همه انیمیشن‌های فجر ۴۳ / از تیم‌های ۲۰۰ نفری تا گلایه از تعریف یک سیمرغ

به مانند صنعت سینما، در پویا نمایی نیز ایران کشوری جوان به لحاظ سابقه فعالیت محسوب ‌می‌شود. نه تنها محدودیت امکانات بلکه سیاست گذاری‌ها نیز موجب شده تا عمر این صنعت به یک سده نرسد. تا جایی که آمارها ‌می‌گوید پویانمایی ایران از اواخر دههٔ پنجاه میلادی وارد عرصه شد.

عمر 67 ساله انیمیشن در ایران

 نخستین تلاش‌ها برای ساخت پویانمایی در ایران توسط اشخاصی مانند اسفندیار احمدیه، جعفر تجارتچی، پرویز اصانلو، نصرت‌الله کریمی، پطروس پالیان و اسدالله کفافی در بین سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۰ خورشیدی و در ادارهٔ کل فرهنگ و هنرهای زیبای تهران صورت گرفت. نخستین فیلم کوتاه پویانمایی نیز توسط اسفندیار احمدیه با عنوان ملانصرالدین در سال ۱۳۳۶ خورشیدی (۱۹۵۷ میلادی)، با امکانات بسیار محدودی ساخته شد.

چنین قدمتی نمی‌تواند این انتظار را به وجود آورد که بازار انیمیشن در ایران به مانند کشورهای مطرح باشد.

نگاهی دوباره به آمارها نشان ‌می‌دهد اندازه بازار انیمیشن ایالات متحده در سال ۲۰۲۳ میلادی 55.66 میلیارد دلار تخمین زده شد و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2033 حدود 121.81 میلیارد دلار ارزش داشته باشد.

به عنوان جدی‌ترین رقیب صنعت انیمیشن آمریکا، می‌توان از انیمه‌های ژاپنی نام برد. اندازه بازار جهانی انیمه در سال 2019 به 26.055 میلیارد دلار رسید و از 28.61 میلیارد دلار در سال 2023 به 60.06 میلیارد دلار تا سال 2031 خواهد رسید که در دوره پیش‌بینی شده (2031-2024) CAGR آن با  9.8 درصد رشد مواجه خواهد بود.

همچنین اندازه بازار انیمیشن آسیا و اقیانوسیه در سال ۲۰۲۳ میلادی 100.31 میلیارد دلار محاسبه شد و تخمین زده می‌شود که تا سال 2033 با CAGR قابل توجه 7.5 درصد، از سال 2024 تا 2033 به رق‌می‌در حدود 216.00 میلیارد دلار برسد.

این چنین رقابت برای گسترش بازار به دلیل مشتریان آن در کشورها قابل توجه است تا جایی که امروز کارگردان‌های موفق دنیا،  وقتی ‌می‌خواهند خودی نشان ‌می‌دهند فعالیت خود در زمینه تولید انیمیشن را مطرح ‌می‌کنند.

اما جوانان ایرانی نیز توانسته‌اند نا‌می ‌در این بازار برای خود کسب کنند. تا جایی که پویانمایی «در سایه سرو» از تولیدات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با کارگردانی شیرین سوهانی و حسین ملایمی با انیمیشن‌های «مردان زیبا»، «آب نبات جادویی» سرگردان و شگفت انگیز» و «اوه!» برای کسب جایزه اسکار بهترین انیمیشن کوتاه رقابت می‌کند. در یک دهه اخیر توجه انیماتورهای ایرانی برای تولید و کسب سهم بازار قابل توجه بوده است. تا جایی که نمودی از آن در چهار انیمشین راه یافته به جشنواره فجر به عینه مشاهده شد.مروری خواهیم داشت به این آثار.

ژولیت و شاه

ژولیت و شاه به تهیه‌کنندگی آرمان رهگذر کارتون دوبعدی در ژانر کمدی رمانتیک است که تولید آن از سال ۱۳۹۸  در استدیو هورخش آغاز شد.

قبل از حضور در جشنواره فجر این انیمیشن در جشنواره‌های بین‌المللی متعددی از جمله فانتازیا ۲۰۲۱ و انسی۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ حضور یافت.

