تا تنفیذ رئیس جمهور، معاون اول مدیر قوه مجریه است

در پی سقوط بالگرد حامل سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور و هیئت همراه و به شهادت رسیدن رئیس جمهور و با توجه به پیش‌بینی قانون اساسی درباره شرایط فقدان رئیس جمهوری، لوازم برای اجرای اصل ۱۳۱ قانون اساسی مهیا شد.

در اصل ۱۳۱ قانون اساسی آمده است که «در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را برعهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول و یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»

بر همین اساس نیز حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ در بخشی از پیام تسلیت شهادت او فرمودند: «جناب آقای مخبر طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی در مقام مدیریت قوه‌ی مجریه قرار میگیرد و موظف است به همراهی رؤسای قوای مقنّنه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود.»

با تدابیر اتخاذ شده از سوی این شورای سه نفره فرآیندهای برگزاری انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری آغاز شد و در نهایت ین انتخابات در دو مرحله در تاریخ‌های ۸ و ۱۵ تیر برگزار گردید مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور منتخب برگزیده شد.

با توجه به اینکه مهلت ۵۰ روزه قید شده در اصل ۱۳۱ قانون اساسی امروز به پایان می‌رسد و از سوی دیگر نیز رئیس جمهور منتخب هنوز به طور رسمی کار خود را به عنوان رئیس جمهور دولت چهاردهم آغاز نکرده است، ابهاماتی در خصوص مسئولیت اجرایی کشور و همچنین فعالیت هیئت سه نفره مذکور مطرح شده است.

هادی طحان نظیف به ارائه توضیحاتی در این خصوص پرداخت و گفت: اصل ۱۳۱ دارای دو بخش است؛ صدر اصل راجع به این است که در شرایط فقدان رئیس جمهور چه اتفاقی می‌افتد که اشاره کرده که معاون اول رئیس‌جمهور عهده‌دار اختیارات، وظایف و مسئولیت‌های رئیس جمهور خواهد بود.

وی افزود: با توجه به اینکه در ماده یک قانون انتخابات ریاست‌جمهوری آمده است که دوره ۴ ساله ریاست جمهوری از تاریخ تنفیذ آغاز می‌شود، طبیعتاً مسئولیت اجرایی کشور هم‌چنان و تا روز تنفیذ برعهده سرپرست ریاست جمهوری است و او عهده‌دار وظایف و اختیارات رئیس جمهور خواهد بود.

سخنگوی شورای نگهبان عنوان کرد: معاون اول رئیس‌جمهور به عنوان مدیر قوه‌ی مجریه تا روز تنفیذ عهده دار مسئولیت‌های رئیس جمهور است و پس از آن نیز تا زمانی رئیس‌جمهور جدید بخواهد، می‌تواند به کارش به عنوان معاون اول ادامه دهد.

طحان نظیف همچنین به ارائه توضیحاتی درباره بخش دوم اصل ۱۳۱ و مسئولیت شورای سه نفره ذکر شده در این اصل پرداخت و اظهار کرد: بر اساس قانون این شورا باید ترتیبی اتخاذ کند که انتخابات ظرف ۵۰ روز برگزار شود و با توجه به اینکه مراحل اول و دوم انتخابات ظرف کمتر از ۵۰ روز انجام شد، این شورای ۳ نفره وظیفه‌اش هماهنگی‌های کلان برای برگزاری انتخابات بوده، وظیفه‌اش را انجام داده و وظیفه‌اش عملاً به پایان یافته است.