مخلوطی از ماسه رودخانه، کودبرگ پوسیده جنگلی و خاک باغچه است. می‌توان از خاک لومی نیز برای کاشت گیاه استفاده کرد. در کل هر خاکی که زهکش کافی داشته باشد و آب را در خود نگه ندارد، مناسب است. توجه کنید که، خاک‌های فشرده مانند گل رس از قبیل خاک‌هایی هستند که تخلخل کافی ندارند و ریشه گیاه را خفه می‌کنند. این نمونه خاک‌ها آب را از خود عبور نداده و موجب پوسیدگی ریشه گیاه می‌شوند.

آبیاری: توصیه می‌شود که در طول تابستان خاک گیاه را همواره مرطوب نگه دارید. خاک باید مرطوب باشد و آبیاری به حدی نباشد که آب در بافت خاک باقی بماند. در فصل‌های سرد سال اجازه دهید بین هر آبیاری سطح خاک گلدان کاملا خشک شود. گیاهان در طول فصل زمستان رشد چندانی ندارند به همین دلیل نیاز به آبیاری کمی دارند. برای آبیاری، سعی کنید از آب هم دمای محیط استفاده کنید.

نور مناسب: خاستگاه یوکا مناطقی از آمریکای مرکزی است. در این مناطق آفتاب فراوان و رطوبت به اندازه کافی وجود دارد. به همین دلیل، گیاه به نور فراوان احتیاج دارد. اگر آپارتمان شما نور کافی ندارد، گیاه یوکا را خریداری نکنید. این گیاه در طول روز به دو تا ۵ ساعت نور فیلتر شده نیاز دارد. نور مستقیم آفتاب در ایران، به دلیل رطوبت ناکافی، برگ‌های یوکا را می‌سوزاند. در جنوب و شمال کشور به دلیل گرمای هوا، رطوبت کافی و عدم اختلاف شدید دما در فصول سال، می‌توان گیاه یوکا را در فضای آزاد در محیط سایه آفتاب نگهداری کرد. گاهی ارتفاع درختچه یوکا در فضای آزاد به بیش از ۵ متر هم می‌رسد. پر نورترین نقطه آپارتمان را برای این گیاه انتخاب کنید. پشت پنجره جنوب شرقی یا شرقی برای درختچه یوکا مناسب است. نور کم موجب لاغرشدن ساقه گیاه و بد فرم شدن آن می‌شود.

دما: گیاه یوکا به سرمای زیر صفر زمستان عادت ندارد. در مناطقی از ایران که زمستان‌ها برف می‌بارد، گیاه یوکا را در فضای آزاد قرار ندهید. یوکا در دمای بالای ۱۶ درجه سانتی گراد آغاز به رشد می‌کند. این گیاه در محیط سایه آفتاب در فصل تابستان، دمای ۴۵ درجه هم تحمل می‌کند، اما در صورتی که هر روز گیاه را غبارپاشی کنید. پس با گرمتر شدن هوا، گیاه به غبارپاشی روزانه نیاز دارد. در فصل زمستان گیاه را در کنار وسایل گرم کننده قرار ندهید، زیرا گرمای محیط خانه گیاه را پژمرده می‌کند.

کود دهی: در گیاهان جوان لازم است آن‌ها را در طول فصل رشد، هر دو هفته طبق دستور کارخانه سازنده، تغذیه نمایید. بهترین کود که کمک به برگ‌دهی و رشد یوکا می‌کند، کود نیترات است. کود دام هم به مقدار کم در ایجاد اسیدیته خاک و تغذیه گیاه مناسب است. گیاهان مسن به کود زیادی احتیاج ندارند، پس استفاده از خاک مناسب و غنی برای کاشت یوکا مسن از کوددهی مهم‌تر است.