جهانبخش ایزدی: مدیریت احساسات داشته باشیم/ اجرای برجام ادامه می یابد
اگر چه توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5 صرفا موضوع فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای را مورد بررسی قرار داد و در نهایت حل و فصل کرد، اما کمتر کسی تاثیر آن بر بخش‌ها و ابعاد دیگر روابط دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را انکار می‌کند.
از این رو توافق هسته‌ای در عمل نقشه راه بسیاری از کشورهای منطقه و بین‌الملل که منافع شان حداقل در بیش از یک دهه گذشته در تضاد با منافع ایران قرار گرفته بود را دست‌خوش تغییر و تحول کرد. از دیگر سو فضای منطقه‌ای و بین‌المللی برای بروز و ظهور گسترده‌تر شد و دست‌ها در پیگیری بسیاری از همکاری‌ها و اقدامات فشرده شد.
جهانبخش ایزدی از کارشناسان با سابقه در امور منطقه در همین رابطه معتقد است که "هر چند سیاست‌های منطقه‌ای ایران مستقل از برجام دنبال می‌شوند اما ظرفیت‌های اعمال نفوذ ایران در منطقه با برجام بیشتر شده است."
وی گفت که "دستاورد عمومی برجام در سپهر سیاسی و بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران بسیار بالا بوده است."
ایزدی با اشاره به تحولات در پی انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رییس جمهور آمریکا و به ویژه رویکرد نه چندان مثبت و کارشکنانه وی درباره برجام خاطرنشان کرد: آمریکا به دنبال نقض برجام نیست و معتقدم اجرای برجام با همه ابهاماتی که اکنون بر آن متصور است، ادامه خواهد یافت.
وی تاکید کرد که باید در برابر اقدامات آتی آمریکا علیه ایران مدیریت احساسات داشته باشیم.
جهانبخش ایزدی استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با تاکید بر این که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را می توان یک معاهده بین‌المللی دانست افزود: از آنجایی که قطعنامه ۲۲۳۱موید توافق هسته‌ای است می‌توان آن را معاهده هم نامید. ممکن است این توافق از عناصر حقوقی دقیق به عنوان یک معاهده برخوردار نباشد، اما هر یک از کشورهای طرف این توافق که در میان آنها پنج عضو شورای امنیت نیز حضور دارند، آن را نقض کنند، توافقی بین‌المللی را نقض کرده‌اند. برجام در ذات خود شبیه بسیاری از معاهدات بین‌المللی است.
آمریکا به دنبال نقض برجام نیست
وی گفت که کشورهای اتحادیه اروپا، روسیه و چین در پی نقض این توافق نیستند و آمریکا هم به طور رسمی اعلام کرده است که به دنبال نقض آن نیست و از سوی ایران هم ادله‌ای برای نقض دیده نمی‌شود.
این استاد دانشگاه در ادامه با تاکید بر شناسایی حق غنی‌سازی برای ایران در برجام در پاسخ به این پرسش که اما برخی معتقدند برجام صرفا غنی‌سازی برای ایران را مورد "پذیرش" قرار داده است نه آن‌که آن را به رسمیت شناخته باشد؟ گفت: اگر موضوع هسته‌ای ایران به عنوان تهدید صلح و امنیت بین‌الملل به شورای امنیت نمی‌رفت این استدلال درست بود. شش قطعنامه تحریمی علیه ایران در شورای امنیت بود و روند فعالیت‌های هسته‌ای ایران را از روند عادی خارج و ایران را به یک استثنا تبدیل کرد. وقتی قطعنامه‌ها می‌گوید ایران باید تمام تاسیسات هسته‌ای‌اش را برچیند، به رسمیت شناختن بعد از این مساله معنای حقوقی پیدا می‌کند. اگر برنامه هسته‌ای ایران در حالت طبیعی خود پیش می‌رفت دیگر به رسمیت شناختن نیاز نبود و کافی بود به ان پی تی مراجعه کنیم، اما در حالی که لغو قطعنامه‌های شورای امنیت و شورای حکام به کنار گذاشتن برنامه هسته‌ای ایران منوط شده بود، طبیعی است وقتی برجام به دست آمد و با غنی‌سازی در آن موافقت شد، به رسمیت شناختن غنی‌سازی معنا پیدا می‌کند.
