شوخی‌های مرگبار با امداد

مزاحمت های تلفنی برای اورژانس و آتش نشانی پایانی ندارد. این، گلایه مدیران این دونهاد خدمتگزار به مردم است. در حالی که عموما تصور می شود مزاحمت ها برای سامانه های اورژانس کشور و سازمان آتش نشانی کم شده یا حتی تمام شده باشد اما آمارهایی که هفته گذشته اعلام شد خط بطلانی بر این تصورات کشید. سالانه ۲۰ میلیون نفر با اورژانس ۱۱۵ تماس می‌گیرند که بر اساس آمار حدود ۱۰ درصد آنها مزاحم تلفنی هستند. به گفته جامعه شناسان، با رشد فضای فرهنگی و اجتماعی کشور قاعدتا نباید دیگر شاهد چنین تماس هایی باشیم اما برخی از سر تفریح و خوشگذرانی و برخی نیز از سر تنهایی برای اورژانش و آتش نشانی مزاحمت ایجاد می کنند. نتیجه این مزاحمت ها نیز به ضرر مردم جامعه است و گاهی اوقات باعث می شود عملیات امداد رسانی با وقفه مواجه شده و جان انسانها به خطر بیفتد. مزاحمان تلفنی اورژانس هیچ بازه سنی مشخصی ندارند. کودک، مرد، زن سالخورده و... همه مدل مزاحم تلفنی می توان پیدا کرد. به گفته سخنگوی سازمان اورژانس کشور هزینه اعزام تکنیسین‌های اورژانس با آمبولانس بر سر بالین بیمار، حدود پنج میلیون تومان است.  

روز شنبه رئیس سازمان اورژانس استان تهران با اشاره به انجام ۲۲ هزار و ۴۰۳ مأموریت اورژانسی طی هفته گذشته (19 تا 26 خردادماه)  در استان تهران گفت: «متأسفانه ۲۲۰۰ مورد از تماس‌ها مزاحمت تلفنی برای این مرکز بوده است.» محمداسماعیل توکلی گفت طی هفته گذشته تعداد 60 هزار و 302 تماس با مرکز ارتباطات 115 اورژانس استان تهران (دیسپچ) برقرار شده که منجر به انجام 22 هزار و 403 مأموریت شده است .در پی این مأموریت‌ها 6591 نفر به مراکز درمانی انتقال یافتند و 15 هزار و 812 نفر نیز در محل از خدمات اورژانس استفاده کردند. اما متأسفانه 2200 مورد از تماس‌ها مزاحمت تلفنی برای این مرکز بوده است.

 رکورد شکنی  در مزاحمت

در هفته اول خرداد ماه نیز ۶۷ هزار و ۳۹۲ تماس با مرکز دیسپچ اورژانس تهران برقرار شد که از این تعداد چهار هزار ۲۴۸ تماس‌مزاحم با این مرکز گرفته شد. به طور متوسط در کل کشور حدود ۱۰ درصد از تماس‌ها با سامانه ۱۱۵ مزاحمت تلفنی است. این رقم در مکان‌های مختلف متفاوت است و برای مثال این عدد در تهران ۸ درصد و در دزفول به ۱۷ درصد رسیده است. این مزاحمت‌ها مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. یکی از مشکلات این است که خطوط را اشغال می‌کند و هنگامی که یک بیمار و یا مصدوم واقعی به کمک احتیاج دارد، ممکن است پشت خط بماند و این اتفاق برای بسیاری از بیماران خطرناک است.  

رکورددار مزاحمت تلفنی برای اورژانس مربوط  به 6 ماهه دوم سال گذشته بود.  شخصی در ۶ ماهه دوم سال گذشته بیش از ۴۱ هزار بار تماس با اورژانس ۱۱۵ داشته و رکورد زده است.همچنین در شب چهارشنبه سوری سال گذشته  از ساعت ۲۴ تا ۱۸ روز بعد، یک نفر از یک خط تلفن، ۲۲۹ بار با ۱۱۵ تماس گرفته بود. اما جالب ترین آنها مربوط به مزاحمت‌های تلفنی پیرزن 81 ساله اصفهانی برای اورژانس است. این زن که تنها  زندگی  می  کرد طی یک سال بارها با اورژانس تماس گرفت . این مزاحمت ها ادامه داشت تا اینکه پس از طرح شکایت از سوی مرکز اورژانس استان و پیگیری معاونت دادستانی استان اصفهان  مشخص شد این پیرزن به دلیل تنهایی مزاحم اورژانس می شد. چند هفته بعد او به معاونت امور اجتماعی سازمان بهزیستی معرفی و به مرکز نگهداری از سالمندان منتقل شد.

البته شرایط مزاحمت برای  آتش نشانی  کمی  نسبت به سال های  قبل بهتر شده است. این را مدیرعامل سازمان آتش نشانی  در یک برنامه تلویزیونی  اعلام کرد و گفت: « در مقایسه با 5 سال گذشته ۷۰ درصد از مزاحمت‌های تلفنی برای آتش‌نشانی کاهش یافته است. در حال حاضر از تعداد تماس هایی  که در طول سال با سازمان آتش نشانی  گرفته می  شود 10 درصد آنها مزاحمت است که البته بخشی  از آن به دلیل عدم آگاهی  شهروندان است و گاهی  اوقات به جای  گرفتن شماره مراکز امدادی  مثل اورژانس و یا پلیس به اشتباه با آتش نشانی  تماس می گیرند.

