عیسی شریفی در پیچ آخر؟/ بررسی پرونده فساد مالی معاون شهرداری تهران در دوران قالیباف

۱۲سال نفر دوم شهرداری تهران بود و بی‌حاشیه و با دوری‌گزینی از رسانه‌ها به کار خود مشغول بود، اما بعدتر مشخص شد که پرونده‌ای مفصل دارد؛ «عیسی شریفی» از خرداد ۹۶ و چند روز پس از شکست سنگین اصولگرایان در انتخابات شورای شهر به نامی پرتکرار در رسانه‌ها تبدیل شد.

ابتدا خبر رسید که از کشور خارج شده و پس از آنکه بحث پرونده به میان آمد، نزدیکانش گفتند که دلیل سفر بیماری فرزندش بود. دلیل سفر هرچه که بود، او به ایران بازگشت و خیلی زود هم سر از بازداشتگاه درآورد. شهریور ۹۶ بود که بالاخره تأیید شد او در بازداشت است، اما درباره اتهامات حاشیه‌ها زیاد بود؛ فهرستی که اتهاماتی از جمله فساد مالی تا حتی جاسوسی را دربر می‌گرفت، اما در‌نهایت مشخص شد که پرونده مالی است.

سه سال و چهار ماه از آن روز می‌گذرد و مهم‌ترین پرونده حوزه شهری ایران و یکی از سنگین‌ترین پرونده‌های مالی چند سال گذشته، بدون حتی یک دادگاه علنی یا اطلاعات جزئی از سوی منابع رسمی مسیر پرحاشیه خود را طی کرد تا به مرحله صدور حکم برسد. حالا اخبار می‌گوید که قائم‌مقام و معاون شهرداری تهران در دوران قالیباف به ۲۰ سال حبس قطعی و رد مال به ارزش ۴۸۰ میلیارد تومان محکوم شده است. این حکم درحالی صادر شده که «محمود میرلوحی»، عضو شورای شهر تهران، می‌گوید که در پرونده اتهامی شریفی، دست‌کم پنج‌هزار میلیاردتومان به شهرداری خسارت وارد شده است.

حکم چیست و خبر از کجا آمده است؟
صبح دیروز برخی رسانه‌ها روز خبری خود را با نتیجه مهم‌ترین پرونده چندسال گذشته ایران آغاز کرد. در این پیام که اول در کانال‌های تلگرامی منتشر شد و بلافاصله از رسانه‌های رسمی‌تر و پایگاه‌های خبری سردرآورد، آمده است: «حکم دادگاه عیسی شریفی صادر شد. حکم دادگاه رسیدگی به تخلفات مالی عیسی شریفی، قائم‌مقام قالیباف در شهرداری تهران مبنی‌بر رد مال به ارزش ۴۸۰ میلیارد تومان و ۲۰ سال حبس قطعی شده است.

این پرونده در دادسرای نظامی بررسی شده و عیسی شریفی، سردار مهردادی و محمود سیف از متهمان این پرونده هستند. چندی پیش هم افرادی مثل حیدریان مسئول سازمان املاک شهرداری، سلیمانی شهردار منطقه ۳ تهران، رضویان و‌... به‌عنوان نیرو‌های ستاد خاص عیسی شریفی که اقدامات خلاف قانونی در حوزه شهری و شهرداری تهران انجام داده‌اند، بازداشت شده بودند». خلاصه خبر این است که قائم‌مقام شهرداری تهران در دوره قالیباف به ۲۰ سال حبس قطعی و رد مال به ارزش ۴۸۰ میلیاردتومان محکوم شده است.

دراین‌بین شاید برای مخاطبان این خبر و کسانی که در حدود سه‌ونیم‌سال گذشته این پرونده را دنبال می‌کردند، انتشار خبری تا این اندازه مهم، آن‌هم از یک کانال تلگرامی عجیب نباشد؛ چراکه از این پرونده هیچ‌گاه جزئیاتی دقیق منتشر نشد و تا مدت‌ها حتی مشخص نبود که پرونده امنیتی یا مالی است. بی‌شک این خبر از منبعی غیررسمی پایان ماجرا نخواهد بود و اگر این حکم به‌طور قطع از منابع رسمی اعلام شود، حتما واکنش‌های فراوانی را به همراه خواهد داشت و شاید بالاخره جزئیات پرونده و فهرست اتهامات مشخص شود.

