با کودک بد غذا چه کنم؟
«کودکم بدغذا است»، «با هزار بهانه باید به بچه غذا یدهم» و ... این جملات زیاد از زبان والدین و به خصوص مادرها شنیده می‌شود که از نخوردن غذا، بهانه‌گیری بچه‌ها هنگام غذاخوردن و به‌اصطلاح بدغذایی کودکان شکایت می‌کنند.
خوب است بدانیم ذائقه بچه‌ها به دوران جنینی آن‌ها و زمانی که در رحم مادر هستند، برمی‌گردد. بسیاری از متخصصان معتقدند طعم و بوی غذاهایی که مادر می‌خورد، در خون او جریان می‌یابد و از طریق جفت به بدن جنین می‌رسد و ذائقه او را شکل می‌دهد. البته این مراحل ابتدایی تشکیل ذائقه است و با به دنیا آمدن کودک ذائقه اصلی او شکل می‌گیرد و این وظیفه مادر است که تغذیه مناسب را به نوزادش بیاموزد.
برخی مادران گمان می‌کنند اگر کودکی گرسنه باشد حتماً سراغ خوردن می‌رود و وقتی سراغ خوردن نمی‌رود یعنی گرسنه‌اش نیست، اما مسئله همیشه به این سادگی‌ها که خیال می‌کنید نیست یعنی گاهی وقت‌ها کودکی گرسنه می‌شود، اما غذا او را به سمت خود جذب نمی‌کند و بی‌علاقگی او به غذا خوردن لزوماً به معنای سیر بودنش نیست. امتناع کودک از خوردن غذا دلایل متفاوتی می‌تواند داشته باشد. ممکن است به دلیل فعالیت زیاد و خستگی میل به غذاخوردن نداشته باشد و یا بالعکس به خاطر فعالیت کم و در نتیجه کمتر گرسنه شدن.
خوب نخوابیدن، کم بودن فاصله بین خوردن تنقلات با غذاهای اصلی و مصرف شکلات و شیرینی‌جات هم دلایل دیگری است که میل به غذا را کودک شما کم می‌کند.
کودک شما چه غذایی نمی‌خورد؟
اگر کودک شما از آن دسته کودکانی است که میل به خوردن گوشت ندارد پیشنهاد می‌کنیم:
- گوشت را به قطعات بسیار کوچک و ریز تقسیم کنید که به خوبی پخته شود مثلاً به صورت حلیم گندم درآید.
- قطعات بسیار ریز گوشت را مخلوط با حبوبات کاملاً بپزید و نرم کنید. همراه با یک قاشق غذاخوری روغن‌زیتون و یک قاشق مرباخوری آب‌لیمو ترش یا آب‌نارنج تازه به کودک بدهید.
- گوشت چرخ‌کرده را به صورت کوفته‌قلقلی درآورید یا به صورت مخلوط با گوجه‌فرنگی بجای سس روی ماکارونی بریزید یا کتلت (مخلوط گوشت و سیب‌زمینی و تخم‌مرغ) به شکل‌های کوچک و زیبا تهیه کنید و یا به صورت مخلوط با آب گوجه‌فرنگی و لوبیا و برنج (لوبیاپلو) بپزید.
- برای کودکانی که گوشت قرمز نمی‌خوردند از مواد جانشین مثل گوشت مرغ یا ماهی استفاده کنید.
- اگر کودک هیچ‌یک از انواع گوشت را نمی‌خورد از جانشین‌های آن استفاده کنید؛ مثل زرده تخم‌مرغ، سفیده تخم‌مرغ، عدس، پنیر با بادام یا گردو، لوبیاچیتی پخته‌شده، بادام‌زمینی بدون پوست، شیر و ماست.
توجه داشته باشید کودکانی که اصلاً گوشت نمی‌خورند باید از نظر دریافت آهن مورد توجه باشند.
