چرا گرایش به دین در جامعه افت کرده است؟

عباس عبدی نوشت: دینداری و گرایش به دین در ایران در مسیر تضعیف شدن است، باید به علت‌یابی این روند پرداخت، زیرا توقف این روند یا بازگرداندن آن بدون شناسایی علل آن ممکن نیست.

چرا گرایش به دین در جامعه افت کرده است؟

اولین و مهم‌ترین علت، نقض استقلال نهاد ترویج‌گر و مُبلِّغ دین است. این نهاد که روحانیت همراه دیگر منادیان دینداری هستند، در عمل استقلال کافی برای دعوت مردم به دینداری را ندارند و بیش از هر زمانی وابسته به نهاد قدرت شده‌اند و صد البته که کارکرد نهاد قدرت دعوت به دینداری نیست، بلکه اجرای نظم اجتماعی و عدالت است.

دعوت به دینداری از سوی نهاد سیاست به‌شدت تحت‌تاثیر قدرت و زور و سپس عملکرد این نهاد در برقراری نظم و عدالت قرار می‌گیرد و از آنجا که این دو کار ویژه سیاست در ایران با اختلال جدی مواجه شده، وابستگی نهاد دین به آن نیز موجب تضعیف نهاد دین شده و از آنجا که بنیان دین، عقیده است و آن را نمی‌توان با قدرت ترویج کرد، لذا بنیان مذکور دچار مشکل جدی شده است.
نکته دوم، صفر و یکی کردن دینداری بر اساس فقه و کلام رسمی است. داستان شبان و موسی در مثنوی مولوی بسیار آموزنده است.

روح دین نزد آن چوپان بود، ولی نگاه رسمی موسی آن رویکرد را کفرآمیز می‌دانست و خداوند موسی را از این رویکرد نهی کرد. متاسفانه این رویکرد پیش از انقلاب نبود، به همین علت آموزه‌های دینی و دعوت به آن جذابیت داشت.

پس از انقلاب و به مرور نه تنها رویکرد صفر و یکی برای دیندار تلقی کردن دیگران در نگاه رسمی غالب شد، بلکه این رویکرد بسیار سطحی و مبتذل نیز بود و به جای دین به معنای عقیده و عمل صالح، منحصر شد به اطلاع از آموزه‌های فقهی بی‌ارتباط با متن زندگی؛ اینکه مثلا کفن چند تکه است؟! از این مرحله به بعد حقیقت دین به حاشیه رفت و ظواهر و اطلاعات فقهی جایگزین واقعیت دین شد و این به جای آنکه راهی برای سعادت اخروی باشد، تبدیل به راهی برای کسب رانت‌های دنیوی شد.

ذات دین به جای آنکه هدف شود، قلب واقعیت و تبدیل به ابزار و وسیله شد و این بدترین سقوط آن بود. در فرآیند صفر و یکی، افراد بسیاری از دایره دین اخراج شدند و این برچسب‌زنی موجب کوچک شدن مجموعه دینداری رسمی و هر کس به بهانه‌ای اخراج شد، و اتفاقا دینداران واقعی زودتر از دیگران خود را از حوزه دینداری رسمی خارج کردند. نتیجه به آنجا رسیده است که فلان ورزشکار یا مدیر در جلسه‌ای که دور میز نشسته‌اند نماز می‌خواند!! کاری که مراجع تقلید هم نمی‌کنند.

بنیان دین از درون به برون کوچ کرد، از باطن به ظاهر آمد، از عمق به سطح، از اخلاق به احکام، از پارسایی به ریا در آمد. صورت دین بر ذات آن غلبه کرد و احکام بر اخلاق تفوق یافت. آموزش کلاس‌محور احکام، وجه غالب در شیوه ترویج و گسترش دین شد، در حالی که عدالت و اخلاق و التزام رهبران سیاسی و دینی به این دو گزاره بنیان ترویج دین است. به نام دین خواستند که سیاست را در دل خود هضم کنند، غافل از آنکه سیاست هضم‌شدنی نبود و دین را به رنگ خود در آورد.

