دروغ سیزده، اعتبار شبکه های اجتماعی و باقی ماجرا

مصطفی انتظاری هروی / مدیرعامل خبرفوری

دروغ سیزده، اعتبار شبکه های اجتماعی و باقی ماجرا

هرساله در سیزدهمین روز سال، این نگرانی به وجود می آید که مبادا خبری که می خوانیم دروغ اول آوریل یا همان دروغ سیزده خودمان باشد. در این چند ساله ای که شبکه های اجتماعی گسترش یافته اند، ابعاد این هراس چنان بزرگتر شده که هر مصرف کننده پیام در این روز با وسواس بیشتری اخبار را رصد کرده و سعی می کند تا چند ثانیه ای بیشتر بر روی هر خبر تمرکز کند تا نسبت آن را با سنت نه چندان جذاب دروغ سیزده، روشن سازد.

این شوخی ها در فضای رسانه گاه اعتبار شبکه های اجتماعی را پایین می آورد. با این حال کیست که نداند، امروز شبکه های اجتماعی در ایران رسانه مرجع برای همه مخاطبان به شمار رفته و حتی تولیدکنندگان پیام در رسانه های سنتی برای دیده شدن محتوایی که آن را منتشر کرده اند، از فضای مجازی و شبکه های اجتماعی یاری می گیرند.

درباره اینکه چطور صداوسیما و پس از آن مطبوعات مرجعیت رسانه ای شان کاهش یافت، بسیار سخن گفته شده است. شاید سانسور، شاید ژست های نخبه گرایانه، شاید قالب های تنگ پیام رسانی یکسویه، هرچه هست، واقعیت این است که امروز شبکه های اجتماعی به یک مرجع بی بدیل رسانه ای تبدیل شده اند که همه برندهای رسمی رسانه ای از آن برای انتشار محتوا استفاده می کنند و سیاستمداران چه در ایران و چه در آمریکا گاه ترجیح می دهند به جای انکه از رسانه های رسمی استفاده کنند، از طریق شبکه های اجتماعی اعلام موضع نمایند یا پاسخی به رقبای خود دهند.

در چنین فضایی است که خبر فوری قریب به پنج سال در حال انتشار محتواست. رسانه ای رسمی با تحریریه و تیم فنی کارآزموده که تمامی آنها سابقه فعالیت در رسانه های کلاسیک، چه خبرگزاری ها و چه روزنامه ها را دارند. خبرفوری هرچند رسانه ای شناخته شده در فضای نوین رسانه های ایران است اما از دل تجربه رسانه های کاغذی و الکترونیکی بیرون آمده و همه اصول دروازه بانی محتوا در این حوزه را رعایت می کند.

با این وجود شتاب بالای اطلاع رسانی که گاه می طلبد خبر یا محتوایی در لحظه منتشر شود، در لابلای کار، اشتباهاتی را گریزناپذیر می کند. اشتباهاتی که هرچند برای هر یک از آنها توجیه و توضیحی نیست اما شبیه آن حتی در روزنامه هایی که 24 ساعت برای ادیت هر شماره فرصت دارند هم دیده می شود.

بنابراین درباره اشکالات و اصطلاحا سوتی های کار در شبکه های اجتماعی نباید به فلسفه وجودی این بستر انتقال پیام خرده گرفت. در فضایی که گاه رسمی ترین منابع فیک نیوز تولید می کنند، نباید از یک رسانه که با سرعت در حال انتقال پیام به مخاطب است انتظار داشت که در میانه این انتشار محتوا به اشتباه محتوایی نادرست منتشر نکند.

با این همه، خبرفوری در دوره فعالیت خود برخلاف برخی رسانه ها که چشم بر خطای خود بسته و از اعتبار خود خرج کرده اند تا بلکه اشتباهشان به فراموشی سپرده شود، همواره با اصلاح محتوا و یا عذرخواهی نسبت به یک خطای احتمالی تلاش کرده تا اعتماد مخاطب را حفظ کند.