برای کودکانی که تخم‌مرغ سفت شده را نمی‌خورند:
- تخم‌مرغ سفت شده را با کمی کره یا شیر نرم کنید.
- زرده و سفیده تخم‌مرغ را بزنید و داخل سوپ بریزید و بگذارید چند جوش بزند.
- زرده و سفیده تخم‌مرغ را با کمی شیر (۲ قاشق غذاخوری) مخلوط کرده و در روغن بپزید (خاگینه).
- سیب‌زمینی پخته‌شده و تخم‌مرغ سفت شده را رنده کنید و به آن کمی کره یا روغن‌زیتون بزنید (تقریباً مثل سالاد الویه ولی بدون سس مایونز) یا به آن ماست و روغن‌زیتون یا کمی شیر اضافه کنید.
- تخم‌مرغ را بزنید و با نصف استکان ماست در ته قابلمه‌ای که برای او کته درست می‌کنید بریزید (مثل ته‌چین)
برای کودکانی که شیر نمی‌خورند:
- ماست را جانشین شیر کنید و دوغ و ماست را در وعده‌های غذایی کودک بگنجانید.
- در بعضی از غذاها از شیر استفاده کنید. مثلاً آرد و کره و شیر را به سوپ اضافه کنید. ماکارونی و شیر و پنیر درست کنید. به کودک شیر برنج و فرنی بدهید.
- با شیر و کره و پنیر و کمی آرد، سس درست کنید و روی ماکارونی یا روی سبزی‌های پخته‌شده بریزید.
برای کودکانی که سبزی یا میوه نمی‌خورند:
- کودکان ممکن است در این سن یک نوع میوه یا سبزی را نخورند و نوع دیگر را بهتر بپذیرند. هرکدام را که بهتر می‌خورند بیشتر بدهید؛ اما گهگاه سبزی‌ها یا میوه‌هایی را که نمی‌خورند باز امتحان نموده و پیشنهاد کنید.
- سبزی‌هایی مثل کرفس و هویج را بپزید (نه خیلی زیاد که له شود بلکه کمی ترد باشد) و بگذارید کودک آن را با دست بردارد و بخورد.
- سبزی‌ها را ریز کرده و در سوپ او بریزید.
- کمی ماست چکیده بر روی سبزی‌های پخته بریزید یا سبزی را با نان و پنیر به او بدهید.
- اگر میوه نمی‌خورد، آن را رنده کرده یا به تکه‌های کوچک تقسیم کنید و با کمی خامه یا ژله به او بدهید مثل سالاد میوه؛ یا در تهیه ژله به جای آب، آب‌میوه بریزید؛ یا ژله درست کنید و تکه‌های بسیار کوچک میوه را به ژله اضافه نمایید. فراموش نکنید میوه و سبزی‌ها را قبل از مصرف خوب شسته و ضدعفونی نمایید.
بهترین روش ها برای مقابله با کودک بد غذا
- اولین پیشنهاد این است که در دادن غذا به کودک صبور باشید و به او ابراز محبت کنید. مثلاً با کودک با او صحبت کنید و او را به خوردن غذا تشویق کنید و اگر با علاقه غذا خورد، از او تعریف و تمجید کنید.
- سفره غذای کودک باید در محیطی تمیز، آرام، دوستانه، راحت، مطمئن و همراه با دیگران باشد. در زمان غذاخوردن، کودک نباید خیلی گرسنه یا خیلی خسته باشد. همچنین باید اجازه داد کودک خود در مورد سیرشدنش تصمیم بگیرد. اگر در یک وعده مقدار کمتری غذا بخورد مسلماً در وعده دیگر جبران خواهد کرد.
- نباید انتظار داشت کودک خیلی تمیز و مرتب مطابق با خواسته شما غذا بخورد. ریخت‌وپاش غذا را می‌توان با ملایمت و به‌تدریج محدود کرد. به فرزندتان اجازه دهید خودش غذا بخورد و نگران کثیف شدن لباس و... نباشید چون این کار برایش لذت‌بخش است و معمولاً به غذایی نه نمی‌گوید.