به عبارت دیگر کوچ اصلی دین از فرهنگ و اخلاق به قدرت صورت گرفت. مجازات جانشین محبت شد. فلسفه و کلام اسلامی به روضه تبدیل شدند. همزمان نوعی تشیع مناسکی و افراطی به مرور جایگزین گرایش وحدت‌بخش دینی شد.

چه در تقابل با دراویش، یا دیگر گروه‌های اسلامی و چه حتی در خصوص گروه‌های مذهبی غیر اسلامی. مناسکی و شکل‌گرایی رو به افزایش دینی در کوتاه‌مدت مسحورکننده است ولی در ادامه چون خوره و از درون، دین را پوک می‌کند. می‌گویند کشیش صومعه‌ای گربه‌ای داشت که با آن مانوس بود هرگاه برنامه دعا داشت برای جلوگیری از مزاحمت گربه آن را به درختی می‌بست. سال‌ها بعد که کشیش فوت کرد بستن آن گربه به درخت در هنگام مناجات، جزو مناسک دعا شد.

به همین راحتی مناسک شکل گرفته و فرد را با ذات دین بیگانه می‌کند. بالاخره علت دیگری که ضربه مهلکی به دین بود، عملکرد عمومی دولت‌هایی است که در پشت دین سنگر گرفتند؛ عملکردی که بیانگر موفقیت نسبی در مقایسه با سایر جوامع و کشورها نیست و نوعی احساس عقب افتادن را به شهروند ایرانی می‌دهد که برای او قابل قبول نیست. به ویژه که اغلب مسوولان اصلی آن را روحانیون تشکیل می‌دهند و هر جا کم می‌آورند از اسلام مایه می‌گذارند.

مجموعه این عوامل و شاید هم در کنار عوامل دیگر موجب تضعیف آن جایگاه رفیع فرهنگی دهه ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ شده و این روند در دهه اخیر نیز شدت گرفته است، چرا که مجموعه عوامل مزبور این برداشت را ایجاد کرده که گرایش رسمی از دین مدافع عقلانیت و علم نیست، به ویژه که گزاره‌های شبه‌علم را ترویج می‌کنند. برای تقویت جایگاه دین چاره‌ای نیست جز اینکه عوامل مزبور درست شوند.

منبع: اعتماد
شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 43
  • ناشناس
    0

    وقتی جامعه اسلامی با مدیران به ظاهر اسلامی چنین اقتصادی با این همه ثروت ملی به وجود میارن دین رنگ خودشو می بازه

    نظرات شما -
    • علی
      0

      افت نکرده.......... در حال نابودی هست، از متدین بگیر تا بقیه

    • کاملترین ها
      5

      هیچ کس دین را دوست ندارد حتی در کشورهای ثروتمند....
      چون دین مانع بزرگی در برابر منافع و لذت های بی‌شمار دنیایی است
      و بقیه همه بهانه...............

    • به کامل ترین
      5

      دین مدافع حقوق انسان ها است خداوند پیامبران را فرستاد تا میان مردم عدالت و قسط به پا دارند کسانی که شعار انسانیت میدهند تا جایی به قول شما لذت ها پیش آید انسانیت شان محو میشود

    • سعید
      6

      دلیلش این است که امروزه جوانان از همان دوران کودکی به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند و مرتب فیلم‌های سیکسی را تماشا می‌کنند و دائم‌ با همدیگر سیکس‌چت می‌کنند و از یاد خدا غافل می‌شوند و بعد از مدتی با همدیگر اعمال کثیف سیکسی و حیوانی را انجام می‌دهند و حتی تعدادی از آنها به عمل شنیع همجنس‌بازی روی می‌آورند و تمایلات همجنس‌بازانه پیدا می‌کنند. لذات حیوانی باعث می‌شود که آنها از خدا دور شوند و دیری نمی‌گذرد که به منجلاب فساد کشیده می‌شوند و به مرحله‌ای پست‌تر از حیوانات سقوط می‌کنند. به این علت است که فساد در آسمان و زمین گسترش پیدا می‌کند و سیکس در همه‌جا فراوان می‌شود (همانطور که خدا فرموده: و ظهر الفساد فی البر و البحر) و دین در جامعه ضعیف می‌شود و سیکس جانشین آن می‌شود و سرانجام عذاب الهی نازل می‌شود

    • 8

      سعید با مثال و راهکار خود میگوید جامعه را زندانی کنید و نیاز جنسی را سرکوب کنید وفقط بکن نکن بشنوند.

