آثار تاریخی قوچان؛ تجلی میراث معماری قاجار در شمال خراسان رضوی|خبر فوری

قوچان با آب و هوای معتدل و نیمه‌مرطوب در 135 کیلومتری مشهد قرار دارد و اساس فعالیت‌ اهالی‌اش مبتنی بر کشاورزی و صنعت است. قوچان را در تاریخی با نام‌های آشاک، استوار، کوشان و خبوشان نیز خوانده‌اند و آن را با شهر آساک که در حدود 250 پیش از میلاد به وسیله "اشک اول" بنیان نهاده شد، یکی دانسته‌اند.

مهم‌ترین وقایع تاریخی این شهر یکی تجدید بنای آن به دست «هلاکوخان مغول» در سده هفتم هجری است ودیگری کوچ دادن ایل زعفرانلو از غرب کشور به این ناحیه برای جلوگیری از تاخت و تاز ازبکان.

اما از این دو مهم‌تر زلزله سال 1312 هجری شمسی است که موجب شد قوچان کاملا ویران شود. شهر جدید را بعد از این واقعه در 12 کیلومتری شهر قدیم ساختند.

جاذبه‌های طبیعی قوچان

از آنجا که رود اترک از دشت قوچان و از میان شهر قوچان می‌گذرد، به طور کلی این منطقه خوش آب و هوا و دارای مناظر طبیعی زیبایی است. ییلاق‌های قوچان مانند «قریه نوروزی»، «یوسف‌خان» و «کلاته‌ گل» که در دره‌های سرسبز و پر آب قرار گرفته‌اند، بسیار دیدنی هستند واز این گذشته غارهای «باغچه» (در جاده قوچان به درگز) و «آبله» و «پرده رستم» (در نزدیکی چناران)، طبیعت‌گردان را به سوی خود می‌خوانند.

مزار سلطان ابراهیم

سلطان ابراهیم را فرزند امام موسی کاظم(ع) دانسته‌اند. مزار او در 12 کیلومتری شهر جدید قوچان یعنی در محل شهر قدیمی قرار دارد. بنای اولیه این مزار منسوب به دوره سلطان محمد خوارزمشاه بود که البته در زلزله سال 1312 ویران شد.

صندوق چوبی و قدیمی داخل ضریح سلطان محمد خوارزمشاه بود که البته در زلزله سال 1312 ویران شد. صندوق چوبی و قدیمی داخل ضریح سلطان ابراهیم تاریخ 769 هجری قمری را دارد. اکنون مزار سلطان ابراهیم دارای دو صحن و غرفه‌هایی برای اقامت زائران است.

موزه مردم‌شناسی قوچان

موزه مردم‌شناسی قوچان که در سال 1376 افتتاح شده، شامل دو بخش است: بخش مردم‌شناسی و بخش عکس و اسناد. در بخش مردم‌شناسی اشیاء تاریخی گوناگون مانند ظروف سفالی هزاره اول پیش از میلاد تا دوره اسلامی، تندیس چهره‌ای معروف خبوشان، آثار هنرمندان قوچانی و سازهای محلی این شهرستان به نمایش درآمده است.

در بخش عکس و اسناد نیز اسناد مربوط به ولایت قوچان و عکس‌هایی از زندگی عشایر منطقه و شخصیت‌های تاریخی قوچان نگهداری می‌شود. برخی کتاب‌ها و قرآن‌های خطی از دیگر آثار عرضه شده در این بخش هستند.

معماری صخره‌ای کلر

این اثر صخره‌ای در چشم انداز یکی از ارتفاعات مشرف بر روستای کلر در 25 کیلومتری شرق قوچان به صورت حفره‌هایی وسیع ایجاد شده است. فضای داخلی این معماری صخره‌ای به طول 12 متر و مشتمل بر دیواره سرتاسری به صورت شرقی – غربی است که در هر سوی آن پنج اتاق کوچک و بزرگ به ارتفاع 180 سانتی متر ایجاد شده است.

در مجموع 16 حلقه چاه با عمق‌های متفاوت در کف این فضاها وجود دارد. اگر چه برخی از صاحبنظران معماری صخره ای کلر را پناهگاهی از دوران ایلخانی می‌دانند اما احتمال دارد این مکان به عنوان محل عبادت فرقه‌ای از پیروان تصوف به نام شکفیه باشد که به سبب مسائل مذهبی و سیاسی آن روزگار در میان شکاف کوه‌ها به صورت دسته جمعی زندگی می‌کردند.

جلوه‌هایی از صنایع دستی قوچان

از جاذبه‌های فرهنگی – هنری مردم قوچان، صنایع دستی این خطه است که ریشه در فرهنگ و هنر داشته و بیانگر نحوه زندگی و اندیشه آنان است. تولیدات صنایع دستی در مناطق روستایی و عشایری بخش عمده‌ای از درآمد خانوارها را تشکیل می‌دهد. از میان مهمترین صنایع دستی در شهرستان قوچان می‌توان به گلیم بافی با استفاده از نقوش منحصر به فرد نمد مالی، پوستین دوزی، قالی بافی و … اشاره کرد.

یخدان نمد مال‌ها

در چشم‌انداز حاشیه جنوبی جاده قوچان به فاروج در مجاورت گورستان قدیمی شهر بنایی مخروطی و خشت و گلی جلب نظر می‌نماید که به یخدان نمدمالها مشهور است. ساختار این یخدان شامل گنبد مخروطی و چاله نگهداری یخ است که گذشت زمان و عوامل گوناگون، پلکان، حوضچه و دیوار سایه‌انداز آن را تخریب نموده است.

این بنا دارای دو ورودی در ضلع شمالی و جنوبی است که بعدها درگاه شمالی آن مسدود شده است. پیرامون گنبد مخروطی یخدان تیرهای چوبی کوچکی نصب گردیده یا که گویا عملکرد آن استحکام بخشی گنبد بوده است. یخدان نمدمال‌ها یادگاری از معماری دوره قاجار در این ناحیه است.

انتهای پیام/