پژوهشگر روابط بین الملل:

اشتباه نکنید چین به دنبال تفاهم راهبردی است نه اتحاد راهبردی!

پژوهشگر روابط بین الملل گفت: نباید توافق‌نامه راهبردی را با اتحاد راهبردی اشتباه گرفت. چین با هیچ کشوری اتحاد راهبردی ندارد. بنابراین اگر برخی در کشور ما دنبال اتحاد راهبردی با چین هستند در چین هیچ تمایلی وجود ندارد.

اشتباه نکنید چین به دنبال تفاهم راهبردی است نه اتحاد راهبردی!

رضا عزیزی در نشست مجازی بررسی ابعاد سند ۲۵ ساله ایران و چین که به همت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه قم(خواهران) برگزار شد، گفت: واژه قرارداد را نباید برای این تفاهم نامه‌ای که بین ایران و چین به امضا رسیده به کار ببریم چون این یک سند است. در واقع یک توافق نامه، پیش نویس و تفاهم نامه است که در آن صد پروژه برای همکاری بین ایران و چین پیش بینی شده است که قرار است در آینده به قرارداد تبدیل شود. در واقع این پیش نویسی که امضا شده، فعلا در این مرحله، بار و تعهد حقوقی برای جمهوری اسلامی ایران ندارد و نام آن برنامه جامع همکاری‌های راهبردی ایران وچین است.

وی ادامه داد: چین با هشتاد کشور دنیا برنامه‌های راهبردی دارد و راهبردی ترجمه واژه استراتژی است و استراتژی به معنایی که در غرب به کار می رود، در سیاست خارجی چین به کار نمی‌رود. استراتژی به معنای یک برنامه بسیار کلان است و به معنای این نیست که یک برنامه ژئوپلوتیک یا ژئواستراتژیک محور باشد. بیشتر ژئواکونومیک محور هست و مبتنی بر مسائل اقتصادی و سیاست خارجی اقتصادی است. اگر بخواهیم یک چهارچوبی برای روابط خارجی چین با کشورهای دنیا تعریف کنیم باید اصطلاح business state یا دولت تاجر را به کار ببریم.

کارشناس مسائل چین تشریح کرد: دولت چین در سیاست خارجی‌ خود بیشتر به دنبال گسترش اقتصاد و منافع اقتصادی خودش است. هر کشوری به دنبال منافع اقتصادی خودش است. نکته دوم اینکه چین ۱۳ توافق شراکت راهبردی با کشورهای غرب آسیا از جمله امارات، عربستان، مصر، عمان، قطر، ترکیه و ایران دارد که این کشورها جزو مهمترین‌های آن هستند. این توافق‌نامه‌ها که چین با کشور های غرب آسیا دارد، دارای پنج سطح می‌باشد و هشتاد توافق در این سطوح داریم. در پایین‌ترین سطح؛ سطح شراکت و همکاری های دوستانه است تا شراکت راهبردی جامع که در بالاترین سطح می‌باشد. و ایران، عربستان، امارات، الجزایر و مصر از بالاترین سطح در این چارت پنجگانه‌ای که عرض کردم، برخوردار است.

وی ادامه داد: این پنج کشور در غرب آسیا با چین توافق نامه جامع شراکت راهبردی دارند. این واژه جامع در واقع روابط ایران را با چین و سایر کشورهای غرب آسیا متمایز می‌کند. نباید توافق‌نامه راهبردی را با اتحاد راهبردی اشتباه گرفت. چین با هیچ کشوری اتحاد راهبردی ندارد. یعنی در واقع ما شاهد اتحاد راهبردی چین با هیچ کشوری نیستیم. بنابراین اگر برخی در کشور ما دنبال اتحاد راهبردی با چین هستند در چین هیچ تمایلی برای اتحاد راهبردی با هیچ کشوری وجود ندارد.

این کارشناس ارشد مسائل بین الملل گفت: بالاترین سطح چارت روابط خارجی چین، شراکت جامع راهبردی است که جمهوری اسلامی ایران اکنون در این مرحله که این سند امضا شده، از آن برخوردار شده است. البته این مهم است که این سند الان بالقوه است و هنوز بالفعل نشده و اینکه تا چه میزان بتواند در سطح اجرا، منافعش تقسیم شود و برد برد باشد و منافع آن بین دو کشور توضیع شود، در مرحله اجرا مشخص خواهد شد و فعلا دو کشور از هیچگونه منافع اقتصادی بهره‌مند نیستند.