هنوز از یاد نبرده ایم در روزهای اخیر رسانه ای که در برنامه های متعدد خود اشتباهاتی را درخصوص کرونا به مخاطب انتقال می داد، نه فقط از بابت این خطا پوزش نخواسته، بلکه سعی زیادی برای جبران اشتباهات نیز صورت نداده است. این درحالیست که در فضای مجازی، بسیاری از رسانه های معتبر خبری، پس از اشتباهات نسبت به اصلاح رویه کوشش کرده و صادقانه از مخاطب عذرخواسته اند چراکه به راستی در این بستر نوین، این مخاطب است که سردبیری می کند، نه عده ای نخبه رسانه ای پشت درهای بسته تحریریه ها.

نمونه این عذرخواهی ها را می شد پس از ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی دید. اخبار رسمی، رسانه های داخلی را اعم از صوتی، تصویری، کاغذی، الکترونیکی و یا تعاملی، همه را به سمت خطایی هدایت می کرد که اعتبار رسانه های داخلی را تضعیف می نمود و در چنین وضعیتی، پس از روشن شدن ابعاد حادثه، بسیاری از رسانه های داخلی صادقانه از مخاطبان به دلیل انتشار اخبار نادرست منابع رسمی، عذرخواهی کردند، بی آنکه سنت برج عاج نشینی رسانه های کلاسیک را در پیش بگیرند.

در همان ماجرا، خبرفوری پستی نادرست درباره چمدان های مسافران آن پرواز منتشر کرد که هنوز هم دستمایه تخریب هاست. پستی که ناشی از یک اشتباه برداشت بود و تنها چند دقیقه بعد، اصلاح شد. با آنکه در آن پست، لینکی وجود داشت که به خوبی ماجرا را توضیح می داد، اما کپشن نادرست آن باعث شد آنها که می خواهند به طور مداوم رسانه های رسمی در شبکه های اجتماعی را تخریب کنند، از آن فرصتی بسازند تا اعتبار نسل نوین رسانه ها را زیر سوال ببرند.

در این پست از یک سناریو که ساعاتی بعد اشتباهش بر همگان روشن شد، چنین استنباط شده بود که قاچاق سوخت از سوی برخی مسافران ممکن است عامل انفجار هواپیمای اوکراینی شده باشد. یک برداشت کاملا اشتباه که خطایی ناشی از شتاب نادرست در پوشش اخبار این

اتفاق بهت‌آور بود. این خطا هرگز نباید رخ می‌داد اما بزرگنمایی آن از سوی برخی رسانه‌های کم‌مخاطب باهدف تخریب رسانه‌های قانونی در بستر شبکه‌های اجتماعی حکایت دیگری بود.

این رفتار البته بی سابقه نیست. پیش از این نیز همین افراد با شایعه پراکنی درباره خبرفوری، کوشیده بودند تا این رسانه را به برخی حواشی سرگرم کنند تا شاید از آب گل آلود تخریب رقیب، برای خود ماهی مخاطب صید کنند. با این حال وفاداری بیش از دو میلیون مخاطب به کانال خبرفوری و قریب به ده میلیون مخاطب در دیگر بسترهای این مجموعه رسانه ای، نشان می دهد که مردم به خوبی تفاوت میان دروغ پردازی رسمی و حساب شده و سوتی های متداول در کار را متوجه شده و می دانند آنچه در حوزه رسانه خطرآفرین است، کینه توزی، دنبال کردن منافع شخصی و جناحی و دروغ گویی سیستماتیک است، نه اشکالات تایپی و یا کپشن های ناصحیح که به سرعت اصلاح می شود.

ما در طول فعالیت خود به عنوان یک رسانه مرجع در فضای مجازی، بی اشتباه نبوده ایم و به اشتباهات خود مفتخر نیستیم اما هیچ گاه به مخاطب دروغ نگفته و نمی گوییم هرچند ممکن است جبر نظام رسانه ای ما را به پوشش اخباری ملزم کرده باشد که نیک می دانیم منبع خبر صادقانه سخن نمی گوید.

