کاهش 90درصدی جمعیت حیات وحش در برخی زیستگاه ها
در برخي مناطق حفاظت‌شده تنها ۵تا ۱۰درصد از جمعيت حيات‌وحش باقي مانده است. به گفته ابرخی کارشناسان اكنون از گله‌هاي بزرگ ۱۰هزار رأسي كل، بز، قوچ، ميش و آهوي وحشي در استان‌هاي شيراز، بوشهر و آذربايجان چيزي باقي نمانده است.
در زيستگاه‌هاي حيات‌وحش كشور ديگر خبري از گله‌هاي پرجمعيت گونه‌هاي جانوري مانند كل و بز و قوچ و ميش نيست و خبر مرگ گونه‌هاي گوشتخواري مانند پلنگ به‌دليل خوردن طعمه مسموم يا گيرافتادن در تله‌هاي دامداران بيش از گذشته منتشر مي‌شود چراكه هنوز مسئله تعارض بين حيات وحش و انسان به‌درستي مديريت نشده است.
مهندس هوشنگ ضيايي، مولف كتاب راهنماي صحرايي پستانداران ايران، چندي پيش با اعلام اينكه جمعيت حيات‌وحش در مناطق آزاد به‌كلي از‌بين‌رفته‌است، گفت: در برخي مناطق حفاظت‌شده تنها ۵تا ۱۰درصد از جمعيت حيات‌وحش باقي مانده است. به گفته اين استاد دانشگاه، اكنون از گله‌هاي بزرگ ۱۰هزار رأسي كل، بز، قوچ، ميش و آهوي وحشي در استان‌هاي شيراز، بوشهر و آذربايجان چيزي باقي نمانده است.
طاهر قديريان، كارشناس حيات‌وحش كه نبود نگاه تخصصي را آفت محيط‌زيست مي‌داند، در گفت‌وگو با همشهري درباره شرايط حيات وحش كشور تصريح مي‌كند: وضع حيات وحش در كل كشور نسبت به گذشته مناسب نيست، زيرا در سازمان حفاظت محيط‌زيست براي حفاظت از حيات وحش نگاه تخصصي وجود ندارد. قديريان درباره اينكه سازمان حفاظت محيط‌زيست از ممنوع كردن شكار به‌عنوان يكي از دستاوردهايش ياد مي‌كند، مي‌گويد: اين اقدام مناسب نيست، زيرا با اين‌كار مانع از شكار شدند اما در مقابل بيماري‌هايي مانند طاعون نشخوار‌كنندگان كوچك صدها رأس كل و بز را در سراسر كشور تلف كرد.
انتقاد ديگري كه كارشناسان از عملكرد مديران سازمان حفاظت محيط‌زيست دارند، تدوين طرح‌هايي است كه قبلا تدوين شده؛ براي نمونه آنها در مواردي اعتبار سازمان را كه بايد براي آگاهسازي و آموزش جوامع محلي هزينه شود، براي تدوين طرح‌هايي هزينه مي‌كنند كه قبلا تهيه شده‌اند؛ مثلا طرح حفاظت از خرس سياه حدود18سال قبل نوشته شده، اما اجرايي نشدن مناسب چنين طرح‌هايي سبب مي‌شود شرايط اين‌گونه جانوري بهبود پيدا نكند.
قديريان معتقد است: بيشتر مديران، تخصصي عمل نمي‌كنند، چراكه براي نجات گونه‌هاي جانوري طرح‌هايي نوشته مي‌شود كه كمتر اجرا مي‌شود. اين درحالي است كه در برخي مناطق كه فرصت براي فعاليت مردم فراهم شده اتفاقات مثبتي افتاده است براي نمونه در برخي مناطق مانند مهريز يزد كارهاي خوبي شده، چراكه از توان مردم استفاده شده و به همين دليل جمعيت علفخواران افزايش داشته است اما هنوز در بسياري از مناطق كشور هنوز شاهد تعارض حيات‌وحش و مردم هستيم.
افزايش جرايممديران سازمان حفاظت محيط‌زيست درمقابل انتقادهاي كارشناسان نظر ديگري دارند، آنها از افزايش جريمه ضرروزيان و ممنوع شدن شكار به‌عنوان دستاوردهايشان ياد مي‌كنند. علي تيموري، مديركل دفتر حفاظت و مديريت صيد و شكار سازمان حفاظت محيط‌زيست به همشهري مي‌گويد: يكي از كارهايي كه در سال 93 انجام شد افزايش جريمه ضرر و زيان‌گونه‌هاي جانوري بود كه آن زمان شامل حال همه گونه‌ها نمي‌شد.
تيموري از اجرايي شدن قانون قرق‌هاي اختصاصي پس از 40سال به‌عنوان دستاورد ديگري اشاره مي‌كند كه تحت‌تأثير آنها جمعيت برخي از گونه‌هاي جانوري در بعضي از قرق‌ها تا 500درصد افزايش داشته است. افزون براين تيموري با اشاره به اينكه 35گونه جانوري در معرض تهديد در كشور وجود دارد، مي‌گويد كه براي 7گونه مانند پلنگ، خرس قهوه‌اي و سياه و گوزن ايراني برنامه عمل حفاظتي تدوين و به استان‌هاي ابلاغ شده است. آنطور كه او مي‌گويد در 3سال گذشته نيز هيچ مجوزي براي شكار چهارپا صادر نشده است و براي اينكه دامداران گونه‌هايي مانند پلنگ را از بين نبرند نيز تلاش شده تا شركت‌هاي بيمه دام‌ها را بيمه كنند.
كاهش جمعيت گورخر ايراني از 4هزار به 400رأسدكتر اسماعيل كهرم، استاد حيات‌وحش به همشهري گفت: سال 52در منطقه حفاظت شده خارتوران و كوير مركزي در يزد 4هزار رأس گورخر سرشماري شد اما اكنون جمعيت اين‌گونه نادر حيات وحش به 400رأس رسيده است. در منطقه بهرام گور كه بهترين ذخيره‌گاه گورخر است هم‌اكنون 200رأس گورخر وجود دارد. اين استاد دانشگاه افزود: متأسفانه هم‌اكنون، جمعيت چهارپايان حلال‌گوشت حيات وحش كشور به آمار نگران‌كننده حدود 120هزار رأس كاهش يافته كه اين آمار، آمار بسيار خطرناكي است و نشان از وضعيت بحراني اين‌گونه‌ها دارد. او مي‌گويد كه وقتي 250هزار رأس گوسفند در پارك ملي خارتوران مشغول چراست بديهي است كه مجالي براي زندگي گورخر و يوز و ساير گونه‌هاي حيات‌وحش باقي نمي‌ماند. درعين حال كهرم معتقد است اگر زيستگاه امن شود همه احتياجات گونه‌هاي جانوري اعم از آب، غذا، محل لانه‌گذاري و حتي جفت جانور تأمين مي‌شود. در چنين شرايطي طبيعت توان اين را دارد كه همان 5درصد يا 10درصد گونه‌هاي جانوري باقيمانده آن اندازه افزايش يابد كه جمعيت آنها به حالت اول بازگردد.
منبع: همشهری
34
