فرونشست زمین، و آلودگی و پسروی آب دریای خزر، دو چالش مهم زیست محیطی کشور در وضعیت کنونی هستند که در نوع خود ایجاد کننده طیفی از دیگر چالشها هستند. نکته قابل تامل اینکه تشدید این چالشها با تبعات بسیار منفی اقتصادی و اجتماعی نیز همراه است. موضوعی که از هزینههای سنگین عدم رسیدگی به آنها و فرسایشیشدنشان حکایت دارد.
مدیر مرکز ملی مطالعات و تغییرات دریای خزر با بیان اینکه سطح آب دریای خزر در ۲۵ سال گذشته روند کاهشی داشته است، گفت: سطح آب این پهنه آبی در حال حاضر به دلیل بالا رفتن دمای منطقه، افزایش میزان تبخیر و کاهش بارندگی با افت روبرو شده است.
سطح آب دریای خزر پس از بالاترین تراز آب ۸۰ سال اخیر در سال ۱۹۹۵ میلادی، با سیری غیریکنواخت در حال کاهش بوده و بیشترین میزان این کاهش طی سالهای ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۵ میلادی به وقوع پیوسته است.
سرپرست مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر مستقر در ساری گفت: براساس بررسیهای انجام شده، تراز آب دریای خزر در تابستان سالجاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸ سانتیمتر کاهش یافت.
نماینده بابلسر و فریدونکنار در مجلس با اشاره به مخاطره آمیز بودن انتقال آب خزر به سمنان و نیاز بیشتر مازندران به آب نسبت به استان مقصد، گفت: انتقال آب از دریای عمان راهکاری عاقلانهتر از این طرح غیرکارشناسانه است.
مدیر موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر گفت: دپوی آبهای آلوده و شوری آب در قسمت ایرانی دریای خزر بیشتر از سایر بخشهای آن است.
طبق تحقیق جدیدی که در دانشکده علوم زمینی دانشگاه تگزاس انجام شده، سطح دریای خزر، بزرگترین دریاچه روی زمین در ۲۰ سال گذشته به دلیل افزایش دما به شدت کاهش یافته است. طبق تحقیقات سطح آب دریای خزر در شمال ایران، از ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۵ میلادی سالانه ۷ سانتی متر کاهش یافته است. به عبارت دیگر طی این سال ها در کل ۱.۵ متر از سطح آب دریای خزر کم شده است.