عیسی شریفی کیست و پرونده‌اش چیست؟
فردی که می‌گویند پرونده‌اش بالاخره و پس از سه سال و چهار ماه بررسی در دستگاه قضائی به مرحله صدور حکم رسیده، در ۱۲ سال فعالیتش در کسوت فرد دوم شهرداری تهران، کم‌حاشیه و گریزان از رسانه‌ها بوده‌است. اما درباره عیسی شریفی چه می‌دانیم؟ او یکی از مدیران شهری تهران در دهه ۸۰ و ۹۰ شمسی بوده است.

برخی رسانه‌ها درباره سوابق این مدیر ارشد پیشین شهرداری نوشته‌اند که در دوران جنگ ایران و عراق از فرماندهان نیروی هوایی سپاه بوده است. شریفی البته به‌مدت ۱۲ سال قائم‌مقام و معاون قالیباف در شهرداری تهران بوده و حتی دو بار، زمانی که قالیباف برای ریاست‌جمهوری نامزد شد، سرپرستی شهرداری تهران را بر عهده گرفته بود. بازشدن نام شریفی به رسانه‌ها آن هم با یک پرونده مهم به آخرین ماه‌های عمر شهرداری قالیباف و اصولگرایان برمی‌گردد؛ اواخر خرداد ۹۶ و پس از مشخص‌شدن نتایج انتخابات شورای شهر و ریاست‌جمهوری در همان سال، اخباری از فساد در شهرداری به‌طور غیررسمی دست‌به‌دست می‌چرخید و شاید اولین تأثیر آن استعفای شریفی بود.

همان روز‌ها شورای شهر چهارم تهران که اکثریتش در دست اصولگرایان بود، از شریفی تقدیر کرد، اما این پایان ماجرا نبود. روز‌های بعد خبر رسید که شریفی از کشور خارج شده، اما اعضای وقت شورا گفتند که ماجرا مربوط به بیماری فرزند اوست، هرچند همان زمان برخی از فرار شریفی به خاطر مسائل مالی حرف می‌زدند.

دراین‌بین شاید برای مخاطبان این خبر و کسانی که در حدود سه‌ونیم‌سال گذشته این پرونده را دنبال می‌کردند، انتشار خبری تا این اندازه مهم، آن‌هم از یک کانال تلگرامی عجیب نباشد؛ چراکه از این پرونده هیچ‌گاه جزئیاتی دقیق منتشر نشد و تا مدت‌ها حتی مشخص نبود که پرونده امنیتی یا مالی است

هرچه که بود و به هر شیوه‌ای، شریفی به ایران بازگشت و چند‌روز بعد هم به اتهامات مالی بازداشت شد. این بازداشت البته طولانی نشد و چندوقت بعد با وثیقه‌ای سنگین آزاد شد. همان‌روز‌ها گمانه‌زنی‌هایی درباره اتهامات شریفی مطرح شده بود تا اینکه نخستین‌بار در شهریور ۱۳۹۶، سخنگوی وقت قوه قضائیه بازداشت عیسی شریفی به اتهام مالی را تأیید کرد. بعدتر دادستان نظامی تهران هم اتهام این مقام ارشد شهرداری را «مالی» عنوان کرد.

در این مدت البته بار‌ها اخباری ضدو‌نقیض هم منتشر شد که یک مورد به صبح روز سه‌شنبه چهارم تیر ۱۳۹۸ برمی‌گردد که برخی رسانه‌های داخلی خبری مبنی‌بر صدور حکم اعدام برای عیسی شریفی منتشر کردند. این خبر هم دوام چندانی نیافت و همان روز رسانه‌ها به نقل از یک منبع آگاه در سازمان قضائی نیرو‌های مسلح گزارش کردند پرونده او در مرحله صدور کیفرخواست است.