ما در اوج کمپین کاهش قیمت دلار در سال 1397 که نقش مهمی در کنترل گرانی نرخ ارز و جلوگیری از فروپاشی اقتصادی داشت، عکسی به اشتباه از بحران مالی یونان منتشر کردیم اما جنس این اشتباه با دروغ های نظام مند رسانه هایی که به طور مداوم بر طبل گرانی ارز می کوبیدند تا دلارهایشان را با قیمت بالاتری به ریال تبدیل کنند تفاوت دارد و این تفاوت را مخاطب خبرفوری به خوبی درک می کند.

خلاصه آنکه یکی از ویژگی های مهم رسانه های امروز، شفافیت است. رسانه های مدرن با مخاطب خود روراست هستند. با مخاطب ارتباط برقرار می کنند، با مخاطب راست و دروغ می شنوند اما سعی می کنند دروغ نگویند چون که اینجا مخاطب است که تصمیم می گیرد یک رسانه باشد یا نباشد، و نه نهادهای پشت پرده ای که با بودجه های آنچنانی و اتاق فکر جنگ روانی، رسانه ها را به عنوان یک سلاح برای هدف قرار دادن افکارعمومی می دانند.

ما از همه همکاران رسانه ای خود می خواهیم به شبکه های اجتماعی اعتماد کرده و به آن به چشم فرصت بنگرند. مردم از رسانه های کاغذی فاصله گرفته و بسترهای نوستالژیک فعالیت رسانه را به شیوه های جدید ترجیح نمی دهند. حالا که فرصتی برای دوری از کاغذ به دلیل مهار کرونا پیش آمده، خوب است که رسانه های کلاسیک هم در کنار مخاطب در شبکه های اجتماعی قرار گرفته و همه به یکدیگر کمک کنند تا اطلاعات درست و بی اشتباه به دست مخاطب برسد و هیچ رسانه ای نه فرصت دروغ پیدا کند و نه فرصت اتهام زنی غیرصادقانه به دیگران.

ما به این اصل باور داریم که دروغ چه در روز سیزدهم سال باشد و چه هر روز دیگر، بد است. این دروغ هرچه سازماندهی شده تر گفته شود، بدتر است. اما این را نیز تجربه کرده ایم که گاه دروغ گویان حرفه ای برای آشفته کردن فضای رسانه با غلو درباره اشتباهات و خطاهای روزمره، سعی می کنند اعتبار رسانه ها را خدشه دار کرده و فرصت دروغ گویی بیشتر برای خود فراهم آورند که مخاطب هوشمند شبکه های اجتماعی چنین اجازه ای به آنها نخواهد داد.

دنیای جدید، می تواند دنیایی صادقانه تر باشد، اگر مخاطب توان بیشتری برای مدیریت پیامی که مصرف می کند داشته باشد. این فرصت به لطف تکنولوژی های نوین ارتباطی به دست می آید و مقاومت در برابر این مسیر بی فایده است. قطار شفافیت به راه افتاده و همه باید تلاش کنند از ان جانمانند.

17

شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

نظرات شما - 17
  • کیهان
    0

    سگ زرد برادر شغاله ، رسانه های زرد دروغین درحادثه هواپیما دروغ گفتن درسایر حوادث نیز اگر دذوغ نگفتن سکوت کردن والسلام بی اعتمادی بی اعتبار

  • سورنا
    0

    نگران نباشید دیگه ملت به دروغها وچاخانهای مسولان ریزودرشت و خبرگزاریهای داخلی عادت کردن و اعتمادی هم باقی نمونده اخریشم همین پنهونکاری کروناوالانم اعلام امار نادرست مبتلایان وفوتیها موفق باشید

    نظرات شما -
    • تنها
      0

      خداوکیلی این کیه تیک قرمز میده اینم از افراد خود خبر فوری....مگه دروغ میگه از این خبر گزاریها وصدا و سیما اگه حرف راست شنیدیم باید تعجب کنیم

    • مهدی
      0

      راستشو تو بگو تا بقیه هم بدونن. اگر نمیدونی راستش چیه چرا تهمت میزنی که دروغ میگن. اگر هم راستشو میدونی بگو.

