وقتی همه رفتارهای دیپلمات زیر ذره‌بین است / آداب دیپلماتیک چه اقتضائاتی دارد ؟

لباسی که می‌پوشی، غذایی که می‌خوری، طرز حرف زدنت، نوع نشستن، ایستادن و شکل دست دادنت؛ این‌ها آدابی است که شاید برای خیلی از ما عادات روزانه باشد و توجه خاصی به آن نداشته باشیم، اما زمانی این آداب مشمول توجه خاص می‌شوند که پای یک «دیپلمات» وسط باشد. افرادی که معمولا آنها را با کت و شلوار‌های تیره و سرمه‌ای شان در ذهنمان یاد می‌کنیم و در خیلی از موارد دیپمات‌ها را با مقامات کشوری اشتباه می‌گیریم.

کار دیپلمات‌ها مذاکره، رایزنی، ایجاد و یا تقویت روابط بین کشورهاست. مثلا اگر دو کشور با یکدیگر روابطی نداشته باشند، یکی از کشور‌ها (فرستنده) دیپلماتی را برای امضای قرار سیاسی و ایجاد روابط به کشور دیگر (پذیرنده) می‌فرستد، این دیپلمات باید زبان و فرهنگ کشور مقصد را به خوبی بشناسد.

ویژگی‌های عمومی دیپلمات

دیپلمات‌ فردی سیاست‌پرداز است، یعنی عموما نمی‌تواند سیاست را اعمال کند، بلکه سیاست‌های داخلی کشور خود را در موضوعات مختلف اعلام می‌کند. در واقع یک دیپلمات نمایندگی نظام، دولت، ملت، فرهنگ و رسوم، دین و مذهب کشورش را بر عهده دارد. او باید باهوش، ماهر، خوش اخلاق، مودب و توانمند در مذاکره باشد تا بتواند در سازمان‌های بین المللی مذاکرات پیچیده را به خوبی پیش ببرد.

دیپلمات‌ها نمی‌توانند خلاف مقررات عمل کنند، چون اگر خلاف ترتیباتی که قانون کنوانسیون وین برای آنها تعیین کرده است، رفتار کنند، دولت پذیرنده می‌تواند حکم اخراجشان را صادر کند، و به عنوان عنصر نامطلوب شناخته می‌شوند.

وقتی دیپلمات‌های کشور‌های قدرتمند با سایر دیپلمات‌ها ملاقات و رایزنی می‌کنند، اگر به زبان یکدیگر تسلط کافی نداشته باشند از مترجم استفاده می‌کنند، در این ملاقات‌ها آنها استوار می‌ایستند و با گردن افراشته و لبخند حدود ۵ ثانیه با یکدیگر دست می‌دهند و همزمان با نگاه به یکدیگر ابراز مسرت می‌کنند، البته شیوع کرونا در جهان، بر نوع رفتار دیپلماتیک هم تاثیر گذاشته است و دیپلمات‌ها ضمن رعایت فاصله دو متری، برای احترام، دستشان را روی قلبشان می‌گذارند.

بیشتر جلساتی که بین مقامات و دیپلمات‌های دو کشور برگزار می‌شود طولانی نیست، دیپلمات‌ زمانی که می‌نشیند پا روی پا نمی‌گذارد. زانوهایش به هم نزدیک و به صورت استوار است. در جلسات رایزنی میان کشورها، دیپلمات‌ها باید مراقب باشند که کفه‌ کفششان به طرف مقام کشور دیگر نباشد، چون در آداب دیپلماتیک این کار نوعی توهین تلقی می‌شود و در این صورت دیپلمات کشور دیگر هم می‌تواند این کار را تکرار کند تا حرکت اشتباهش را به طرف مقابل گوشزد کند، در مقابل این حرکت، مایل به جلو نشستن یک دیپلمات به معنای اشتیاق او به شنیدن موضوع مورد بحث بوده و تکیه و لم دادنش به معنای عدم اشتیاق است.

مقتدر ایستادن از مولفه‌های مهم رفتار سیاسی یک دیپلمات است، دیپلمات‌ها وقتی می‌ایستند فاصله‌ بین دو کفششان بیش از ۱۵ سانت نیست. در راه رفتن هم آنها معمولا با عجله گام بر نمی‌دارند.

یک دیپلمات در حالات بحرانی نباید عکس العملش شدید باشد و وقتی روایت یک اتفاق عجیب مرتبط به حوزه کاری اش را می‌شنود، حتی اگر از آن مطلع نیست باید طوری رفتار کند که از آن اطلاع داشته و غافلگیر نشده است.

آنها قوانین و اصطلاحات رایج بین المللی را به خوبی می‌دانند و شنونده‌ای خوب و و گوینده‌ای هوشمند هستند. این هوشمندی باعث می‌شود که مثلا وقتی دیپلماتی در جمع سفرا در سازمان ملل قرار می‌گیرد، برای دستیابی به حقوق کشورش، به خوبی مذاکره کند. همچنین آنها باید بتوانند در سفرهای خارجی خود به خوبی اعضای هیئت خود را هدایت کنند.