درباره پرونده شریفی، اواخر خرداد ۱۳۹۷ محمود میرلوحی، یکی از اعضای شورای شهر، جزئیاتی درباره این پرونده ارائه کرد و گفت: «ایشان (شریفی) آذر‌ماه سال گذشته به قید وثیقه آزاد و دوباره دستگیر شد، اما هنوز ما نمی‌دانیم که چه اتفاقی برایش افتاده است. این پرونده مفصل است و موضوع بر سر یک یا دو میلیارد نیست بلکه پای هزاران میلیارد تومان در میان است. هزاران میلیارد تومانی که تحت عناوین مختلفی همچون همکاری و وساطت برای تأمین منابع قرق شده است».

زمستان سال ۱۳۹۷ هم برای اولین‌بار اطلاعات جزئی‌ترین درباره این پرونده را منتشر و در گزارشی نوشته شد: «کارگزاری رسا تجارت مبین (یاس) یکی از هشت کارگزاری‌ای بود که طبق مصوبه شورای شهر تهران قرار بود با بهره‌گیری از امکانات مالی خود (نقدی و غیرنقدی) نسبت به پاسخ‌گویی مطالبات طلبکاران شهرداری و همچنین تملک املاک واقع در طرح‌های عمرانی شهرداری با همکاری سازمان املاک اقدام و پس از ارائه اسناد نسبت به وصول طلب خود صرفا در قالب ملک یا تراکم اقدام کند، اما پس از مدتی این مسیر انحرافی اساسی پیدا کرد. عیسی شریفی از همان ابتدا در جلسات کارگزاری رسا تجارت مبین (یاس) به نمایندگی از طرف شهردار اسبق تهران حضور داشت و حالا یکی از اتهامات اصلی او درباره همین کارگزاری است... طبق شنیده‌های غیررسمی، شهرداری تهران در جلسه مشترک محمدعلی افشانی (شهردار سابق تهران) و عبادالله عبداللهی (فرمانده سابق قرارگاه خاتم‌الانبیا) درباره بدهی‌ای که بین شهرداری و کارگزاری یاس باقی مانده به توافق رسیده‌اند». هرچه که هست، این پرونده شاید صدچندبرابر اطلاعات منتشرشده، زوایا و جزئیات گفته‌نشده دارد که شاید در روز‌های آینده منابع رسمی بیشتر به آن بپردازند.

میرلوحی: از اعتمادم به شهرداران تهران درباره این پرونده پشیمانم
از نخستین روز‌های عمر شورای پنجم شهر تهران، یکی از اعضا تلاش فراوانی را برای مقابله با فساد و به‌سرانجام‌رسیدن پرونده‌های مرتبط با اتهام فساد مدیران پیشین شهرداری آغاز کرد؛ «محمود میرلوحی» که در این مدت بار‌ها خواستار انتشار جزئیات این پرونده‌ها و برخورد جدی دستگاه قضائی با این پرونده‌ها و افراد شد، حالا می‌گوید که همچنان اطلاعات دقیقی از روند بررسی این پرونده ندارد. این عضو شورای شهر که جزئیات حکم را از رسانه‌ها خوانده است، درباره پرونده عیسی شریفی و خسارتی که به شهرداری تهران وارد آمد می‌گوید: «متأسفانه در سال‌های این دهه از حدود ۹۰-۹۱ تا انتخابات ۹۶، فضای کار و فعالیت‌ها در شهرداری تهران یک‌سری روند‌های عجیب را تجربه کرده است. از یک طرف بحث املاک بود که بعد از یک رکود که خرید و فروش نمی‌شد و شهرداری می‌خواست کار کند و از طرفی هم بحث واگذاری املاک رخ داد که این مسائل باعث شد شهرداری سراغ دو قرارداد خاص برود که حدود ۲۲ هزار میلیاردتومان توافق‌نامه امضا کردند. یک طرف این قرارداد‌ها قرارگاه خاتم به‌عنوان مجری بود و شهرداری هم کارفرما بود و یک طرف دیگر هم بخشی در سپاه که قرار بود کار کند و پس از کار از شهرداری املاک بگیرند، اما در نتیجه امروز یک پرونده رساتجارت است که همین داستان آقای شریفی است و پس از سه‌سال ونیم بررسی پشت در‌های بسته جزئیاتی در اختیار ما نیست و این بی‌اطلاعی شهرداری و شورا در حالی است که شهرداری تهران حداقل پنج‌هزار میلیارد تومان منابعش در این داستان به تاراج رفته است. از زمانی که ما آمدیم خبر دادند که پرونده درحال بررسی است و ما به این جمع‌بندی رسیدیم که قرار نیست به ما به‌عنوان ذی‌نفع اطلاع داده شود و حتی شهرداری شکایت هم کرده است». اما خسارات وارد به اموال شهروندان تهرانی و شهرداری در این پرونده چقدر است؟