وی تصریح کرد: در ان پی تی بحثی از غنی‌سازی نشده است و فقط می‌گوید می‌توانید سوخت هسته‌ای داشته باشید اما وقتی قرار است حقوق هسته‌ای‌مان به رسمیت شناخته شود، یکی از آن ابزارها غنی‌سازی است. این حق بر پایه تحریم‌ها و قطعنامه‌های شورای امنیت از ایران سلب شده و آنها در ادبیات سیاسی‌شان ایران را به پنهان کاری متهم کرده بودند و این روند بستر غنی‌سازی را برای ایران طبیعی نمی‌کرد بنابراین وقتی قرار است این وضعیت خاتمه یابد و موضوع ایران به حالت طبیعی بازگردد طبیعی است که این روند مستلزم به رسمیت شناخته شدن است.
به طور قوی باور دارم که حق غنی سازی ایران در برجام "به رسمیت" شناخته شد
ایزدی در پاسخ به این پرسش که اما مذاکره‌کنندگان هسته‌ای نیز تاکید کرده‌اند که ایران نیازی برای به رسمیت شناخته شدن حق غنی‌سازی ندارد و این حق به طور ذاتی متعلق به ایران است خاطرنشان کرد: در پی مذاکرات هسته‌ای حق طبیعی ایران در انجام غنی‌سازی به رسمیت شناخته شد. بنده هم دیدم در جاهایی آقایان عراقچی و ظریف اشاره کردند نیازی نیست غنی‌سازی به رسمیت شناخته شود و آنها (۱+۵) باید این مساله را از سوی ایران بپذیرند. اما معتقدم واقعیت آن چیزی است که به لحاظ حقوقی بیان کردم؛ در نظام بین‌الملل وقتی حقوقت را به رسمیت بشناسند بازی را بردید و دیگر مهم نیست این واژه از سر مهر باشد یا نباشد. شناسایی حق غنی سازی بعد از صدور قطعنامه‌ها و اعمال تحریم‌ها موضوعیت پیدا می‌کند و به طور قوی باور دارم که حق ایران به رسمیت شناخته شد.
ظرفیت‌های اعمال نفوذ ایران در منطقه با برجام بیشتر شده است
این کارشناس مسایل منطقه در ادامه این گفت‌وگو درباره تاثیر برجام بر تحولات منطقه به ویژه در یک سال گذشته که از اجرای آن می‌گذرد؟ گفت: ارتباط معناداری در این‌که برجام باید بر تحولات منطقه به لحاظ حقوقی و سیاست بین‌الملل تاثیر بگذارد، نمی‌بینم. آمریکایی‌ها به طور عمده مخالف سیاست ایران در منطقه هستند و نمی‌توانیم بپذیریم که آنها خواهان این بودند که ایران با برجام دستش در منطقه بازتر شود؛ یعنی از نظر طرف مقابل، ایران باید با برجام دستش بسته‌تر شود. در عین حال شاهد هستیم که برخی از تحلیل‌گران و کارشناسان بین‌المللی به این نکته اشاره می‌کنند که با آزاد شدن درآمدها بخشی از آن صرف امور منطقه می‌شود و این کاری است که برجام به ایران فرصت داده و همین منشاء مخالفت جریان منتقد در آمریکا است.
وی ادامه داد: این‌که ایران با درآمدهای بیشتر در منطقه اعمال نفوذ می‌کند به طور طبیعی می‌تواند اتفاق بیفتد. اما ایران سیاست منطقه‌ای خاص خود را دارد، چه برجام باشد چه نباشد.