وی ادامه داد: از لحاظ منافع سیاسی، این توافق‌نامه راهبردی با چین یک برد سیاسی برای جمهوری اسلامی ایران است، از آنجا که غرب فشار فزاینده‌ای را بر جمهوری اسلامی ایران داشته و قصدشان فلج کردن اقتصاد ایران است. و این سند می‌تواند این پیام را به غرب مخابره کند که اگر شما با ما وارد همکاری های سیاسی و اقتصادی و... نشوید، دست ما بسته نیست و با سایر کشورها هم می‌توانیم وارد همکاری شویم.

در سفر اخیری که اقای ظریف به چین داشت؛ چینی ها به طرحی به نام ساختار چند جانبه گفتگو با حضور همه طرفهای ذی ربط از جمله امارات و عربستان و ایران اشاره کردند. نکته اینجاست که چینی ها در غرب آسیا راهبرد عدم مداخله را پیش، می‌برند. راهبرد عدم مداخله باعث می‌شود که اصل بی‌طرفی‌ را پیش بگیرند و جانب هیچ کشوری را به نفع کشوری دیگر نگه ندارند

عزیزی عنوان کرد: این توافق نامه در چهارچوب راه ابریشم نوین چین، تدوین شده است. راه ابریشم در قانون اساسی حزب کمونیست چین تعبیه شده است و چین سیاست خارجه خود را بر این اساس جلو می‌برد. راه ابریشم نوین چین، ابعاد هوایی، زمینی، دریایی، فضایی و دیجیتالی دارد. برای مثال چین با کشورهای آمریکای لاتین هم در همین چهارچوب وارد همکاری شده است. بنابراین چین، فقط با جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا، چنین توافقنامه‌ای ندارد بلکه با عربستان و مصر هم دقیقا شبیه همین توافق را دارد.
این تحلیل‌گر روابط بین‌الملل گفت: فرصت‌ها و تهدیدهایی در رابطه با قدرت بزرگی مانند چین برای ما وجود دارد که در سه سطح دسته بندی می‌شود: سطح داخلی، سطح منطقه‌ای، سطح بین المللی. در سطح داخلی، موانعی که باعث می‌شود این سند اجرایی نشود؛ بین نخبگان سیاسی و فکری ما در دانشگاه یا وزارت‌خارجه و سایر مراکز یک اجماع و هماهنگی وجود نداشته باشد، همچنین افکار عمومی جمهوری اسلامی ایران یعنی مردم که به دلایل مختلفی نگاه مثبتی نسبت به چین ندارند؛ یکی از این دلایل، این است که مردم اطلاع کمی از پیشرفت‌های اخیر چین دارند.

وی ادامه داد: علی‌رغم نگاه منفی که به صیدترال چین در دریای عمان و خلیج فارس وجود دارد، باید بررسی شود که چگونه قرارداد صیدترال با صیادهای چینی بسته شده است. بنابراین این چیزی است که ما باید موقع قرارداد به عنوان کسانی که یک طرف قرارداد هستیم، حواسمان را جمع کنیم هوشیار و زیرک باشیم. اینکه او توانسته با صیدترال ماهی‌های خلیج فارس را کف‌روب کند و ببرد، چیزی نیست که فقط تقصیر چین باشد، بلکه تقصیر ما هم بوده است. سومین مورد در سطح داخلی، روان نبودن بوروکراسی داخلی خودمان است و دست اندازهای بوروکراتیکی داریم که حتی اگر یک فرد ایرانی هم بخواهد در ایران شرکت بزند، سه سال در این دست اندازهای بوروکراتیک گرفتار می‌شود و آخرش هم شرکت نمی‌زند. چهارمین مورد، مراکز متعدد تصمیم گیری ما است که چند صدایی ایجاد می‌کند درحالی که چین باید متوجه بشود که با کشوری یک صدا طرف است نه چندین صدا که باعث ناهماهنگی‌های بعدی نشود.