میرلوحی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «اول اینکه چگونگی خروج این منابع از شهرداری تهران بسیار تأسف‌برانگیز است. هر‌کسی می‌خواست پروانه بگیرد، این‌ها پشت باجه حق‌العملی می‌گرفتند و یک هماهنگی با شهرداری وقت هم متأسفانه داشتند؛ یعنی به فردی که می‌توانست ۱۰۰‌میلیون بدهد و پروانه را بگیرد، می‌گفتند اگر هولوگرام از ما بگیرید، تخفیف می‌دهیم. یعنی پول را آن‌ها می‌گرفتند و یک کاغذ بی‌ارزش به شهرداری می‌دادند. پول‌های نقد شهرداری را می‌گرفتند و وعده می‌داند. منابعی که از شهرداری رفته و هولوگرام‌هایی که از این طریق و از املاک شهرداری خارج شده است، ارقام بسیار بالایی است که تا این لحظه پنج هزار میلیارد تومان آن را طرف‌های قرار پذیرفته و توافق کردند. اما این‌ها به قیمت سال‌های ۹۲‌-۹۳ است و پرونده مفصل‌تر و میزان خسارت واقعی بیشتر است». اما حدود سه‌سال‌و‌نیم است که شورای شهر تهران به فهرست امید و اصلاح‌طلبان رسیده که شهردار منتخب خود را هم مشغول به کار کرده‌اند. شهرداری در این سال‌ها چه کاری برای بررسی این پرونده داشته است و آیا می‌توان از عملکرد شهرداری راضی بود؟

میرلوحی در پاسخ به این پرسش و اینکه آیا شهرداران تهران در این سال‌ها بهترین واکنش را داشته‌اند، هم می‌گوید: «این گله‌ای است که من همواره از آقای نجفی، افشانی و شهردار کنونی داشتم. همواره در پاسخ به پرسش ما می‌گفتند سکوت کنید که ما داریم منابع را پس می‌گیریم. سال ۹۷ گفتند هزار و ۷۰۰ میلیارد داریم می‌گیریم که حقوق کارمندان را با آن بدهیم که من بشخصه از این رضایت و اعتماد پشیمانم». اما چرا باید روند پرونده‌ای که تا این اندازه به شهر و شهرداری خسارت وارد کرده، تااین‌اندازه نامشخص باشد؟

میرلوحی می‌گوید همین پرسش برای شورای کنونی و شهرداری هم پرسشی جدی است و در توضیح می‌گوید: «ما هم سؤالمان همین است و این پرسش را آقای لاریجانی، رئیس وقت مجلس هم مطرح کرد و سؤالی جدی است که چه دلیلی دارد این پرونده چهار سال پشت یک دیوار بررسی شود. قانونا ذی‌نفع که شهرداری است باید از همه مراحل اطلاع داشته باشد، اما عجیب است که چرا شهرداری از این بین دور نگه داشته می‌شود. دوستان باید پاسخ دهند که این پرونده چه تفاوتی با دیگر پرونده‌ها دارد که از رسانه‌ها دائم سر درمی‌آورد، ولی حتی ذی‌نفع اصلی یعنی شهرداری به‌طور‌کلی از روند پرونده خارج است».

منبع: روزنامه شرق

66