ایزدی با بیان این که برجام یکی از جلوه‌های سیاست خارجی ایران است تصریح کرد: ایران در منطقه منافعی دارد، کما این‌که دیگران هم دارند و اگر قرار باشد کل منافع منطقه برای دیگران تعریف شود، قطعا ما آن را نمی‌پذیریم. ما معتقدیم در منطقه باید موازنه وجود داشته باشد و منافع‌مان هم در منطقه تلاقی با منافع دیگران ندارد و نباید داشته باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به نفوذ ایران در میان شیعیان منطقه گفت: بخشی از جمعیت منطقه را شیعیان تشکیل می‌دهند و طبیعی است آنها به ایران به عنوان بزرگ‌ترین کشور شیعه نزدیک شوند یا ایران منافع آنها را در اولویت قرار دهد، بنابراین اگر در منطقه جنگ طایفه‌ای شکل گیرد به آن معنا نیست که ایران مقصر است. مشکل منطقه این است که ظرفیت‌هایش تعریف نشده است و بازیگران منطقه‌ای قواعد بازی را رعایت نمی‌کنند و همه به دنبال هژمون شدن هستند. باراک اوباما رییس جمهور پیشین آمریکا در سخنانش در ریاض خطاب به کشورهای عرب منطقه توصیه کرد، حداقل به قاعده صلح سرد توجه کنید و منافع ایران را هم در نظر بگیرید و سعی کنید منطقه را بر اساس اصل موازنه قدرت مدیریت کنید. این مشکل اصلی در منطقه است و ارتباطی با برجام از این جهت که ما منافع منطقه‌ای مستقل از برجام داریم ندارد.
وی ادامه داد: ایران از ابتدای انقلاب اسلامی بنایش بر ضدیت با رژیم صهیونیستی بوده است و در این راستا به دنبال اتحاد مسلمین علیه این رژیم است اما به دلیل تقابل منافع ایران در منطقه با برخی از کشورها، این مساله به سمت ایران‌هراسی و شیعه‌هراسی سوق پیدا کرده است. بنابراین اگر برجام بر منطقه و تحولات آن از جمله سوریه و عراق تاثیر داشته باشد از این جهت است که کشورهای رقیب ایران به ویژه عربستان مدعی هستند ظرفیت‌های ایران برای اعمال نفوذ در منطقه بیشتر شده است و احتمالا با فراخ‌دستی دارد منطقه را می‌بلعد و البته این رویکرد نسبتی معنادار است. با این حال فارغ از برجام سیاست منطقه‌ای ایران مبتنی بر تامین منافعش در منطقه است و این سیاست پابرجاست.
این استاد دانشگاه با بیان این‌که ایران به طور اساسی در منطقه در حوزه نفوذ قرار دارد، اظهار کرد: بعد از ساقط شدن صدام حسین در عراق، ظرفیت شیعیان در این کشور پس از دهه‌ها آزاد می‌شود و کشورهای منطقه از جمله عربستان فکر می‌کنند ایران عراق را بلعیده است، در حالی‌که این ظرفیت متعلق به فضای عراق است که آزاد شده و ربطی به ایران ندارد. همچنین در لبنان همین‌طور است. جمعیت شیعه لبنان بر سایر جوامع مذهبی و قومی غلبه دارد. نظام سیاسی در این کشور طوایفی است و سهم شیعیان ریاست مجلس است. اما این نمی‌تواند ادامه یابد. علاوه بر این در بحرین ۶۰ درصد جمعیت این کشور را شیعیان تشکیل می‌دهند اما سهمی در حکومت ندارند و حالا این جمعیت بیدار شده است و سهم خود را مطالبه می‌کند. در یمن نیز ظرفیت شیعیان آزاد شده است و در نهایت این نفوذ به طور طبیعی گسترده شده است.
جنس نفوذ ایران در منطقه از نوع مداخله نیست
ایزدی گفت: متاسفانه کشورهای حافظ وضع موجود در منطقه مایل به تغییر و دادن سهم شیعیان پس از سال‌ها نیستند و چون نمی‌توانند با موج تغییر مقابله کنند، ایران را به دخالت در امور این کشورها متهم می‌کنند، اما جنس نفوذ ایران در منطقه از نوع مداخله نیست، بلکه حمایت و کمک به جریان‌ها و گروه‌های آزادی‌بخش در چارچوب سیاست خارجی ایران است و امری پنهانی نیست.
وی درباره حمایت ایران از سوریه اظهار کرد: در سوریه اهل سنت در اکثریت هستند، اما در آنجا نظام سیاسی سکولار است و آزادی‌های اجتماعی به وفور در آن جامعه بود و حزب بعث ترکیبی از اقوام و مذاهب است و نمی‌توان گفت که ایران به دنبال آن است که سوریه را به حوزه نفوذ شیعی‌اش تبدیل کند، چرا که این کار از اساس امکان‌پذیر نیست.