    • فرهاد
      0

      بله بله همه دروغ میگن و ایران اینترنشنالی که مال بن سلمان صعودیه راست میگه؛ همه دروغ میگن و اروپاییا و آمریکاییا و ترامپ راست میگن

  • ایرانی
    0

    خبرگزاری با تقریب خوبی جامع و سریعی هستید. منتهی اشکالاتی که ب ذهنم میرسد را میگویم. اول اینکه بعضی خبر ها چند بار درج میشن. دوم اینکه بعضی خبر ها که اصولا جزو اخبار نارضایتی مردمی هست اغلب یا پرداخته نمیشه یا دیر پرداخته میشه. و سوم و مهمترین از نظر من اینه که با این که شما خبرگزاری هستید و رسالت اصلیتون پوشش خبری هست بعضا خیلی مغرضانه خبرها رو ویرایش میکنین یا با حذف بعضی از بخشاش سمت و سوی خاص و جهت گیری سیاسی به اون میدین. بسیار کار غلطیه که شبیه به اخبار صدا و سیما میشه و مردم ازین کار متنفرند. زمانی زشت تر میشه که از جانب مردم صحبت میکنین یعنی در قالب حرف مردم حرف سیاسی خودتون رو میزنین. در صورتی که شما تحلیل گر سیاسی نیستین. اگر به کامنتای اخبار نگاه کنید میبینید که خیلی از مردم با تحلیلتون عمیقا مخالفن. البته که بهشون پاسخ نمیدین. با این حال به صورت کلی من نمره قبولی به شما میدم. ان شاالله که کاستی هاتون رو جبران کنید.

  • کوروش
    0

    اما خدایی این فرضیه قاچاق سوخت به اوکراین خیلی ضایع بود

  • امین
    0

    فرمودید برداشت غلط یک لطف بکنید بگید برداشت درست از این مطلب چی بود؟

  • محمدرضا
    0

    خیلی ما مردم بد شدیم و روی خودمون کار نمیکنیم دقت کردید هر کی خبر بد میده میگید حتما داره درست میگه و جذب اون رسانه میشید یا خبری که شاعبه ایجاد میکنه؟ولی کانالی که خبرهای خوب میده و انتقاد سازنده میکنه میگید دستمال کش و این چیزا.چقدر بد شدیم ما مردم سواد رسانه ایم پایین هستش و راحت بازی میخوریم از رسانه های زرد که خبرهای دو پهلو پخش میکنن و لجن پراکنی میکنن.این رسانه ها سر بزنگاه ها هیچ کاری برای ما مردم نمیکنن مثلا مملکته.اینایی که انتقاد میکنن سر قضیه کرونا با خودوشن ببینن چند چندن ایا خدمت رسانی به مردم کردن و کمشون کردن یا نه!همین الان که شما از ترس کرونا تو خونه هاتون هستید همینایی که صبح تا شب فحششون میدید اومدن تو میدون دارن برای ما مردم کار میکنن کلا ما از قدیمم همین بودیم اپوزیشیون دوست بودیم مرغ همسایه غازه برامون ما هیچی نیستیم همش خارجی ها خوبن....

    نظرات شما -
    • ایرانی
      0

      ما مردم بد نشدیم. بد کردنمون. از طرف مردم در مورد مردم نظر نده!

    • زهره
      0

      ایول حرف خوبی زد در جواب اقای ایرانی بگم که ما هم مردیم و حرف ایشون تایید و قبول داریم بدونید خود کم بینی ما ایرانی ها سابقه تاریخی داره فکر نکنید حالا چهار تا مشکل تو دوران زندگی شما پیش اومده باعث شده فکر کنید با ما بد کردن.نه خیر! کلا ما خود تحقیر هستیم و همیشه میگیم به به اروپا امریکا عجب چیزیه بدبختی اینه همینایی که همش میگن به به اروپا عجب چیزیه مملکت رو ۳۰ سال دستشون بوده تو ایرانی که نمیدونم فامیلیت ایرانی یا نه اما ایرانی نیستی ایرانی بودی میاومدی تو این دوران کرونایی ماسک تولید میکردی ضد عفونی میکردی محل های زندگیتون رو.صرفا بلدید غر بزنید موقع عمل و کمک به مردم میشه میگید به ما چه مسئولان بکنن و فرار میکنید....

