مروری بر بالا و پایین سفر گروسی به ایران/ به دهه ۸۰ باز می گردیم یا ۹۰؟ / تبعات صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران چیست؟

به گزارش خبر فوری ، سفر رافائل گروسی به ایران در مقطعی بسیار حساس انجام شده است. این سفر می تواند آینده روابط بین الملل ایران را تعیین کند و ما را به دهه 80 یا 90 بیندازد و یا مسیری جدید پیش روی کشور باز کند.

علت اهمیت این سفر این است که قرار است تا چند روز دیگر گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در شورای حکام قرائت شود و اگر این گزارش علیه ما باشد ممکن است قطعنامه ای علیه ما صادر شود (قطعنامه شورای حکام یا به تبع آن، شورای امنیت) و شرایط برجام، فعالیت هسته ای و رفع تحریم ها را سخت کند.

اما گره کار در کجاست و چرا گروسی به سرعت به ایران سفر کرده است؟ همانطور که می دانید بعد از شهادت شهید محسن فخری زاده مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کرد که شرایط برجامی و هسته ای را کاملا تغییر داد. مصوبه مجلس یازدهم به صراحت دولت را ملزم به کاهش همکاری با آژانس درازای تداوم تحریمها کرد. اما پیش از این در دولت روحانی، مدیرکل آژانس در سفر به ایران با توافقی نسبی، این مصوبه را دور ‌زد و مهلت ‌گرفت. اما حالا به نظر می‌رسد مجلسی‌ها از دولت رئیسی انتظار چنین کاری را ندارند.

اکنون پرسش این است که دولت جدید که اصولگرا است و منتقد روحانی در مذاکرات برجامی بوده، حاضر است به اصطلاح با آژانس راه بیاید و مجددا مهلت بگیرد یا نه؛ اگر حالت اول پیش بیاید احتمالا صدور قطعنامه علیه ایران به تاخیر بیفتد اما اگر حالت دوم پیش بیاید احتمالا باید به دوران دهه 80 و صدور قطعنامه ها و تحریم های بین المللی بازگردیم.

دولت رئیسی هم با گروسی کنار آمد

علی الظاهر، دولت راه حل نخست را انتخاب کرده است. نشست مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و محمد اسلامی رئیس جدید سازمان انرژی اتمی که صبح شنبه در تهران برگزار شد، با صدور بیانیه‌ای مشترک پایان یافت.

محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در نشست خبری مشترک با رافائل گروسی رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: مذاکرات سازنده‌ای را با آقای گروسی انجام دادیم.

اسلامی گفت: این مذاکرات برای ایجاد فرصت جهت توسعه تعاملات و همکاری ها در چارچوب موازین و مقررات آژانس انرژی اتمی بود.

گروسی هم در ادامه از اسلامی و مهمان نوازی و گفتگوی مثبت و عمیقی که داشتند قدردانی کرد و ادامه داد: ما باید درباره مسائل با هم مذاکره و تبادل نظر داشته باشیم. این اولین دیدار من بعد از انتصاب اسلامی است و درباره مسائل فنی صحبت شد.

وی گفت: ظرف کمتر از دو‌هفته کنفرانس عمومی آژانس برگزار خواهد شد و این یکی از رویدادهای مهم در جهان است. خوشحال شدم شنیدم آقای اسلامی سرپرستی هیأت ایرانی را دارد و توافق کردیم ادامه مذاکرات را در وین ادامه دهیم و پس از آن من مجدداَ برای گفت‌وگوی سطح بالا با مقامات ایرانی به ایران برمی‌گردم. خوشحالم گفت‌وگوهای ما مثبت بود.

طبق اخیر شنیده شده، بعد از دیدار گروسی و اسلامی، ایران به بازرسان آژانس اجازه داد نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص شده و جایگزینی کارتهای حافظه آنها که تحت مهر و موم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام کنند.