برجام همه چیز را برگرداند
این استاد دانشگاه در ادامه با انتقاد از تمرکز شدید دستگاه دیپلماسی بر موضوع هسته‌ای و برجام به ویژه در سه سال اخیر گفت: یک دهه دیپلماسی ایران به بحث هسته‌ای محدود شد و حوزه‌های دیگر یا قفل بود یا تحت‌الشعاع این مساله قرار گرفته بودند و در فضایی که ایران به تهدید صلح و امنیت بین‌الملل تبدیل شده بود، کشورهای مخالف ایران حل موضوع هسته‌ای و توافق هسته‌ای را نمی‌خواستند و از ادامه فضای تهدید علیه ایران استقبال می‌کردند. از طرفی مساله هسته‌ای تاثیر منفی بر اقتصاد ایران گذاشته بود و در عمل صادرات نفت ایران مختل شده و معادلات بانکی و مالی تحت‌الشعاع این مساله متوقف یا بسیار کند شده بود و در کل اقتصاد ایران به سمت ویرانی می‌رفت. بنابراین ادامه چنین فضایی برای رقبای منطقه‌ای ایران بهترین وضعیت تلقی می‌شد. در همین حال در فضای بین‌المللی تصویر جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری هنجارشکن و قانون‌گریز و کشوری یاغی در نظام بین‌الملل معرفی می‌شد.
ایزدی گفت: اما برجام همه چیز را برگرداند؛ اول نشان داد که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و با برداشته شدن محدودیت‌ها و محرومیت‌ها نفت ایران دوباره در بازار به فروش رسید و معادلات بانکی از سر گرفته شد و فضای بین‌المللی به نفع ایران دگرگون شد.
منتقدان برجام نمی‌توانند منکر گشایش‌های ایجاد شده شوند
این کارشناس مسایل منطقه تاکید کرد: امروز هر کشوری بخواهد برجام را به هم بزند، در عرصه جهانی محکوم است و منزوی می‌شود چرا که قراردادی بین‌المللی را نقض کرده است. منتقدان برجام نمی‌توانند منکر گشایش‌هایی که به واسطه اجرای آن ایجاد شده است شوند چرا که این توافق چنین دستاوردهایی را برای ایران در سطح داخلی، منطقه و بین‌الملل به وجود آورده است.
برجام دست ایران را در منطقه باز کرد
وی با بیان این‌که "برجام دست ایران را در منطقه باز کرد، در غیر این صورت ایران تن به این توافق نمی‌داد" گفت: به طور حتم ایران دستاورد این توافق را سنجیده است که کلیت نظام پای آن ایستاد و نجیبانه هم به همه تعهداتی که بر عهده ایران بود عمل کرده است. به طور قطع اگر برجام برای ایران دستاوردی نداشته باشد، نیازی به اجرای کامل آن نیست.
دستاورد عمومی برجام در سپهر سیاسی و بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران بسیار بالا بوده است
ایزدی در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه ایران از ظرفیت برجام در یک سال گذشته استفاده کرده است؟ اظهار کرد: بسته به زاویه دید آدم‌ها پاسخ به این سوال متفاوت است. بخشی از دستاوردهای برجام تا الان محقق شده است. تصویر مثبت از ایران در چارچوب موضوع هسته‌ای، بازگشت میزان صادرات نفت به قبل از تحریم‌ها، بازگشت دارایی‌ها و دسترسی ایران به منابع مالی‌اش از جمله گشایش‌هایی است که در یک سال گذشته اتفاق افتاده است. مخالفت کشوری مثل عربستان نشان می‌دهد دستاورد عمومی در سپهر سیاسی و بین‌المللی برای جمهوری اسلامی ایران بسیار بالا بوده است. البته در حوزه‌های اقتصادی هنوز گشایش قابل توجهی مشاهده نمی‌شود هر چند بخشی از آن به برجام مربوط است و بخش بیشتر آن مربوط به مدیریت اقتصادی کشور.
وی اضافه کرد: اقتصاد مقاومتی مطلوب برخی جناح‌ها و گروه‌ها نیست و البته هنوز بخش‌هایی از آن ابهام دارد. دولتی‌ها بحث جذب سرمایه خارجی را مطرح می‌کنند که با اقتصاد مقاومتی هم‌خوانی ندارد، بنابراین معتقدم مجموعه‌ای از مسایل داخلی و بین‌المللی دست به دست هم می‌دهند تا آثار برجام را کم و زیاد کنند.