  • نظری
    0

    من مملکت خودماباوجودهمه ی کاستی هایی که داره به همه جاترجیح میدم وحرفی نمیزنم که درجهت تضعیفش پیش برم. ماجرای هواپیمای اوکراینی هم سه روزفرصت خیلی کمیه برای بررسی درستی یااشتباه یه مسیله مردم اگه اعتمادشون به صداوسیماکم شده به جاش به اخبارشبکه های ماه‌واره ای دروغ پراکن خیلی بیشترشده. پس عدم اعتمادناشی ازدروغ نیست ناشی ازتغییرافکارازطریف شست وشوی ماهواره هادرجهت تضعیف صداوسیماست...وتحمیل احساس خودکم بینی وحقارته. وگرنه به اخباری که سراسرکینه ودشمنی ودروغ پراکنی نسبت به کشورخودشونه اعتمادنمیکردن.

    نظرات شما -
    • ایرانی
      0

      شما به من بگو حوادث آبان رو چجوری پوشش داد صدا و سیما؟ غیر این بود که بیشتر تاکیدشون رو این بود کسایی که اعتراض کردن آشوبگر و فلان و بهمان بودن؟ اگر انقدر درستکار و صادقن چرا پیگیری نمیکنن آمار کشته شده ها اعلام نشده؟ انتقاد به خبرگزاری داخلی رو با فرافکنی نسبت به خبرگزاری فارسی زبان خارجی ماست مالی نکن!

  • مسعود
    0

    به نظر من اگر هرکسی فقط کار خودشو درست انجام بده و ارزیابی دیگران را به اهل فنش بسپره و از تخریب ها دوری کنه خیلی اوضاع کشور بهتر میشه . من خبر فوری رو بعنوان یک رسانه معتبر و تاثیر گذار قبول دارم ولی به نظرم کار درستی نیست که این رسانه از هر فرصتی برای تخریب صداوسیمای کشورش استفاده کنه . شاید خبر فوری بهتر باشه انتقادات خودشو به صداوسیما در فضاهای تخصصی بیان کنه نه در رسانه عمومی. به هرحال شاید درست نبود اصلا در دفاع خودش دراین پیج انتقادی به صداوسیما بکنه. اگر صحبت از حرفه ای بودن میکنیم بهتر در همه زمینه ها حرفه ای باشیم...امیدوارم این روند نه چندان جالب در خبر فوری اصلاح بشه .

  • م
    0

    دیگه اعتمادی که از دست بره به این راحتیا بر نمیگرده. تامام

  • آرامش
    0

    آب رفته به جوی باز نمیگردد .

  • یک دوست
    0

    جناب مدیر عامل، اصلا انتظار این را نداشته باشید که مردم (مخاطبین) همه آنچه را فرمودید باور کنند، مگر می شود رسانه از هر نوعش واقعاً با مردم رو راست باشد!!! چه در ایران و چه در جهان!!! توصیه می کنم حتما پروتکل های مربوط به اطلاعات و رسانه در اندیشه صهیونیسم را مطالعه کنید و واقعیت امروز رسانه های نظام سلطه را بررسی کنید؛ چه رسانه های مکتوب و چه غیر مکتوب!!! لذا رسانه حتما در جاهایی مجبور به دروغگویی است تا مخاطب جمع کند!!! در همین قضیه کرونا چه برخی از رسانه های داخلی و چه رسانه های معاند با اهداف خاصی نسبت به پوشش خبری شیوع ویروس کرونا در ایران و جهان خبر رسانی می کنند!!! برای جمهوری اسلامی ایران بزرگ نمایی و برای مثال کشورهایی اروپایی کوچک نمایی در حالیکه واقعیت عکس آنچه مطرح می کنند می باشد!!! ضمن آنکه در همین رسانه ای خبری بارها و بارها نوع تیتر خبری شما نسبت به مسائل کشور با هدف خاصی طراحی می شود. به طور مثال پوشش خبری انتخابات مجلس در سال ۹۹ و تمسخر مقایسه ای نسبت به دوره قبل در نتایج آرا لیست های پیروز و عدم پرداختن به واقعیت ها و چرایی مشارکت پایین!!!

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها