بلاتکلیفی ساکنان «گاوخانه» در یک بوم و دو هوای مدیریت شهری/ زمین‌هایی که مالک ندارند
روستای گاوخانه در مهردشت اراک با ۶۰۰۰ نفر جمعیت با مرکز استان مرکزی تنها یک کیلومتر فاصله دارد. اما مشکلات آن به قدری زیاد است که گویی فرسنگ‌ها با اراک فاصله دارد و دست و پای مسئولان برای حل مشکلاتش به آن نمی‌رسد.
این روستا شهر سال‌ها است که میزبان بخشی از جمعیت کلانشهر اراک است بدون آنکه از امکانات شهری برخوردار باشد...
کافی است تا هم‌صحبت تنها یکی از ساکنان گاوخانه در مهردشت شوید تا از بسیاری مشکلات این منطقه از اراک خبر‌دار شوید.
در صحبت هایشان به وضوح می توان دریافت که ساکنان منطقه با مشکلات بسیاری مواجهند.
نبود برق و روشنایی در بسیاری از معابر، نداشتن آسفالت و راه مناسب و عدم زیرساخت های شهری برای آبرسانی به منازل و کمبود شدید آب به دلیل جمعیت زیاد، از جمله مشکلات ساکنان مهردشت اراک است که سال‌ها است با آن دست و پنجه نرم می کنند.
اما مشکل اصلی ساکنان روستا به گفته خودشان در جای دیگری است که اگر آن حل شود نواقص دیگر نیز کم کم برطرف می‌شود.
دعوا بر سر مالکیت زمین‌های منطقه، دعوایی که تمامی ندارد و بزرگترین مشکل مردم این خطه از استان اراک است و تا کنون هیچ نهاد و ارگانی مسئولیت رسیدگی به آن را نمی‌پذیرد و سال‌ها است که همچنان در بلاتکلیفی باقی مانده است.
طرح هادی هر ۱۰ سال یکبار بازنگری می شود
دهیار روستای گاوخانه در مهردشت با بیان اینکه طرح هادی روستایی به طور معمول هر ۱۰ سال یکبار بازنگری می شود و بسته به شرایط و نیاز روستا طرح توسعه پیدا می‌کند و کاربری های مورد نیاز روستا در طرح جدید جانمایی می شود، گفت: متاسفانه عوام فکر می کنند که هر قطعه زمینی که در مجاور محدوده طرح هادی خریداری کنند به سرعت به طرح الحاق شده و ارزش آن دوچندان می شود.
در صورتی که طرح های هادی ۱۰ ساله است و حتی ممکن است بعد از ۱۰ سال نیز قطعه مورد نظر به طرح الحاق نشود و یا با کاربری های خدماتی و یا معبر به محدوده طرح اضافه شود. تا زمانی که زمین های ساخته نشده در داخل محدوده طرح هادی وجود دارد، افزایش وسعت روستا هیچگونه توجیهی ندارد و باعث می شود ارائه خدمات و ایجاد زیرساختی به کندی انجام شود.
مجتبی فراهانی با اشاره به اینکه طبیعتا هر روستا نیاز به فضای ورزشی، آموزشی، درمانی و ... دارد و مشاور طرح بر اساس سرانه جمعیتی پیش بینی کاربری‌های مورد نیاز را در طرح می گنجاند، افزود: طرح هادی روستای گاوخانه آخرین بار آذرماه سال ۹۸ بازنگری شده و حدود ۱۴ هکتار به محدوده طرح الحاق شده است. بر این اساس برای زمین هایی که دارای حد نصاب تفکیک هستند، مجوز صادر می شود و هیچگونه مشکلی از این بابت وجود ندارد.
حد نصاب تفکیک قطعات مسکونی برای قطعاتی که از قبل در محدوده طرح هادی بوده اند ۱۵۰ متر و برای قطعاتی که تازه به طرح الحاق شده اند ۲۰۰ متر مربع است که این مسئله جزء ضوابط طرح هادی است.
او ادامه داد: مشکل اینجاست که اغلب زمین های گاوخانه توسط مالکان به قطعات کوچکتر از حد نصاب تفکیک قطعه بندی شده اند و به این دلیل اغلب حائز شرایط اخذ مجوز نیستند. ضمن اینکه با توجه به افزایش قیمت زمین در این منطقه و شرایط نامساعد اقتصادی، مردم توان خرید قطعات به میزان حد نصاب تعیین شده را ندارند و ناگزیر به ساخت و ساز غیرمجاز روی می آورند.
دهیار روستای گاوخانه (منطقه مهردشت) اظهار داشت: متاسفانه گاهی به علت ناآگاهی مردم، یک قطعه زمین به چند نفر فروخته می شود که موجب بروز مشکلات برای خریداران می شود. گاهی نیز زمین با کاربری باغی و یا زراعی تحت عنوان مسکونی خرید و فروش می شود و بیشترین اختلافات در این خصوص را دامن می زند. اما اگر خریدار قبل از خرید نسبت به اخذ استعلام از دهیاری و بنیاد مسکن اقدام کند، با چنین مشکلاتی روبرو نخواهد شد. زمین های خارج از محدوده طرح هادی نیز که زمین های زراعی هستند و تکلیف آنها روشن است و متولی آن اداره سازمان جهاد کشاورزی است.