- کودک معمولاً غذای بخصوصی را برای مدتی دوست دارد و بعد ممکن است به غذای دیگری علاقه نشان دهد؛ یعنی کودک غذایی را که تا دیروز دوست داشت و می‌خورد، امروز از خوردنش امتناع می‌کند. در این صورت پیشنهاد می‌کنیم غذای کودک را به روش‌های مختلف همچون دادن غذای جدید، تغییر در ترکیب غذاها، مزه، بافت، نحوه طبخ، تزئین غذاها به شکل حیوانات، گل و عروسک و استفاده از بشقاب‌های رنگین متنوع کنید. حتی می‌توانید آن را با غذای مورد علاقه‌اش مخلوط کنید.
- خانواده‌ای می‌تواند توقع مصرف غذاهای سالم را از کودک داشته باشد که تک‌تک اعضای خانواده همه نوع موادغذایی را بخورند و ذائقه غذاهای خاصی نداشته باشند. به بیان دیگر نمی‌توانیم غذای سرخ‌کرده درست کنیم و از کودک بخواهیم غذای بخارپز بخورد، در عین حال، اغلب کودکان در دو تا چهارسالگی معمولاً یکی از والدین خود را به صورت ناخودآگاه الگو قرار می‌دهند و همه رفتارهای او را تقلید می‌کنند؛ بنابراین بهتر است والدین و به خصوص مادر در حضور بچه همه نوع موادغذایی را مصرف کنند. در این صورت بعد از گذشت سه تا چهار هفته کودک سعی می‌کند همان غذاها را اگر هم قبلاً دوست نداشته، امتحان کند و در بسیاری از مواقع نیز به سمت این غذاها تمایل پیدا می‌کند و چه بهتر که این غذاها سالم و باارزش بالا باشند.
اگر کودک باز هم از خوردن امتناع کرد، والدین باید صبور باشند و کودک را به اجبار وادار به خوردن نکنند و پس از تمام شدن غذا، بشقاب او نیز با سایر بشقاب‌ها برداشته شود. بدین ترتیب هم کودک یاد می‌گیرد که زمان صرف غذا نامحدود نیست و هم باعث می‌شود در وعده غذایی بعد، به اندازه کافی گرسنه باشد و غذا بخورد. نتایج مطالعات نیز نشان داده است که دریافت انرژی هر کودک از یک وعده غذایی به وعده دیگر بسیار متفاوت است ولی کل انرژی دریافتی روزانه به‌طور قابل‌توجهی ثابت است. بدین معنی که معمولاً کودک کمبود کالری و مواد مغذی در یک وعده را، در وعده بعد جبران می‌کند. لذا وظیفه والدین انتخاب و ارائه مواد غذایی مغذی و مناسب است.
البته تأثیر گروه همسالان و اهمیت رفتن بچه‌ها به مهد را نمی‌توان نادیده گرفت. ممکن است با راهکارهای مختلف با زهم ذائقه کودک تغییر نکند و باز هم از خوردن بعضی مواد غذایی مثل سبزی، شیر و... خودداری کند. در این صورت باید امیدوار باشیم شرایط در مهدکودک بهتر شود. معمولاً مربیان حرفه‌ای مهدکودک بچه‌های به‌اصطلاح خوش‌خوراک را در مرکز توجه قرار می‌دهند و از بچه‌های دیگر می‌خواهند مانند او رفتار کنند و همه موادغذایی را بخورند. مثلاً اگر بچه‌ای شیر دوست ندارد و ببیند دوستش در مهدکودک شیر می‌خورد و مربیان او را تشویق می‌کنند، به صورت غیرارادی به سمت خوردن شیر رغبت پیدا می‌کند.
10
