روند سینوسی سازمان برنامه؛ از وزارت تا انحلال/ دولت رئیسی سازمان برنامه را می خواهد؟
سازمان برنامه و بودجه عمر طولانی دارد، بعد از انقلاب اسلامی در پیچ و خم تغییر نام از یک دولت به دولت دیگر طی مسیر کرد تا اینکه به محمدباقر نوبخت رسید، فردی که می گویند حتی حرف رئیس جمهور را برای تخصیص اعتبارات نمی خواند.
با پیروزی انقلاب اسلامی و با توجه به هیجانات پس از انقلاب، بستر برای فعالیت سازمان برنامه مهیا نبود تا نسبت به تهیه برنامه های توسعه اقتصادی، مدیریت و هدایت اقتصاد ایران اقدام کند. همین امر باعث شد مدیریت این سازمان مکرر تغییر پیدا کند و روسای مختلفی سکان آن را برعهده گیرند.
سازمان برنامه در دولت موقت؛ 4 رئیس در کمتر از 2 سال
در دولت موقت مهندس بازرگان مدیریت سازمان برنامه 4 بار تغییر کرد، درابتدا کلید سازمان برنامه از 7 اسفند سال 57 در اختیار علی اکبر معین فر با کارشناسی ارشد راه و ساختمان از دانشگاه تهران بود قرار گرفت، مدت ریاست معین فر تنها 7 ماه طول کشید و در مهر سال 58 عزت الله سحانی با مدرک ارشد دانشگاه تهران، به مدت 10 ماه مدیریت سازمان را بر عهده داشت و در تير ماه سال 59، موسي خير برای رياست سازمان برنامه انتخاب شد و کمتر از يک‌سال در اين سمت بود.
برنامه صفر توسعه نه تصویب شد نه اجرا
در نهایت دولت شهید باهنر روی کار آمد و بعد از مدت ها آشفتگی در سازمان برنامه، محمد تقی بانکی که از دانشگاه میسوری آمریکا دکترای مدیریت داشت به مدت 3 سال سکان سازمان را در اختیار داشت. در این دوران تشکیلات سازمان برنامه کمی منسجم شد و فعالیت های آن توسعه پیدا کرد و نخستین برنامه توسعه کشور پس از انقلاب در سال 61 و برای دوره 5 ساله تهیه شد اما به دلیل شرایط حاکم بر کشور نه تصویب شد نه اجرا اما به برنامه صفر توسعه معروف شد که تدوین برنامه بازسازی مناطق جنگی از مهمترین نکات برنامه صفر بود.
تشکیل وزارت برنامه و بودجه
در دولت آیت الله خامنه ای سازمان برنامه و بودجه به وزارت برنامه و بودجه تغيير وضعيت داد و مهندس موسوی نخست وزیر وقت مسعود روغني زنجاني را که در آمریکا تحصیلات ارشد در رشته اقتصاد داشت را به سمت قائم‌مقام خود در سازمان برنامه منصوب شد و رکورد حضور در کسری مدیریت این سازمان یا به قولی وزارت را شکست و تا 13 سال دوام آورد. روغنی زنجانی با يک دست کردن تيم رهبري سازمان برنامه و هماهنگ شدن تيم اقتصادي دولت اول سازندگي با آن، آمادگي و شرايط لازم براي سازمان برنامه جهت مديريت دوران گذار اقتصاد به شدت دولتي شده و به‌شدت آسيب‌ديده از جنگ به سمت اقتصاد بازار مهيا شد. در با تغییر دولت با روی کار آمدن دولت اول سازندگی مجدد وزارت به سازمان تغییر پیدا کرد اما مدیریت آن همچنان در اختیار روغنی زنجانی بود که اولين توليد سازمان احيا شده برنامه و بودجه، برنامه اول توسعه اقتصادي- اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي است، برنامه‌اي که به برنامه اول "تعديل اقتصادي" شهرت پیدا کرد. برنامه اول در اجرا شکست خورد و برنامه دوم توسعه نیز ادامه همین برنامه بود که کاهش وابستگی به درآمد نفتی را دنبال می کرد، در نهایت با کناره گیری تیم تعدیل اقتصادی از سازمان برنامه، روغنی زنجانی بعد از 13 سال مدیریت از سازمان رفت.
اولين خروجی سازمان احيا شده برنامه و بودجه، برنامه اول توسعه اقتصادي- اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي است، برنامه‌اي که به برنامه اول "تعديل اقتصادي" شهرت پیدا کرد
حميد ميرزاده دکتراي پليمر از استراليا به سمت رياست سازمان برنامه انتخاب شد که او هم در اجرای برنامه دوم شکست خورد و اجرای آن متوقف شد.