این کارشناس ارشد مسائل چین بیان کرد: باید توجه داشت که اگر ما در سطح داخلی موانع گفته شده را رفع نکنیم، نمی‌توانیم به سراغ رفع موانع منطقه‌ای برویم. حال فرض می‌کنیم در سطح داخلی این مشکلات برطرف شود، اول اینکه، کشورهای همسایه ما از جمله کشورهای حوزه حاشیه خلیج فارس یا GCC (شورای همکاری خلیج فارس) که کشورهای عرب زبان هستند، خیلی با جمهوری اسلامی هماهنگ نیستند و رفتارهای متعارضی دارند. از جمله عربستان که خودشان را رقیب ما تلقی می‌کنند. و بیشتر ذیل چتر امنیتی ایالات متحده در منطقه هستند و اینها با چین بارها رایزنی کردند و او را تحت فشار قرار دادند که جمهوری اسلامی ایران، کشور متعارض و ناسازگاری است علیرغم اینکه آنها ناسازگارند.

وی ادامه داد: در سفر اخیری که اقای ظریف به چین داشت؛ چینی ها به طرحی به نام ساختار چند جانبه گفتگو با حضور همه طرفهای ذی ربط از جمله امارات و عربستان و ایران اشاره کردند. نکته اینجاست که چینی ها در غرب آسیا راهبرد عدم مداخله را پیش، می‌برند. راهبرد عدم مداخله باعث می‌شود که اصل بی‌طرفی‌ را پیش بگیرند و جانب هیچ کشوری را به نفع کشوری دیگر نگه ندارند بنابراین بین انتخاب ایران و عربستان، چین هیچکدام را انتخاب نمیکند و طرف هیچکدام را نمی‌گیرد. بنابراین چین به دنبال این است که کشورهای غرب آسیا را با ساختارها و گفتگوهای سیاسی که مطرح شده است، به هم نزدیک کند. و اگر بخواهیم در غرب آسیا دو ستون سیاست خارجه برای چین نام ببریم، عربستان و ایران است که چین دوست ندارد این دوکشور با هم در تعارض باشند، چین بارها هم به مسئولین عربستانی هم ایرانی توصیه کرده که با گفتگو مسائل بین خودتان را حل کنید.

عزیزی تشریح کرد: اگر خاطرتان باشد، وزیر خارجه چین قبل از آنکه به ایران بیاید، به عربستان رفت و به بحث ساختارهای گفتگوی منطقه ای اشاره کرد. در سطح بین المللی؛ روابط آمریکا و چین، پرنوسان است. چین و آمریکا حدودا در سال 700میلیارد دلار ، حجم تراکنش مالی دارند. شرکت های نفتی چین، زیر فشار تحریم های آمریکا هستند و چین برای خروج از این فشار گاها مجبور به ترک ایران شده است. یا شرکت های تولید خودرو که در ایران بودند و بخاطر فشار تحریم، ایران را ترک کردند. وقتی ما این سند را تنظیم میکنیم باید یک ساختاری برای عدم مداخله آمریکا نیز تنظیم شود و فشار آمریکا تاثیری بر محقق شدن این سند نگذارد.

وی ادامه داد: این نیز باید در نظر گرفته شود که چینی ها با آمریکایی ها رقابت دارند، و یکدیگر را برای هم تهدید می‌شمارند. اما چینی ها طبق اسناد 2030 و 2049 قصد ندارند با آمریکا وارد جنگ یا تعارضات ساختاری بشوند. و می‌خواهند این‌ها را در میان مدت مدیریت کنند که با کمترین هزینه فرمان قدرت را از آمریکا به دست خود بگیرند. و یکی از علت‌هایی که چینی ها به ایرانی‌ها میدان می‌دهند می‌تواند این باشد که ایران میتواند فشاری را که بر روی چین میافتد، در غرب آسیا کم کند. همچنین چیزی که ایران و چین را کنار هم جمع می‌کند اتهامات حقوق بشری و دموکراسی است که غرب هم به ایران و هم به چین میزند. بنابراین باید توجه داشته باشیم، جاهایی ایران و چین خیلی میتوانند کنار هم باشند و هم‌افزایی کنند ولی یک جاهایی مثل بحث تجارت خارجی نمیتوانیم از چین انتظار داشته باشیم خیلی جانب ما را بگیرد.

منبع: ایسنا

66

شبکه‌های اجتماعی
دیدگاهتان را بنویسید

اخبار مرتبط سایر رسانه ها

    اخبار سایر رسانه ها