با چالش‌های روانی آموزش مجازی دانش آموزان در دوران کرونا چه کنیم؟
یکسالی می‌شود که از شیوع ویروس کرونا می‌گذرد، این ویروس منحوس مشکلات و آسیب‌های جدی زیادی در حوزه‌های مختلف ایجاد کرده که نظام آموزشی و به ویژه دانش‌آموزان نیز از آن بی بهره نبوده‌اند.
همه گیری ویروس کرونا و تعطیلی اجباری آموزش‌ها و جایگزینی آموزش غیرحضوری در اواخر سال گذشته و تداوم آن در سال تحصیلی جاری، در کنار تحمل استرس درسی، گاه مشکلات روحی نیز برای دانش‌آموزان به ارمغان آورده و مشاوران معتقدند ورود فرزندان به شبکه‌های اجتماعی و ارتباط مَجازی با افراد و گروه‌ها، مخاطرات جدی تربیتی و رفتاری را برای آنان به همراه دارد.
یک‌روانشناس با بیان این‌که افراد در مراحل مختلف زندگی با توجه به شرایط و موقعیت‌های پیش آمده، با تغییرات و تحولات متعددی مواجه می‌شوند، اظهار کرد: برخی از این تحولات، بزرگ و برخی نیز کوچک و خرد هستند، در این رابطه قدرت سازگاری افراد است که تعیین می‌کند این مراحل را چگونه و با چه درجه‌ای از سلامتی و آرامش پشت سر بگذارند.
رقیه عیدی با بیان این‌که شیوع کرونا، چالش‌هایی را به دنبال داشته است، افزود: بیش از یکسالی می‌شود که کرونا باعث تغییر قابل توجهی در سیستم آموزشی شده و آموزش مجازی را جایگزین آموزش حضوری کرده است، برهمین اساس دانش‌آموزان، خانواده‌ها و معلمان باید بتوانند آموزش‌های لازم برای سازگاری با این نوع آموزش دریافت کنند.
وی با اشاره به پیامدهای مثبت و منفی تغییر و تحول در سیستم آموزشی برای دانش آموزان، گفت: مشارکت و همکاری خانواده‌ها و مدارس با یکدیگر می‌تواند پیامدهای مثبت را افزایش و پیامدهای منفی آموزش مجازی را کاهش دهد، در صورت رعایت نکردن نکات مهم، در دسترس بودن تلفن‌های هوشمند و حضور دانش آموزان در فضای مجازی می‌تواند بروز آسیب‌های اجتماعی و روانشناختی ناشی از فضای مجازی دامن بزند.
وی با تاکید بر آموزش مهارت‌ها برای محافظت کودکان و نوجوانان در برابر آسیب‌های فضای مجازی، گفت: پیش از این، روانشناسان و مشاوران در تلاش بودند تا با آموزش مهارت‌های روانشناختی لازم به دانش‌آموزان، آن‌ها را از بروز انواع آسیب‌های اجتماعی مصون نگه دارند؛ در شرایط فعلی باید تلاش شود، کودکان و نوجوانان و خانواده‌ها مهارت‌های صحیح استفاده از فضای مجازی را آموزش ببینند.
این روانشناس با اشاره به لزوم یادگیری مهارت تفکر نقادانه، گفت: یادگیری تفکر نقادانه به افراد کمک می‌کند تا هر خبری، مطلبی و اطلاعاتی را که می‌خوانند به خوبی بررسی و ارزیابی کنند و کودکان باید یاد بگیرند هر آنچه که در فضای مجازی می‌بینند و می‌شنوند را باور نکنند.
کودکان و نوجوانان باید بیش از پیش به مهارت نه گفتن مسلط شوند
وی تاکید کرد: همچنین کودکان و نوجوانان باید بیش از پیش به مهارت نه گفتن مسلط شوند و یاد بگیرند که موظف نیستند هر درخواستی را که از آن‌ها در فضای مجازی می‌شود، بپذیرند و انجام دهند.
عیدی با تاکید بر آموزش والدین در راستای نحوه‌ی انجام نظارت صحیح بر رفتار فرزندان در فضای مجازی، اظهار کرد: والدین باید سواد رسانه‌ای خود را تقویت کنند تا بتوانند با برقراری ارتباط خوب با دانش آموزان، فرزندان را در فضای مجازی تنها نگذارند.
والدین بر احساسات منفی خود تسلط داشته باشند
وی با بیان این‌که والدین باید مدیریت هیجانی را به خوبی یاد بگیرند، گفت: والدین با یادگیری مدیریت هیجانی می‌توانند بر احساسات منفی خود تسلط داشته باشند و در موارد لازم به جای تخلیه هیجانات مانند خشم و ناراحتی، از تفکر و تدابیر لازم برای حل مسئله استفاده کنند؛ تا زمانی که خود والدین قادر به مدیریت هیجانات خود نباشند، قادر به آموزش روش حل مسئله به فرزندان خود نخواهند بود.
وی تاکید کرد: در شرایط کرونایی فعلی که دانش آموزان مجبور به فعالیت در فضای مجازی هستند، لازم است والدین همکاری و مشارکت خوبی با مدارس داشته باشند.
این روانشناس کودک و نوجوان بیان کرد: لازم است والدین در برنامه‌های مختلف تربیتی و آموزش‌های روانشناختی که در فضای شاد برگزار می‌شود، حضور فعال داشته و از مسئولان مدارس بخواهند چنین برنامه‌هایی را برای آن‌ها تدارک ببیند؛ همچنین با فرزندان خود مهارت تفکر نقادانه، مهارت نه گفتن و روش‌های حل مسئله را تمرین کنند.
وی با تاکید بر این‌که کمک به یادگیری دانش آموزان به ویژه در دوره ابتدایی و پایه‌های اول صرفا متمرکز بر تکالیف نباشد، افزود: والدین از هر فرصتی برای آموزش به کودکان استفاده کنند، چرا که مفاهیم آموزشی دوره ابتدایی به نحوی است که به سادگی می‌توان در زندگی روزمره و حتی در خلال بازی‌ها و کارهای روزانه با اشتیاق و ایجاد علاقه به کودکان آموزش داد.
وی با تاکید بر این‌که والدین الگویی برای استفاده صحیح از فضای مجازی داشته باشند، گفت: والدین قدرت سازگاری را تمرین کرده و به کودکان خود نیز آموزش دهند که چگونه در محدودیت‌ها و شرایط خاص می‌توانند به پیشرفت ادامه دهند و در شرایط ناگوار از اعتراض‌های بی‌مورد و افراطی بی‌سرانجام خودداری کنند.
عیدی با اشاره به آسیب‌های استفاده‌ی نادرست از فضای مجازی توسط دانش آموزان، گفت: افت تحصیلی، از بین رفتن انگیزه تحصیل و ناتوانی در لذت از یادگیری، گمراه شدن از اهداف آموزشی مورد نظر در فضای مجازی، مشکلات هیجانی از جمله خشم و پرخاشگری، ناامیدی، افسردگی اضطراب و آسیب‌های استفاده نابجا و نادرست از فضای مجازی از جمله این موارد است که می‌تواند دامنگیر کودکان و نوجوانان شود.
وی خاطرنشان کرد: هرچند می‌دانیم آموزش مجازی کیفیت و اثرگذاری آموزش حضوری را نخواهد داشت، اما با توجه به شرایط و محدودیت‌های اجباری ناشی از شیوع ویروس کرونا، ناچار هستیم از محدودیت‌های موجود بیشترین نفع را ببریم و اجازه ندهیم آسیب‌های آن گسترش یابد.
منبع: ایسنا
68