این انیمیشن که ماجرای ورود تئاتر اروپایی به ایران در دوره ناصر الدین شاه است با استفاده از صحنه‌ها و موسیقی ایرانی توانست به عنوان یک اثر ایرانی مورد استقبال قرار گیرد.

عوامل انیمیشن در نشست خبری با اشاره به اینکه شش سال برای تولید این آلترنیتو استوری تلاش شده است، اعلام کردند که بخش عمده ماجراهای این کارتون در کاخ گلستان ساخته شده است.

کاخ گلستان که  از آثار ثبت جهانی ایران است به عنوان نماد دوره قاجار شناخته ‌می‌شود. در دوره ناصرالدین شاه ورود صنایع هنری مختلف یکی از اتفاقات مهمی ‌بود که بعدها دستاویز تولید آثار تجسمی، سینمایی و ادبی مختلفی شده است.

در ژولیت و شاه چهره‌های سینمایی نیز حضور داشتند، از حامد بهداد تا  امید نعمتی، بهزاد عمرانی، سپند امیرسلیمانی، غزل شاکری، بهنام جلیلیان، مهرداد نصرتی،‌هادی حدادی، مهشید کشاورز، رامین عبدالهی، محمد قضات و مهدی تفکری خوانندگان ترانه‌های این انیمیشن موزیکال هستند که میثم یوسفی، ترانه‌سرایی و مدیریت هنری ترانه‌ها را برعهده داشته است. بهنام جلیلیان آهنگسازی موسیقی ترانه‌ها و عطا اخگراندوز، آهنگسازی موسیقی متن را برعهده داشته‌اند.

نصرالله مدقالچی، حامد بهداد، وحید رونقی، ساناز غلامی، شهره روحی، مهدی فضلی، محمد خاوری، میثم عبدی، سمیه الیاسی، مرضیه پورمرشد، سانیا طیبی، ناصر محمدی، کیکاووس شکوهی، علیرضا طاهری، سپهر جمشیدپور، محمدحسین شایسته، متین رسانه، هومان کریمی، حامد علیپور، سجاد رمضان زاده، مهسا دانشور، پرنیان ابریشم‌کش، عرفانه خوش نژاد، پرنیان شادکام، الهه سادات حسینی، سارا برخورداری، محمدحسین موحدی پارسا و فاطمه روحانی از صداپیشگان این انیمیشن سینمایی هستند که امین قاضی مدیریت دوبلاژ را برعهده داشته است.

قرار است در اکران عمو‌می ‌این انیمیشن با صدای شروین حاجی پور که از ابتدا با تیم تولید همکاری داشته به نمایش درآید.

 افسانه سپهر

دیگر اثر پویانمایی راه یافته به جشنواره فجر، انیمیشن «افسانه سپهر» به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی دومین اثر بلند تیم مهوا بود که سال گذشته با پویانمایی «شمشیر و اندوه» در فجر چهل و دوم حضور داشت.

ماجرا از این قرار است که پسری خردسال به نام سپهر به جنگ با دیوی به نام بدنام ‌می‌رود تا خانواده خود را از زندان دیو نجات دهد. پیری که او را هدایت و حمایت ‌می‌کند رمز شکست دیو را عشق ‌می‌داند چرا که تنها چیزی که در وجود دیو نیست و قادر به نابودی کردار اوست همان عشق است.

اما افسانه سپهر نیم نگاهی نیز به عناصر فرهنگی ایرانی دارد.از یوز ایرانی تا لباس اقوام ایرانی و سنت ماهیگیری در این انیمیشن آمده است.

کارگردان فیلم معتقد است که این اثر بی‌زمان و مکان است تا هر تماشاگری بتواند خود را به آن نزدیک ببیند.

سرپرست جان بخشی صداهای این افسانه را سپهر ترابی برعهده داشته است و کاظم سیاحی، اکبر منانی، شایان شامبیاتی، سعید مقدم منش، اعظم دلبری، محمد لقمانیان، پارسا کجوری و هستی صلاح آن را همراهی کرده‌‌اند.