تحلیل یک رسانه غربی از تعامل گروسی و اسلامی

روزنامه وال استریت ژورنال پیش از سفر گروسی به ایران از احتمال توافق دولت و آژانس بر سر همکاری جدید سخن گفت. این روزنامه آمریکایی نوشت: بر اساس گفته سه منبع نزدیک به مذاکرات این سفر پس از آن روی می‌دهد که تفاهمی میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاصل شده که تهران به آژانس دسترسی به تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای ایران را خواهد داد و همکاری با تحقیقات در خصوص مواد هسته‌ای پیدا شده در ایران را از سر خواهد گرفت.

وال‌استریت ژورنال در ادامه گزارش خود نوشت در صورت توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان احتمالا مذاکرات درباره قطعنامه محکومیت ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را که از روز دوشنبه آغاز خواهد شد، به تعویق خواهند انداخت ( اینجا بخوانید).

فضای دوگانه در ایران

در ایران یک فضای دوگانه حاکم است. بخشی از دولت از سفر گروسی استقبال کرده و نشان داده است که متمایل است با گروسی وارد مذاکره و تعامل شود و حداقل در این زمینه راه دولت قبل را ادامه دهد.

در مقابل اما، گروهی دیگر به شدت مخالف سفر گروسی و تعامل با آژانس هستند. به طور مثال، نماینده مردم شهریار و ملارد در مجلس از سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران انتقاد کرد و گفت: موافقت با سفر ایشان به ایران هم موجب تعجب بود و هم موجب تأسف. چرا باید بعد از انتشار گزارش مغرضانه اخیر سازمان با سفر گروسی ‌موافقت می‌شد؟ گروسی اعتبار آژانس را در حد یک رسانه صهیونیستی پایین آورده است. نباید در دولت جدید همان امتیازدهی‌های یک طرفه قبلی تکرار شود. آژانس باید در رفتارش تجدیدنظر کند. نباید تسلیم زیاده‌خواهی‌های آژانس شد ( اینجا بخوانید).

واکنش متحدان و مخالفان جمهوری اسلامی ایران

اتفاقات چند روز اخیر و مساله گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در سطح جهانی نیز بازتاب داشته است. متاسفانه در این مورد حتی دوستان و متحدان ایران نیز موضعی منتقدانه نسبت به ایران داشتند و از این جهت می توان شرایط را برای کشورمان سخت دانست. بد نیست به موضع دو جبهه متحد و مخالف ایران اشاره کنیم.

متحدان:

چین و روسیه دو متحد استراتژیک ایران هستند که متاسفانه در موضوع اخیر موضع محکمی نداشتند. چین که سکوت را به اظهار نظر ترجیح داد و روسیه هم همگام با غرب به انتقاد از ایران پرداخت.

سرگئی ریابکوف (معاون وزیر خارجه روسیه) روز جمعه 19 شهریور به خبرگزاری تاس گفت، روسیه "قطعا از پیشرفت سریع توانایی‌های هسته ‌ای ایران نگران است، اما این نگرانی از بابت تولید بمب هسته ‌ای یا نقض تعهدات ایران در رابطه با پادمان ‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیست، چرا که پادمان‌های آژانس هیچ محدودیتی در این زمینه بر ایران اعمال نمی‌کند و شفافیت مربوط به فعالیت‌ های هسته ‌ای ایران تضمین شده است".

این البته تمام ماجرا نیست. روسیه در عین انتقاد، به غرب هشدار داده که جلوی صدور قطعنامه علیه ایران را خواهد گرفت. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در نهادهای بین‌المللی مستقر در وین با انتشار پیامی توئیتری، تاکید کرد که چنانچه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه ‌ای علیه ایران ارائه شود، روسیه به آن رای منفی خواهد داد.