    • 8

      سعید نیاز جنسی درون انسانهاست و نه در اینترنت ! فقط مانند گذشته زیرزمینی انجام نمیشود

    • ناشناس
      3

      احسنت به آقا سعید
      اما شما برای کسانی کامنت می‌گذارید که زندگی چند روزه دنیا را به جهان آخرت که جاودانه است ترجیح می‌دهند
      باز هم درود به شما

    • 0

      جوابش ساده است
      دنیا نقد است آخرت نسیه
      دنیا لذت‌بخش است و دل کندن از آن سخت
      کسی که دنیا را بپرستد نمی‌تواند خدا را بپرستد
      چون این دو دین و دنیا در تضاد با هم هستند

  • می فه می
    0

    چون نمیشه در مورد دین بحث و جدل کرد
    اما میشه در مورد علم بحث جدل کرد و فرضیه ای خلافش داد و ... و هیچ بلایی هم بر سرت نمیارن و زندانی و ارتداد و ... نداره و همیشه بطور علمی بر سر علم باهات بحث میکنن

    نظرات شما -
    • 3

      مسیحست یا یهودیان منظورتان است ؟
      چون پیامبر اسلام فرمودند درباره همه چیز تفکر کنید مگر ذات الهی
      درباره همه چیز سوال کنید و پاسخ سوالهایتان را یا مستقیم از قرآن و کلام معصومین بیابید یا از مجتحدین بپرسید

  • جعفر صادق
    2

    تحلیل جالبی بود

    نظرات شما -
    • 0

      دین هرکس به اندازه شعور اوست شعور یکی اهمیت به آرامش خودش و دیگران شعور دیگری فقط آرامش خودش به قیمت قربانی کردن دیگران

  • ناشناس
    0

    وقتی علما و روحانیون دینی خودشان عکس حرفشان عمل میکنند ،وقتی زندگی های اشرافی دارندو نیاز هایشان به آنی برآورده میشود ، وقتی روحانیت شغل شده و بابت حتی نماز جماعت حقوق های تپل میگیرند ، وقتی حزب و دسته سیاسی ونه رضایت خدا و ارزش های دینی متن سخنرانی روحانیون است و... فکر میکنید حرف هایشان که بوی کاسبی میدهد تاثیری دارد ؟ما که بچه پای منبر بودیم ، منفعل شدیم ، وای به جوانان عصر حاضر

  • خولم
    3

    دمت گرم حرف دل مردم را دزدی ،،،،،عجب تحلیلی ،،الان دین اجباری و مردم ستیز است ؟؟!! مخصوصا دین حکومت ایران ،،،آیا مردم ستیزی و مخصوصا زن ستیزی جزو اسلام ناب محمدی (ص) است ؟؟!!یا با زور شکنجه و تجاوز و کشتار مردم مومن میشوند ؟؟!! یا برعکس ،،چرا هرکس دلش خواست مردم و زنان کشور را تهدید به برخورد میکند ،،چرا برخوردشان اول پویاست ؟؟!!این یعنی دنیا پرستی !!!چرا فقط جوانان که به شمع اعتماد کرده اند بایست به بهشت بروند(مانند عجمیان) ،!!پس خودتان چی ؟؟!!

    نظرات شما -
    • ناشناس
      0

      متوجه این بخش از عرایض شما نشدم:
      چرا فقط جوانان که به شمع اعتماد کرده اند بایست به بهشت بروند(مانند عجمیان)
      منظورتان از جوانانی که به شمع اعتماد کرده‌اند چیست؟

  • دیندار سابق
    2

    احسنت واقعا درست فرمایش کرده اید ،اما کو‌گوش شنوا ،پول وقدرت که دین ودین داری وروحانیت وآدم عادی حالیش نیست این نقدبگیرودست از آن نسیه بدار/که آواز دهل شنیدن از دور خوش است ،،،،،فعلا نقد را چسبیدن

  • فاطمه حیدری
    3

    علتش اینه که امامزاده هایی که در دل صحرا خارج شهر اردبیل وسط دشت برف قلب ادم را می بردند معبد مقبره سنگی صرفا اداری شده اند و از حال هوا و بومیت فاصله گرفتند
    هرجا می ره در چوبی امامزاده قدیمی را می کند و نرده اهن می زند

    نظرات شما -
    • علی
      1

      خودت فهمیدی منظورت را!!!!!

