عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس زیاری از امیرزادگان خاندان زیاریان و نویسنده کتاب قابوسنامه بود. تبار کیکاووس از نسلی است که در قسمت های طبرستان و گرگان سالها حکومت و فرماندهی داشتند؛ ولی در به سلطنت رسیدن خود او شبهه وجود دارد. کیکاووس نتیجه ازدواج اسکندر بن قابوس زیاری و دختر مرزبان بن رستم باوندی بود.