گفتار و زبان دیپلمات

یک دیپلمات حراست کافی از نوع حرف زدنش دارد و تلاش می‌کند مقصودش را کاملا واضح بیان کند، او اصطلاحات خاص در کشور میزبان را می‌داند و آنها را در زمان درست به کار می‌برد؛ البته در این میان حواسش به حرف‌هایی که میزند هست تا بهانه‌ای دست کشور‌ها و رسانه‌های مخالف ندهد.

علاوه بر گفتار، یک دیپلمات باید مراقب زبان بدنش هم باشد؛ در یک گفت‌وگو وقتی یک دیپلمات با دستانش گارد می‌گیرد در واقع با زبان بدنش می‌گوید که با حرف‌های طرف مقابلش مخالف است، یا مثلا وقتی از توسعه روابط بین دو کشور ابراز خرسندی می‌کند در تمامی حرکاتش این موضوع مشهود است.

رنگ لباس دیپلمات‌ها بیانگر چه موضوعی است؟

اولویت‌های رنگ لباس برای یک دیپلمات به صورت زیر است:

سرمه‌ای که نشان از قدرت و هوشمندی دارد. خاکستری که نشان دهنده قدرت بی طرفانه است. قهوه‌ای که نشانه محبت است مشکی که نشان از قدرت منفی دارد دیپلمات‌ها چگونه آداب غذا خوردن را رعایت می‌کنند؟

وعده غذایی یک دیپلمات هم تشریفات خاص خود را دارد، غذای دیپلمات‌ها باید مقوی باشد تا بتوانند از پس امور محوله بر بیایند. آنها باید مراقب تغذیه خود باشند و به این توجه داشته باشند کسی برای خوردن برای میز مذاکره نمی‌نشیند. یکی از مواردی که در آداب دیپلماتیک به آن توجه می‌شود این است که وقتی کسی با ما حرف می‌زند ما نباید در حال خوردن غذا باشیم، یعنی وقتی کسی شروع به حرف زدن با ما می‌کند باید دست از غذا بکشیم و به حرف هایش گوش دهیم.

در مراسم تشریفاتی و رسمی، هر کشوری باید غذای ملی خودش را طبخ کند، اگر کشوری غذای کشور میهمان را طبخ کند و جلوی میهمان بگذارد، کاری غیر اصولی انجام داده است. مثلا اگر برای میهمان ایتالیایی مان لازانیا سرو کنیم، داریم به او پیام می‌دهیم که ما در کشور خودمان، لازانیا را بهتر از شما ایتالیایی‌ها طبخ می‌کنیم.

«چلوکباب» روی میز میهمان دیپلمات ایرانی

غذای ملی ما که در مراسم تشریفاتی سرو می‌شود، چلوکباب است. ما معمولا کباب بختیاری سرو می‌کنیم که گوشت قرمز و مرغ را با هم دارد و به میهمان حق انتخاب می‌دهد. در مواردی بسیار نادر زرشک پلو با مرغ هم برای میهمانان خارجی سرو کرده اند که کاملا کار اشتباهی است و به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

ملت‌های دنیا به چند روش غذا می‌خورند و این روش حتی در مراسم رسمی کشورشان هم رعایت می‌شود. هندی‌ها و عرب‌ها با دست غذا می‌خورند. چینی‌ها و ژاپنی‌ها با چوب‌های دوتایی معروف شان این کار را انجام می‌دهند. اروپایی‌ها با کارد و چنگال غذا می‌خورند و ما ایرانی‌ها با قاشق و چنگال. به همین دلیل در تشریفات برگزاری ضیافت‌ها باید به ملیت میهمان نیز توجه کرد. برای میهمانان خارجی از هر کشوری که باشند، باید حتما کارد هم سر میز گذاشت، چون آنها نمی‌توانند مثل ما با قاشق گوشت را جدا کنند. قاشق فقط برای خوردن سوپ و دسر استفاده می‌شود.

خوردن نان یا شیرینی هم شرایط خودش را دارد، کسی که در یک میهمانی تشریفاتی شرکت می‌کند، نباید نان را گاز بزند. در چنین شرایطی باید بخش بسیار کوچکی از نان یا شیرینی را کنده، آن را در دست گرد کرده و وقتی به اندازه یک بند انگشت رسید آن را در دهان بگذاریم.

دیپلمات عذرخواهی نمی‌کند، ابراز تاسف می‌کند!

رعایت اصول گفتاری در نگارش هم برای دیپلمات‌ها صدق می‌کند، مثلا در نگارش یک متن به این موضوع توجه می‌شود که محتوای این نگارش نباید برای کشورش دردسر ساز باشد. باید قدرت نویسندگی بالایی داشته باشد و درباره تحولات مختلف تحقیق کند.

برخی مواقع پیش می‌آید که کشوری به طور ناخواسته حریم هوایی یا زمینی کشور دیگری را نقض می‌کند، در چنین شرایطی کشور ناقض به جای عذر خواهی، ابراز تاسف می‌کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

66