    • 0

      اصلا حالت خوب نیست قرصهاتو پشت و رو خوردی!

  • مازیار
    1

    عملکرد مجموعه حاکمیت در ایران سبب ضعیف شدن اعتقادات دینی شد و نتیجه بر عکس داد در حالیکه منابع کشور در ظاهر صرف تبلیغ دین میشود

    نظرات شما -
    • 0

      وقتی گرگ در لباس میش باشه گله به فنا میره وقتی این گرگ شناسایی بشه ریشه اعتماد واعتقاد خشک میشه

  • علیرضا
    24

    هیچ افتی نکرده آقا مرفع بی درد! لطفا با حرفهای بدون سند و از روی دشمنی خودت با اصل نظام و ولایت فقیه ذهن بچه مون وبزرگتر هاشون رو متشنج نکن، میگی نه امشب تشریف ببر مراسم پر فیض شبهای قدر و شاهد این اظهارات کذب خودت باش.
    شما ها در این فتنه و آشوب های سالها اخیر ثابت کردید نه اینکه آدم بیطرف وبه فکر جوانها مملکت نیستی بلکه به شدت کینه وعناد دارید با ایران عزیز و اسلامی مون

    نظرات شما -
    • ناشناس
      1

      تو مسجد محل شما چند نفر میاییند مسجد ومحله شما چند نفر هستند تو این تعطیلات نگاه کن مردم میروند مسجد یا میروند شما وجنوب تفریح اصلا چند درصد مردم روزه هستند تو خیابان حرکت کنی متوجه میشی

    • ناشناس
      1

      حضور مردم در مراسم مذهبی به شما چه ربطی دارد ؟ یعنی هر کس میرود مکه آل را قبول دارد؟
      با کارهایی که در این 40 سال کردید بزرگترین آسیب را به مذهب و اعتقادات مردم زدید و ذهن جوانان را منحرف کردید

  • کیوان
    0

    وقتی به آینده امیدوار نیستی و یک جوان نمی تواند به حداقل امکانات زندگی و ازدواج برسد و از طرفی می بین که فرزندان مسئولین دلسوز در غرب و اروپا زندگی مرفه دارند قطعا از دین گریزان خواهد شد

  • ناشناس
    5

    احترام دین توسط خود مدعیان درجه یک آن هم حفظ نمی شود چه برسد به ...
    وقتی دین حاکمیت سیاسی یک کشور را به دست میگیرد و خود را اقامه کننده عدالت اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و آزادی بیان و ... معرفی میکند
    اما
    در طول سالیان متمادی و به کرات اصول و ارزشهایی که بیان کرده را میشکند و مردم را در فقر و شکاف اجتماعی غرق میکند آیا حاصلی جز دین گریزی دارد.
    تاریخ تکرار میشود حکومت کلیسا در اروپا را فراموش کرده اید؟
    اگر حکومت کردن با شکستن اصول و ارزشهای الهی ارزش داشت خوب امامان معصوم برای به دست گرفتن قدرت به رای و خواست مردم اعتنا نمیکردند و با بکارگیری قوه قهره حکومت خود را بنا می نهادن

    امروز مردم ما بین حرف تا عمل مسئولین و متولیان دین فاصله ای زیادی می بینند.

  • H
    1

    میگن شکم خالی دین و ایمان نمی‌شناسه وقتی یه جنس و۱۰برابرقیمت واقعیش غالب می‌کنه به ملت انتظارداریدمردم دین و ایمان داشته باشند یکاری کردن مردم خانه نشین بشه هیچ دلخوشی وآینده ای برای جوان ها نیست همه ناامید شدن امیدی نیست پس دین و ایمانی هم نیست

  • یه بدبخت از ایران
    1

    شکم گرسنه هیچ دینی را نمی شناسد.........این را حتما بدانید.......مردم دچار فقر و تنگدستی هستند و هزینه های زنگی بالاست...