 شوخی مرگبار با نهادهای امدادرسان

مزاحمت‌های تلفنی برای اورژانس یکی از رفتارهای ضداجتماعی است که جامعه شناسان مهمترین عامل آن را پایین بودن سطح آگاهی اجتماعی یا آموزش‌های غیر کافی می ‌دانند. رفتاری عجیب که باید  از زوایای مختلف اجتماعی و روان شناسی  به آن نگاه کرد و به این موضوع فکر کرد که چرا این رفتار ضد اجتماعی که به طور معمول در خدماتی که اپراتور تلفنی وجود دارد، از برخی افراد سر می‌زند و چرا برخی افراد، به خود این اجازه را می‌دهند که با ایجاد مزاحمت برای اورژانس و آتش نشانی جان دیگران  را به خطر بیندازند.

اباذر اشتری جامعه شناس در یک گفت و گو با اشاره به اینکه مزاحمت‌های تلفنی یک مشکل اجتماعی و فرهنگی است و فقط مربوط به ایران نمی‌شود و در همه کشورها وجود دارد گفت: « این موضوع در دیگر کشورها کنترل شده و برای آن برنامه‌ریزی دارند. در عمل این فرهنگ در بسیاری از کشورها جا افتاده که مسائل مربوط به جان مردم از مسائل حاکمیتی تفکیک شود تا مزاحمت‌ها کمتر شکل بگیرد. موضوع این است که در جامعه ما، هرچه از دسترس خارج باشد را دولتی و حاکمیتی می‌دانیم و فکر می‌کنیم هر نوع آزار و اذیت یا ایجاد اختلال، می‌تواند لذتبخش باشد، زیرا سرمایه اجتماعی و اعتماد پایین آمده و مردم از شرایط اجتماعی و اقتصادی رضایت ندارند.»

وی ادامه داد: «مساله اساسی این است که وندالیسم زمانی که به امکانات عمومی یا دولتی آسیب می‌زند، این را مد نظر دارد که با جان افراد در ارتباط نیست. در حالی که مزاحمت تلفنی برای اورژانس یکی از بدترین اقداماتی است که می‌تواند در فرهنگ یک جامعه رخ بدهد. به عنوان یک جامعه شناس اعتقاد دارم که به جز دلایل روان شناسی و اختلالات روانی، اقدام این افراد شامل دو گروه سرگرمی و اعتراض می‌شود. فردی که در قالب اعتراض این کار را انجام می‌دهد و به طور دقیق می داند دست به چه اقدامی می‌زند. اما مورد دیگر، سرگرمی است که به طور مثال نوجوانان و جوانان در دورهمی‌ها این رفتارها را در شرایط فقدان لذت و سرگرمی انجام می‌دهند و با اورژانس یا آتش نشانی یا مخابرات تماس می‌گیرند و اطلاعات نادرست می‌دهند. حتی همین موضوع اخیر که آمبولانس در ماموریت بوده و در محل نامناسبی پارک کرده بود و شخص دیگری لاستیک آمبولانس را پنچر کرد که منجر به جان باختن یک کودک شد. این موارد نیازمند آموزش و فرهنگ سازی است تا این رفتارهای اجتماعی بروز پیدا نکند.»

احسان غفاری مقدم  جامعه شناس نیز اصلی ترین دلیل این ناهنجاری را  ضعف تربیت خانوادگی می‌داند که افرادی که مزاحم اورژانس یا آتش نشانی می شوند از انجام این کار لذت می برند. برخی افراد نابهنجار برای خانواده ها ایجاد مزاحمت می کنند و برخی نیز نهادها را هدف مزاحمت های خود قرار می‌دهند اما آنچه که این روزها در جامعه ما افزایش یافته مزاحمت تلفنی برای نهادهای امدادرسان همانند اورژانس ۱۱۵ است. این در حالی است که نهادهای امدادرسان نقش ویژه در حفظ سلامت جامعه دارند و هر گونه وقفه در خدمات رسانی آنها به قیمت جان انسان های بی گناه تمام می شود . متاسفانه در فرهنگ ما سر به سر دیگری گذاشتن و مزاحمت به شوخی و سرگرمی تبدیل شده است و عده‌ای عادت دارند با این کار تفریح کنند.

محمد مهدی جعفری زاده، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی نیز با بیان اینکه در مورد مزاحمت‌های تلفنی در قانون تفاوتی بین فرد عادی و نهاد‌های دولتی وجود ندارد و قانون‌گذار بین ایجاد مزاحمت برای اشخاص عادی و حقیقی با ایجاد مزاحمت برای نهاد‌های دولتی تفاوتی قائل نشده است گفت: ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی عنوان می‌کند که هر گاه فردی به واسطه تلفن و یا وسایل مخابراتی برای اشخاصی ایجاد مزاحمت کند به حبس از یک تا ۶ ماه محکوم می‌شود، این میزان حبس از سال ۹۹ عملا به نصف تقلیل پیدا کرده و جرم قابل گذشت شده است.

19 خرداد نیز سخنگوی سازمان اورژانس کشور اعلام کرد برای جلوگیری از مزاحمت‌های تلفنی، مجوزهای اولیه از دادگاه گرفته شده است تا به زودی مزاحمان تلفنی حرفه‌ای جلوی دوربین بروند تا دیگران از این کار دوری کنند. وی با اشاره به اغماض‌هایی که از سوی دادگاه‌ها برای این افراد اتفاق افتاده است، اظهار داشت البته این روند تغییر کرده و تیمی از دادستانی کل کشور به اورژانس آمده است و مطابق با یک دستورالعمل، دیگر اغماضی برای صدور رأی در کار نیست.