مخالفان:

در جبهه مخالفان نیز آمریکا موضعی دوگانه داشته است. درحالیکه چند شب پیش آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در یک نشست خبری مشترک با هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان مدعی شده بود واشنگتن به این نقطه که بازگشت به برجام منافع کمتری برای آمریکا ایجاد می کند نزدیک ‌تر شده است، اما ند پرایس (سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا) در نشست خبری روزانه درباره مذاکراتی که در شهر وین برای بازگرداندن آمریکا به برجام انجام می‌شود گفت: " هنوز در نقطه ترک مذاکرات قرار نداریم. کماکان معتقدیم بازگشت به پایبندی برجام در محدوده احتمالات امکان‌پذیر قرار دارد."

در سمت دیگر اما رژیم صهیونیستی با دولت جدیدش به شدت در حال فعالیت و جوسازی علیه ایران است. نفتالی بنت که چندی پیش در دیدار با بایدن مغلوب شد و نتوانست رئیس جمهور آمریکا را قانع کند که به برجام بازنگردد حالا بازی جدیدی را آغاز کرده است. او درباره گزارش اول رافائل گروسی مبنی بر فعالیت خارج از چارچوب برجامی ایران گفت: "اسرائیل وضعیت منعکس‌شده در این گزارش را که ثابت می‌کند ایران به دنیا دروغ می‌گوید بسیار جدی می‌گیرد و تمامی اقداماتی که در اختیار دارد را برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح‌های اتمی انجام خواهد داد. من خواستار پاسخ مناسب و فوری بین‌المللی هستم."

او اضافه کرد: "باید اطمینان حاصل شود که ایران هرگز به قابلیت ساخت سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت. گزارش آژانس اتمی هشدار می‌دهد که که اکنون وقت اقدام است. بنابراین، این انتظار ساده‌لوحانه که ایران آماده است از طریق مذاکره تغییر مسیر دهد، بی‌اساس از آب درآمده است."

نفتالی بنت اضافه کرد: "تنها اتخاذ یک موضع مستحکم از سوی جامعه بین‌المللی می‌تواند باعث ایجاد تغییر در رژیم مستقر در تهران که خویشتنداری را به کل کنار گذاشته شود." ( اینجا بخوانید).

تبعات صدور قطعنامه علیه ایران چیست؟

یکی از مهم‌ ترین تبعات صدور این قبیل قطعنامه‌ ها این است که به نوعی به فشارهای آمریکا (که تا به امروز جنبه یکجانبه و غیرقانونی دارد) وجاهت قانونی و بین‌المللی‌ می ‌بخشد و دستش را برای بحران‌سازی، تطهیر وجهه خود و مقصر جلوه دادن ایران در پرونده هسته ‌ای، هل دادن پرونده به سمت حوزه امنیتی، اجماع ‌سازی و اعمال افشار مجدد بازتر می ‌کند. حتی به برخی متحدین ایران هم بهانه می‌ دهد از تهران فاصله بگیرند یا از تضعیف موقعیت مذاکراتی ایران جهت دریافت امتیازات بیش‌تر بهره بگیرند.‌

نباید فراموش کرد که در سال‌های گذشته ایران‌ در پرونده برجام همواره به عنوان طرف زیان‌دیده و طلبکار در مجامع بین‌المللی ظاهر شده و بعضاً به دلیل موضع حق‌به‌جانب خود توانسته بود میان اروپا و آمریکا شکاف بیندازد و مانع از این شود که فرانسه، انگلیس و آلمان (علیرغم فشارهای پمپئو و اقدامات دولت ترامپ در شورای امنیت در سال گذشته) از مکانیسم ماشه علیه ایران بهره‌برداری کنند. حال اگر بواسطه یک قطعنامه وزن و اعتبار آژانس پشت آمریکا قرار بگیرد و ایران از جایگاه طلبکار به جایگاه بدهکار تنازل پیدا کند، این زمینه برای اروپایی‌ ها نیز آماده می ‌شود تا با هماهنگی آمریکا قانون ‌شکنی کنند و از ظرفیت ‌های سازوکار حل اختلاف در برجام علیه ایران سوءاستفاده کنند ( اینجا بخوانید).

منبع: خبر فوری

38