مذاکره مجدد معنا ندارد
این استاد دانشگاه در ادامه درباره اجرای برجام با روی کار آمدن ترامپ و مشکلات پیش رو خاطرنشان کرد: ترامپ بعضی از سیاست‌هایش مبهم و غیر قابل پیش‌بینی است، اما درباره برجام موضعی صریح داشته است، مبنی بر این‌که توافق هسته‌ای، قرارداد بدی است و باید تلاش کرد با مذاکره با طرف ایرانی به قراردادی خوب برسیم. این صحبت را تیلرسون در جلسه استماع کنگره مطرح کرد. وزیر دفاع آمریکا هم اشاره کرد که برجام را نقض نمی‌کنیم و متعهد به آن هستیم. اما همه آنها گفتند که برجام را سخت‌تر از دولت قبل اجرا می‌کنیم.
وی با اشاره به تاکید دولت ترامپ بر بررسی مجدد برجام گفت: مذاکره مجدد اصلا معنا ندارد. نه طرف ایرانی قبول می‌کند و نه آنها می‌توانند از انجام مذاکره مجدد طرفی ببندند. آنها می‌توانند از ابعادی خارج از برجام تحریم‌ها را علیه ایران تشدید کنند و ایران را در فشار قرار دهند؛ در حوزه حقوق بشر، تروریسم، آزادسازی دارایی‌های غیر هسته‌ای و حوزه سیاسی و دیپلماتیک فشارها به ایران را می‌توانند طراحی کنند، اما نمی‌توانند اصل برجام را نشانه بگیرند.
اجرای برجام با همه ابهاماتی که اکنون بر آن متصور است، ادامه خواهد یافت
ایزدی خاطرنشان کرد: اگر واکنش ما به این نوع اقدامات این باشد که برجام را کنار بزنیم، همان چیزی است که تیم ترامپ می‌خواهد تا ایران زیر میز بزند و آن وقت همه هزینه‌ها متوجه ایران خواهد بود. البته بعید می‌دانم قوه عاقلانه سیستم به چنین بازی تن دهد. در کل معتقدم اجرای برجام با همه ابهاماتی که اکنون بر آن متصور است، ادامه خواهد یافت.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که اخیرا آقای عراقچی در سخنانی از این که برجام از یک سند ملی به سندی جناحی و گروهی تقلیل داده شده است ابراز تاسف کردند، این صحبت به این معناست که اختلاف‌نظرها و دعواهای سیاسی در داخل ایران ممکن است به اجرای برجام آسیب زند؟ گفت: ظرافت این حرف آقای عراقچی در این نیست که گفته است برجام سندی ملی نیست، چون برجام قطعا سندی ملی است و جمهوری اسلامی ایران آن را امضا و مجلس تایید کرده است و این اقدام توسط یک گروه انجام نشده است. در عین حال مسلم است طیفی که درباره حل مساله هسته‌ای در انتخابات سال ۹۲ شعار دادند به این شعارشان عمل کردند اما لزوما این اقدام جناحی نبوده است. آقای عراقچی می‌خواستند بگویند که خوب است به این مسایل دقت کنیم و همه پشت این توافق باشند.
ایزدی در ادامه تصریح کرد: آن‌چه ۱+۵ را به مذاکره و توافق امیدوار کرد قوه عاقله در ایران بود. به نظر من در برجام این عقلانیت مشاهده شد و نهادهایی که احتمالا مخالف آن هم بودند با سیستم همراه شدند و مشکل‌تراشی نکردند و به نظرم این وضعیت ادامه می‌یابد.
این کارشناس مسایل منطقه در ادامه با بیان این‌که پاره‌ای از نقدها به برجام منصفانه نیست، اظهار کرد: واقعیت این است که برخی مواقع جملات گزنده‌ای در رابطه با برجام طرح می‌شود و ارزش‌هایی در این میان نقض می‌شود. باید در نقد برجام ببینیم ظرفیت‌هایمان قبل از برجام چقدر بود و تیم مذاکره‌کننده با چه پشتوانه منطقی، سیاسی، اجتماعی و سیستمی وارد عرصه شد. به طور قطع اگر می‌توانستیم و می‌شد یک برجام قوی‌تر داشته باشیم بهتر بود اما باید دید امکانات و ظرفیت‌هایمان چقدر بود. البته معتقدم زبان نقد در کشور کمتر محترمانه است و بیشتر فکر می‌شود که هر نقدی به نوعی تقابل خصمانه است.