زال  و رودابه

انیمیشن زال و رودابه در واقع یک نقاشی متحرک است که محمدعلی سجادی تلاش کرده به وسیله آن بخش‌هایی از شاهنامه فردوسی را به وسیله این نقاشی‌ها و صداپیشه‌ها بازخوانی کند. کارگاه فیلم و نقاشی متحرک اوجا سرمایه‌گذار این انیمیشن است.

زال و رودابه ماجرای تولد زال و سپس بزرگ شدن او در آغوش سیمرغ و دل باختن به دختری به نام رودابه است. تمام دیالوگ‌ها بهره گرفته از شاهنامه بوده و از ابتدا تا انتهای آن این اشعار هستند که سخن ‌می‌گویند.

میکائیل شهرستانی، یارتا یاران، بابک پائیزان، محسن اکبری، جابر قاسمعلی، کامران ملک‌مطیعی و آزاده اکبری صداپیشگان این انیمیشن هستند.

دیگر عوامل آن شامل آهنگساز: سعید شهرام، صداساز: بهروز معاونیان، تهیه‌کننده، کارگردان، تدوین و تصویرگر: محمدعلی سجادی است.

پسر دلفینی 2

در پی موفقیت پسر دلفینی 1، عوامل تولید آن در جشنواره امسال پسر دلفینی 2 را ارائه کردند.

انیمیشن «پسر دلفینی۱» تاکنون در ۳۰ کشور دنیا اکران شده‌ است. کانادا، روسیه، ترکیه، اسپانیا، آمریکا، ایتالیا، پرتغال، عربستان صعودی، آلمان، از جمله کشور‌هایی است که این انیمیشن در سینما‌های آن به نمایش در آمده است. هم چنین نتفیلیکس، اپل تی‌وی و آمازون پلتفرم‌‌هایی هستند که در فرایند پخش بین‌ الملل «پسر دلفینی ۱» حضور داشته‌ اند.

پسر دلفینی 2 به کارگردانی محمد خیراندیش، سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده: محمدامین همدانی، آهنگساز: هومن نامداری و  فیلمنامه نویس: محمدخیراندیش و محمد شکوهی تولید شده است.

ماجرا از این قرار است که پسری باهوش از بدو تولد قادر است نفس خود را نگاه داشته و ساعت‌ها در اعماق دریا شنا کند. دوست او یک دلفین است و تما‌می‌ جانداران اعماق خلیج فارس او را ‌می‌شناسند. پسر دلفینی قهرمان مردم منطقه است و با هیولاهایی شرور مقابله ‌می‌کند.

کارگردان این اثر معتقد است هر کودکی در هر کجای دنیا این انیمیشن را تماشا کند، تصور خواهد کرد برای او ساخته شده است.

موفقیت پسر دلفینی 1 در فروش قابل توجه و حتی جذب سرمایه خارجی این امید را به وجود آورده که پسر دلفینی 2 به مراتب فروش جهانی بالاتری داشته باشد.

ناهید امیریان، حامد عزیزی، مریم جلینی، ثریا قاسمی، شراره حضرتی، ارسلان جولایی، ژرژ پطروسی، تورج نصر و… صداپیشگان این انیمیشن سینمایی هستند.

اما جشنواره فجر با انیمیشن چه مواجه‌ای دارد؟ حضور انیمیشن چند سالی است که در این رقابت سینمایی تجربه ‌می‌شود و تما‌می ‌آثار تنها برای یک سیمرغ با هم رقابت ‌می‌کنند.

عوامل تولید انیمیشن‌ها در طول جشنواره چند مطالبه جدی را مطرح کردند. اینکه در ابتدا انیمیشن به صورت جدی و به عنوان یک اثر مهم و تاثیرگذار سینمایی از سوی کارشناسان به ویژه جامعه شناسان، پژوهشگران، اندیشمندان، فیلسوفان و فعالان فرهنگ و هنر دیده شود. همچنین فرهنگ سازی برای توسعه بازار انیمیشن و اختصاص بیش از یک جایزه در جشنواره خواسته این قشر هنرمند بود.