  • ناشناس
    1

    شیشلیک یک وعده غذایی خیلی خوبه و اکثریت دوست دارن. حالا به یکی صبحانه و ناهار و شام شیشلیک بده. مسلما از شیشلیک متنفر می شه.

  • محمد
    5

    گسترش رسانه ها بخصوص فضای مجازی و دسترسی آزاد افراد به اطلاعات در عقائد مردم بخصوص نسل جوان که بیشتر با فضای مجازی سر وکار دارد تاثیر دارد
    اگر چه حرف های ایشان جای بحث دارد اما عملکرد بد بعضی از داعیان دینداری هم بی تاثیر نیست

  • ناشناس
    0

    بخاطر حضور و دخالت ریاکارانه و افراطی گری بی دین ها در امور دینی و حمایت جمهوری اسلامی از آنها...

  • محمد
    1

    رفتارعملکرد بززرگا
    .مراجع.درزمانرضاخان.انگلیس.راباهمه.قدرتش. واداربه.عقب.نشینی کردن. ولی.امروز.کاری.نمیکنن

  • ناشناس
    1

    مولا علی (ع) میگه وقتی فقر از دری وارد بشه ایمان از در دیگه بیرون میره
    وقتی مسئولین دیندار و فرزندان آنها با بهترین امکانات زندگی در اونور آبها می‌کند
    مردم در خصوص دین چه تصوری دارن ؟

    نظرات شما -
    • مولا فرشید
      0

      مولا فرشید میفرماید بخورید و صفا کنید ولی حق الناس نکنید
      هر غلطی میخواهید بکنید فقط کسی رو ازار ندید و باعث نشید راهش تو زندگی به بیراهه بره
      همه ما خداییم،بهتره عادل باشیم

  • شهرام. ر
    0

    دین به زبان ساده ، به مجموعه اعمال ، افکار و عاداتی گفته میشود که انسان را به خدا مرتبط میکند. آگه کسی بدون واسطه ، و فقط از طریق احساس قلبی خویش ، به پروردگارش نزدیک بشه، نیازی به دین ندارد و ما شاهد هیچ سواستفاده‌ای از نام خدا ، توسط سودجویان مذهبی نخواهیم بود.وجود بیش از ۱۰۰۰۰ دین مختلف ، نشانه بارزی از جهل انسانها و سواستفاده از این جهل توسط سودجویان است.

  • متین
    1

    با این همه ریا کاری توی مسئولین معلومه مردم از دین زده میشن

  • ناشناس
    1

    زیرا به عدد آدمهای دنیا راهی برای رسیدن به خدا هست.راههای مستقیمی که مانند بینهایت شعاع یک دایره به مرکز آن که خداست می رسند .

  • 2

    همه انسانها خدا باورند اما اصولی که بنفع ستمکاران است و موجب بردگی آنها میشود را نمیپذیرند.

  • 0

    بیان چراییش مثنوی هزاروصد من میشود .بماند .

  • ایرانی آباد و آزاد
    2

    ضربه ای که اینها به دین و باورهای مردم زدند بنی امیه و عباسیان و اسرائیل و آمریکا و به قول نظام دشمن نزد .‌‌.‌ اینها یک الگوی راستین از اسلام و زنده برای جوانان ما بزنند که فرزندانمان به اسلام اینها گرایش نشون بدن!!!!
    همه در حرف موندن و هیچ کس و مسئولی پیرو واقعی مولا علی (ع) نیست.

  • ایرانی آباد و آزاد
    0

    بهترین دین برای ما رعایت انسانیت است. بزرگی گفته طوری رفتار کنید که دوست دارید آن قانون همگانی شود و یا بزرگ دیگری گفته طوری رفتار کنید با دیگران که دوست دارید دیگران با شما همانگونه رفتار کنند ...

  • ناشناس
    0

    وقتی چیزی در سر جای خودش نباشه و منطقی رفتار نکنه و متولیانش فاسد باشند رو به افول میره
    حالا میخواهد دین باشه، قوای نظامی باشه یا مطبوعات و شبکه اخبار و اطلاع رسانی، .... باشه
    به جبر روزگار محکوم به فناست

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها