در این دوره، برخی از فرماندهان به دلیل تواناییهای نظامی و دیپلماتیک خود توانستند نام خود را در تاریخ ثبت کنند و حتی پس از سقوط هخامنشیان، با تاسیس حکومتهای مستقل به حیات سیاسی خود ادامه دهند.
بیش از نیمی از محوطه باستانی کلندی در بندر تاریخی تیس بهدلیل ساختوسازهای غیرمجاز برای همیشه از بین رفت. این محوطه باستانی سال ۱۹۳۶ توسط اشتاین مورد کاوش قرار گرفت و توپوگرافی شد، قدمت این محوطه تا دوره هخامنشیان تخمین زده میشود و آثار و شواهد مهمی از دوره ساسانی ـ اشکانی تا دوره اسلامی در آن بهدست آمده است.
مهم ترین تغییری که داریوش در ارتش هخامنشیان به وجود آورد ایجاد «گارد جاویدان» بود. این گارد 10 هزار نفری که قلب ارتش هخامنشیان را تشکیل می داد، نظمی نوین داشت. این نیروی 10 هزار نفری از 10 لشگر هزار نفری تشکیل می شد.
شاید برای بسیاری باورش دشوار باشد، اما ۲۵۰۰ سال قبل زمانی که در کشورهای اروپایی هیچ نظمی وجود نداشت، در ایران کارمندان حق سختی کار و مرخصی زایمان داشتند!
گمان میرود یک پایگاه نظامی که در سایت باستان شناسی «تل کیسون» قرار دارد، متعلق به نظامیان ارتش کمبوجیه، بزرگترین پسر کوروش کبیر باشد و در جریان حملات ایرانیان به مصر باستان در سالهای ۵۲۰ قبل از میلاد ساخته شده باشد.
قائم مقام وزیر میراث فرهنگی و گردشگری گفت: در دوره هخامنشیان بر روی قالی پازیریک منسوب به این دوره سراندازی مانند چادر دیده شده است.
اینکه اکثر کارگران کارگاههای بزرگ زن بودند و زنان در این کارگاهها در موارد متعددی "ریاست" داشتند، به خوبی حاکی از وجود نوعی "جامعۀ باز" در ایران عصر هخامنشی بود. کار کردن زنان در کنار مردان، آن هم با دستمزد برابر، از زمان فروپاشی ساسانیان تا انقلاب مشروطه، تقریبا به پدیدهای بسیار نادر در مناطق شهری جامعۀ ایران بدل شد.
نباید دچار توهم شویم که تاریخ ایران باستان سراسر نور و نیکی بوده است. کتاب محققانۀ ماریا بروسیوس به خوبی نشان میدهد گذشتههای دور ما نیز آش دهنسوزی نبودیم و اصلا گذشتۀ کدام قوم و ملت، با ملاکهای امروزی، گذشتهای طلایی بوده؟
سیاستی که توسط مخالفان برجام پیش گرفته شده سیاستی تاریخی و مرموز است که پیش از این بارها به کار رفته و میتوان نام آن را «سندرم داریوش» گذاشت. سندرمی که ردپای آن در حمله به سلمان رشدی هم دیده میشود.
بحث بر سر اصالت خنجر طلایی منسوب به اردشیر اول هخامنشی همچنان ادامه دارد، مهرداد ملکزاده از جمله باستان شناسانی است که اصالت این «آکیناکه» را به چالش کشیده و برای اثبات این ادعا سناریوها و دلایلی را مطرح میکند.