دوره اصلاحات و اصلاحات در سازمان
در دولت اصلاحات سازمان برنامه و بودجه را محمدعلی نجفی با دکتری ریاضی از دانشگاه ام آی تی آمریکا مدیریت کرد، او برنامه سوم توسعه را با کارشناسان برنامه تهیه کرد که بر روی رشد اقتصادی از جمله رشد تولید ناخالص داخلی تمرکز شده بود، اما این تنها کار دولت اصلاحات نبود، چرا که برای ارتقا سازمان برنامه، آن را با سازمان امور استخدامی کشور ادغام کرد و سازمان مدیریت و برنامه ریزی را تشکیل داد. با اين ادغام حوزه فعاليت سازمان گسترش بيشتري پيدا کرد و علاوه بر تخصيص اعتبارات، تخصيص بخش بزرگي از نيروي کار (بخش دولتي اقتصاد) کشور را نيز برعهده گرفت. در میانه دولت اول خاتمی محمدرضا عارف با دکتر برق از آمريکا به رياست سازمان برنامه منصوب شد که تا پايان دولت اول اصلاحات در اين سمت باقي ماند.
در دولت دوم محمد ستاري‌فر که دکتري اقتصاد با گرايش برنامه‌ريزي و توسعه در آمريکا داشت عهده دار مسئولیت سازمان برنامه شد اما طولی نکشید که ستاري‌فر از رياست سازمان کناره گرفت و معاون اقتصادي او حميد رضا برادران شرکا بر کرسی ریاست نشست که تا پايان عمر دولت دوم اصلاحات، سازمان برنامه را اداره کرد.
احمدی نژاد زیر میز زد
احمدی نژاد که با شعار عدالت اقتصادی پیروز انتخابات شده بود، فرهاد رهبر را که تحصیل کرده دانشگاه تهران است را برای ریاست سازمان برنامه انتخاب کرد و علاقه‌اي براي حرکت در چارچوب تنگ برنامه چهارم از خود نشان نمي‌دادند. طولی نکشید که رهبر هم با رئیس دولت به اختلاف خود و جای خود را به امير‌منصور برقعي داد. برقعي آخرين رييس سازمان متولي برنامه‌ريزي در ايران است که پس از حدود شصت‌سال فعاليت در ۱۸ تير ماه ۱۳۸۶ منحل و به فعاليت آن خاتمه داده شد چرا که احمدی نژاد با انحلال سازمان مديريت و برنامه‌ريزي، در نهاد رياست جمهوري دو معاونت برنامه‌ريزي و نظارت راهبردي و معاونت سرمايه انساني و توسعه مديريت تشكيل داد و در ايران پس از شصت‌سال، سازمان برنامه از راس امور اقتصادي و مديريتي کشور حذف شد. تنها ثمره اين اقدام براي كشور تضعيف كنترل و نظارت بر منابع مالي و اجرايي كشور و كاهش كارايي منابع و كل اقتصاد ايران بوده است. كاهش رشد اقتصادي طي چند سال اخير به رقم تزريق منابع مالي فراوان و گسترده شاهدي بر اين مدعا بود.
نوبخت، دولت خود مختار
حسن روحانی که با شعار پایان دادن به اوضاع دهشتناک اقتصادی بعد از احمدی نژاد کلید دار پاستور شد، در اداره اقتصادی کشوب شکست بزرگی خورد، رئیس دولت تدبیر و امید در گام نخست سازمان برنامه و بودجه و سازمان امور استخدامی را مجدد احیا کرد و محمدباقر نوبخت را برای سازمان برنامه انتخاب کرد. نوبخت در سال های اولیه مسئولیتش همکاری بسیار خوبی با مجلس داشت اما با گذر زمان با ادبیاتی چون " قانون بودجه را اجرا نمی کنیم" با مجلس دهم برخورد کرد، در دوره ریاست نوبخت اکثر حوزه های اقتصادی و پروژه های عمرانی به دلیل عدم تخصیص اعتبار یا تخصیص قطره چکانی پش نرفت. از جمله اقدامات نوبخت را می توان مقاومت او نسبت به اصلاح ساختار اقتصادی و اصلاح ساختار بودجه ریزی دانست.
با گذر زمان با ادبیاتی چون "قانون بودجه را اجرا نمی‌کنیم" در مجلس دهم برخورد کردیم
چالش های دولت رئیسی در سازمان برنامه و بودجه
با توجه به حساسیتی که نمایندگان مجلس یازدهم در زمینه بودجه ریزی نشان داده است به نظر می رسد اولین اقدامی که دولت رئیسی در سازمان برنامه و بودجه باید انجام دهد ورود به موضوع اصلاح ساختار بودجه نویسی براساس تاکیدات مقام معظم رهبری است. البته تدوین برنامه هفتم توسعه نیز در دستور کار سازمان برنامه قرار دارد که مجلسی ها برای آنکه دولت تازه تنفس سیزدهم کمی کسب تجربه کند، ارائه برنامه توسعه هفتم را یک سال به تاخیر انداخته تا دولتمردان با کار کارشناسی دقیق برنامه توسعه را تدوین کنند.