این استاد دانشگاه درباره نقدهایی که به واکنش ایران در مقابل نقض برجام از سوی آمریکا در تمدید قانون آیسا انجام شد گفت: درباره آیسا بسیاری از حقوقدانان معتقدند که نقض نبوده است و وضعیت گذشته برای 10 سال دیگر تمدید شد و چیزی به آن اضافه نشد. واکنش ایران از این زاویه بود. همان‌طور که آنها به ما می‌گویند برخی اقدامات ایران با روح برجام در تضاد است، ایران هم معتقد است این اقدام آمریکا اگر نقض حقوقی نباشد، نقض سیاسی و بر خلاف روح برجام است و کمکی به فضای تعامل نمی کند.
لازم است در برابر اقدامات آتی آمریکا علیه ایران مدیریت احساسات داشته باشیم
وی ادامه داد: سوال اینجاست که دولت چه ابزارهایی برای نشان دادن واکنش در اختیار داشت. آیا باید به سمت غنی‌سازی یا تحریم آمریکا می‌رفت! مشخص است که ابزارها در دو طرف هم وزن نیستند. ما احتمالا از این دست رفتارها از سوی آمریکا در دولت جدید بیشتر خواهیم داشت، بنابراین لازم است تا در برابر این اقدامات مدیریت احساسات داشته باشیم و تصمیمات و واکنش‌ها در چارچوب و وزنی درست اتخاذ شود. نباید به شکلی عمل کرد که طرف مقابل خود را پیروز این مساله بداند.
متاسفانه مدیریت ضعیف رسانه و تبلیغات سطح مطالبات جامعه از برجام را افزایش داد
وی درباره چگونگی برخورد ایران در مواجهه با اقدامات محدودیت‌ساز و احتمالا اجرای سخت گیرانه برجام از سوی آمریکا گفت: در بحث برجام باید خود را مطالبه‌گر نشان دهیم، چراکه طرف مقابل نباید فکر کند ایران همه تخم‌مرغ‌هایش را در سبد برجام گذاشته است و دستش زیر سنگ برجام است و می‌تواند از این زاویه به ایران فشار آورد. معتقدم برجام باید در سطحی که هست دیده شود. متاسفانه مدیریت رسانه و تبلیغات در روند مذاکرات هسته‌ای و اجرایی شدن برجام ضعیف بود و نشان داد دولت همه تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد گذاشته است و به دست خود سطح مطالبات جامعه از برجام را افزایش داد و وقتی اجرای برجام به طور کامل و سریع محقق نشد، از زاویه افکار و مطالبات عمومی متضرر شد.
ایزدی در پاسخ به این پرسش که به نظر می‌آید هنوز برخی در دو سوی توافق منتظرند تا این توافق بیشتر ابعادش مشخص شود و برخی مطرح می‌کنند که باید دید نتیجه انتخابات در ایران نیز چه می‌شود؟ گفت: دیوار بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا بلند است و با یک معاهده و توافق فضای اعتماد لزوما ایجاد نمی‌شود. از سویی رفتار کارگزاران در دو سوی ماجرا نیز مهم است. در این روند رفتار کشورهایی در سطح منطقه و بین‌الملل از جمله عربستان، چین، روسیه و همچنین اسراییل موثر است. اوباما اجازه داده قطعنامه‌ای علیه اسراییل در روزهای پایانی دولتش صادر شود یا ۴۰ دیپلمات روس را از خاک آمریکا اخراج کرد، بنابراین ترامپ هم می‌تواند کارهایی از این دست له یا علیه ما انجام دهد. بنابراین در انتظار سیاست‌ها و برخوردهای ترامپ یا نتیجه انتخابات ایران بودن امری طبیعی و قابل درک است چرا که کشورها می‌خواهند ببینند روندها به سمت تعامل است یا تقابل و بعد برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنند.
این کارشناس مسایل منطقه تاکید کرد که به نظرم جمهوری‌خواهان با مشی همیشگی‌شان ترامپ را مدیریت می‌کنند، هر چند باید درصدی از ریسک را به ویژگی‌های شخصیتی ترامپ اختصاص داد.
منبع: ایسنا
15