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در بحث مالکیت زمین ها مسئول نیست
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان مرکزی با عنوان کردن این موضوع که زمین‌های قولنامه‌ای روستای گاوخانه باید از لحاظ قرار داشتن در محدوده طرح هادی یا خارج بودن از طرح هادی، مورد بررسی قرار گیرند، گفت: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در بحث مالکیت زمین ها مسئول نیست و تنها خدمات فنی و مهندسی ارائه می دهد.
در این رابطه به زمین های روستایی قولنامه ای که دارای کاربری مسکونی هستند، با ضوابط طرح هادی تسهیلات قرض الحسنه ساخت مسکن روستایی ارائه می شود که می توانند با معرفی نامه دهیاری و استعلام فنی از بنیاد مسکن و اخذ پروانه از دهیاری و بخشداری اقدام به ساخت و ساز کنند.
محمدرضا رضافرح افزود: در رابطه با زمین های واقع در محدوده طرح هادی روستای گاوخانه (منطقه مهردشت) نیز، متقاضیان می توانند با مراجعه به مرجع صدور پروانه ساختمانی (دهیاری و بخشداری)، بر اساس طرح هادی روستا و همچنین ضوابط مربوط به آن، اقدام به اخذ پروانه ساختمانی کنند.
در این راستا بنیاد مسکن انقلاب اسلامی نیز در چارچوب وظایف و اختیارات قانونی، براساس ضوابط و مقررات طرح هادی روستایی صرفا اظهارنظر فنی می کند.
او ادامه داد: ساماندهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی، تولیدی، تجاری و کشاورزی، تأسیسات و تجهیزات و نیازمندی های عمومی روستایی بر حسب مورد در قالب مصوبات طرح های ساماندهی فضا و سکونتگاه های روستایی یا طرح های جامع ناحیه ای با استفاده از طرح هادی روستا، افزایش راندمان کار روستائیان، بهبود معیشت و رفاه سطح زندگی در روستاها، جلب سرمایه گذاری در روستاها، تکمیل و اصلاح چرخه تولید و مصرف روستایی، پیشگیری از مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها، از جمله اهدافی است که در طرح هادی روستایی مورد توجه واقع شده و پیگیری می شود.
گاوخانه خارج از محدوده شهری است
معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی هم با بیان اینکه باید در نظر داشت که حریم شهری با محدوده شهری متفاوت است و تعاریف جداگانه ای دارد، گفت: در محدوده قانونی شهری، مجموعه شهرداری وظیفه دارد برای ساخت و سازها پروانه و مجوزهای لازم را صادر می کند.
اما در خصوص روستاهایی که وارد حریم شهری می شوند، به استناد قانون تعاریف حریم و محدوده مصوبه سال ۱۳۸۴ تا زمانی که جمعیت این روستاها به جمعیت شهر شدن برسد، در محدوده روستا و حریم شهری که قرار دارند به عنوان یک روستا فعالیت های خود را زیر نظر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و نهادهای مسئول انجام می دهند. همچنین پس از آنکه بر اساس تعاریف وزارت کشور به جمعیت شهر شدن رسیدند، دیگر شهر مستقل نمی شوند، بلکه یک ناحیه از یکی از شهرداری های مناطق شهری لقب می گیرند.
علیرضا عزیزی افزود: در زمان تهیه طرح جامع شهر اراک و در راستای وظایفی که اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی به عنوان کارفرمای این طرح به عهده داشت، یکی از وظایف این بود که برای حریم شهر اراک نیز تصمیم گیری های لازم انجام شود.
بر این اساس یکی از تصمیمات بسیار خوبی که در حوزه حریم شهر اراک گرفته شد، این بود که روستای گاوخانه (منطقه مهردشت) که در گذشته خارج از حریم شهر اراک بود، وارد حریم شهری شود.
او ادامه داد: از منظر بالادستی و برنامه ریزی این موضوع یکی از بهترین تصمیماتی بوده است که برای روستاهای بزرگ اطراف شهر اراک، از جمله روستای گاوخانه (منطقه مهردشت) و یا روستاهای دیگری مانند مرزیحران، حاجی آباد و ... گرفته شده است. این اتفاق یکی از وظایف مجموعه راه و شهرسازی بوده که تا حد امکان سعی شده به نحو مطلوب انجام شود.
واماندگی گاوخانه در یک بوم و دو هوای دستگاه های اجرایی استان
روستای گاوخانه (منطقه مهردشت) در یک بوم و دو هوای دستگاه های اجرایی استان مرکزی وامانده است. از یک سو مسئولان دستگاه های اجرایی مرتبط با مناطق روستایی مسئولیت آن را عهده دار می شوند و از سوی دیگر نیز مسئولان واحدهای مدیریت شهری حاضر نیستند در قبال آن مسئولیت پذیر باشند.
با این تفاسیر می توان دریافت که گاوخانه به دلیل روستا بودن امکانات آن نیز در حد روستایی باقی مانده و خدمات چندانی در حد امکانات شهری به آن ارائه نشود. اما از سوی دیگر می توان انتظار داشت که مسئولان دستگاه های اجرایی با اندکی همکاری های لازم، اقداماتی را انجام دهند تا به این واسطه از مشکلات این روستا کاسته شود.
منبع: ایلنا
68