اما آنچه به گوش می رسد این است که قرار است مجدد فرهاد رهبر برای ریاست سازمان برنامه انتخاب شود، او به رئیسی نزدیک است، به قدری که در روز نام نویسی در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ، رئیسی را همراهی کرد. رهبر در دولت های مختلف مسئولیت های متفاوتی داشت که بارزترین آن ریاست سازمان برنامه دردولت احمدی نژاد است. او در دولت هاشمی رفسنجانی مدیرکل مرکز بررسی‌های استراتژیک نهاد ریاست‌جمهوری، در دولت محمد خاتمی معاون اقتصادی وزارت اطلاعات و دردولت احمدی‌نژاد: علاوه بر ریاست سازمان مدیریت و برنامه ریزی، بالغ بر 6سال ریاست دانشگاه تهران برعهده داشت و در دولت روحانی عضو و نایب رئیس شورای راهبردی نظام مالیاتی کشور است.
فرهاد رهبر ارتباط نزدیکی با رئیسی دارد، او مشاور اقتصادی رئیسی در آستان قدس رضوی بود و به خاطر همراهی او در انتخابات، از سمت رئیس هیات نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری، میاندورهای مجلس و میاندورهای خبرگان رهبری در استان تهران و شهرستان تهران استعفا داد
رهبر ارتباط نزدیکی با رئیسی دارد، او مشاور اقتصادی رئیسی در آستان قدس رضوی بود و به خاطر همراهی او در انتخابات، از سمت رئیس هیات نظارت بر انتخابات ریاست جمهوری، میاندورهای مجلس و میاندورهای خبرگان رهبری در استان تهران و شهرستان تهران استعفا داد. البته رهبر را برای مسئولیت هایی چون معاون اولی یا وزیر اقتصاد نیز نام می برند از این رو احسان خاندوزی را گزینه دیگر برای تصدی در سازمان برنامه و بودجه می دانند، او دکتری اقتصاد دارد و پیش از آنکه نماینده مردم تهران در مجلس باشد، مدیر کل اقتصادی سابق مرکز پژوهش‌های مجلس بوده است.
گذشته سازمان برنامه و بودجه نشان می‌دهد که برای این سازمان برنامه روشنی وجود ندارد و هر دولتی با او رفتار باب سلیقه خود داشته تا جایی که روزی وزارت خانه بود و در دولتی دیگر به کل منحل شد، این احتمال وجود دارد که رئیسی راه احمدی نژاد را طی کند و سازمان برنامه و بودجه را مجدد از گردونه ارگان های اقتصادی کشور خارج کند.
منبع: خبرفوری
76
مگههههه میشه که نباشه یه بار احمدی نژاد این کارا کرد تا چندین سال استادامون تو دانشگاه آسیب هاشو که بر کشور وارد کرد برامون میگقتند نباید دوبار که تو چاه افتاد.
اگر دولت جدید نسخه سازمان بپیچه همه چیز روشن میشه( تقریبا) پیروی از سیاست های احمدی نژاد واین یعنی ( نداشتن برنامه_ پیش بسوی بی برنامه گی) آقای رئیسی به افق نگاه کن.. من به شما رای ندادم(اعتراض به رفتار شودای نگهبان) پاهایت روی صابونه مواظب مشاورانت باش و دیگر هیچ من و امثال من گوشه ای نشسته و نظاره گر رفتار وکارهایت...... به فکر ( به قول امام) پا برهنه ها باش
با سلام واحترام. هر دولتی و هر سازمان واداره ای اگر تشکیلاتی بنام (طرح و برنامه وبودجه) که طرحش رو حذف کرده اند نداشته باشد قطعا راه دولتهای قرون وسطی و قلکی و حتی در زمان خلفای راشدین به آن بیت المال میگفتند رفته است که منسوخ شده است. احمدینزاد کلا رفتار وعملکردش وشخصیتش بعنوان رئیس جمهور بسان شاخ کجی بود که اگر فشار بیاوری که کجی آن را صاف کنی میشکند ودیگر ساقط میشودو منظور اینگونه آدمها رو باید استثناها قلمداد کرد وآرزو کرد که گرفتار امثال او نشویم. اما سازمان طرح وبرنامه وبودجه که وقتی آقای نوبخت دوباره زنده اش کرد بسیار خوشحال شدم.چرا که اگر رییس جمهور این سازمانی رو نداشته باشد .در حقیقت برنامه ای برای حال وآینده کشور ندارد.اما نیازمند پیگیری و رفع موانع موجود و ایجاد موارد بروز در محتوای آنست. اگر آقای رییسی این سازمان را منحل کند در حقیقت دولتشان به بیراهه وهر وزیری ساز خودش را خواهد زد واز طرفی بودجه ریزی نیز طوری میشود که در زمان احمدینزاد پولها را از سازمانها ونهادها ووزارتخانه ها دزدیدند و آن تشکیلات را بیچاره کردند.باید این سازمان کارشناسی عمیق وصحیح توسط متخصصان اقتصاد و علوم مختلف اداری طراحی شده وسپس بعنوان لایحه به مجلس برود که قانون شود تا هر دوره از ریاست جمهوری تغییراتی یا انحلالی صورت نگیرد.والسلام.
شما از کجا نتیجه گرفتید که احتمالا رئیسی هم سازمان برنامه را منحل کنه؟!!!!!