محمدعلی همایون کاتوزیان
-
محمدعلی همایون کاتوزیان، تاریخ نگار، به مناسبت سالگرد انقلاب مشروطه
آنچه انقلاب را بی‌اثر کرد عدم توجه به عقاید دیگران بود/ برخی حتی گفتند: «ملک ایران چوب استبداد می‌خواهد هنوز»
آنچه انقلاب را مآلاً بی‌اثر کرد همان «هر که هر که»ی ظل‌السلطان بود که از اواسط آن سر بلند کرد، چنان‌که یکی از معدود عقلای دوراندیش انقلاب -عبدالرحیم طالبوف- در دوره استبداد صغیر در پاسخ نامه دهخدا نوشت: «عجیب این‌است که در ایران بر سر آزادی‌عقاید جنگ می‌کنند، ولی هیچ‌کس به عقیده دیگری وقعی نمی‌گذارد. سهل‌است اگر کسی اظهار رأی و عقیده نماید، متهم، واجب‌القتل، مستبد، اعیان‌پرست و... این‌نام را کسی می‌دهد که در هفت‌آسیاب یک‌مثقال آرد ندارد، نه روح دارد، نه علم، نه تجربه، فقط شش‌لول دارد»