ورم معده یا گاستریت Gastritis چیست و چطور درمان می شود؟

برای ورم معده Gastritis چه کنیم؟

ورم معده یا گاستریت Gastritis بیانگر شرایطی است که دارای یک وضعیت مشترک هستند: التهاب پوشش داخلی معده. ورم معده معمولا نتیجه عفونت باکتریایی است، همان باکتری که منجر به زخم معده می شود. آسیب رسیدن به معده، استفاده از برخی داروهای ضد درد و نوشیدن الکل عوامل موثر در بروز ورم معده می باشند.

ورم معده ممکن است به طور ناگهانی اتفاق بیفتد و خود را نشان دهد و یا ممکن است در طول زمان و به تدریج معده را دچار مشکل کند. در برخی موارد ورم معده منجر به بروز زخم معده و یا حتی سرطان معده می شود. به هرحال برای اکثر بیماران این بیماری زیاد جدی نبوده و به سرعت درمان می شود.

نشانه ها و علائم ورم معده عبارتند از:

سوزش سر دل (سو هاضمه) یا درد در قسمت فوقانی شکم که ممکن است با غذا خوردن بهتر یا بدتر شود.

تهوع

استفراغ

احساس پر بودن پس از خوردن غذا در قسمت فوقانی شکم

چه زمانی برای گاستریت معده به پزشک مراجعه کنیم؟

تقریبا همه دچار مشکلات گوارشی یا حساسیت های معده شده اند. بیشتر حساسیت های معده کوتاه مدت بوده و نیازی به درمان ندارند. اگر یک هفته یا بیشتر است که نشانه های ورم معده را در خود مشاهده می کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. اگر پس از مصرف داروهای تجویز شده یا داروهای موجود در بازار، به ویژه آسپرین یا دیگر ضد دردها، هنوز احساس ناراحتی در معده ی خود می کنید، پزشک خود را مطلع سازید. اگر خون بالا می آورید یا در مدفوع خود خون مشاهده کردید و یا مدفوع شما قیری شکل و سیاه است، فورا به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.

علت بیماری ورم معده

همانطور که پیش از این ذکر شد، ورم معده التهاب دیواره ی داخلی معده است. ضعف در مخاط داخلی معده که از دیواره معده محافظت می کند، باعث آسیب رسیدن به دستگاه گوارش می شود. برخی بیماری ها و شرایط خطر بروز ورم معده را افزایش می دهد. ورم معده به تدریج یا به طور ناگهانی بروز می کند و درمان آن تا مدتی طول می کشد.

عواملی که احتمال بروز ورم معده را افزایش می دهند، عبارتند از:

گرچه عفونت با هلیکوباکتر پیلوری از شایع ترین عفونت های انسانی در سراسر جهان محسوب می شود، تنها تعداد کمی از افراد مبتلا به این عفونت به ورم معده یا اختلالات مشابه در معده در معده دچار می شوند. پزشکان معتقدند که حساسیت به این باکتری موروثی است یا به خاطر سبک زندگی اشتباه، مانند سیگار کشیدن یا میزان استرس بالا، رخ می دهد.

مصرف زیاد ضد دردها و ورم معده

ضد دردهای رایج - مانند آسپرین، ایبوپروفن(ادویل، موترین IB و غیره) و ناپروکسن(Aleve, Anaprox) - ممکن است باعث ورم معده (گاستریت) حاد یا مزمن شوند. مصرف منظم این ضد دردها یا مصرف بیش از حد آنها ماده ی اصلی محافظت کننده دیواره ی داخلی معده را کاهش می دهد. اگر کمتر از ضد دردها استفاده کنید، مشکلات معده کمتر خواهند شد. استامینوفن باعث ورم معده نمی شود.

گاستریت معده بر اثر افزایش سن

ابتلا به ورم معده در افراد مسن بیشتر است، چرا که دیواره ی داخلی معده با افزایش سن نازک تر می شود، به علاوه ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری و اختلالات ایمنی در افراد مسن بیشتر می باشد.

نوشیدن مشروبات الکلی و ورم معده

الکل دیواره ی معده را تحریک می کند و باعث می شود معده به وسیله ی مایعات گوارشی بیشتر آسیب ببیند. مصرف الکل احتمال ابتلا به گاستریت حاد را افزایش می دهد.

استرس و آسیب و بروز ورم معده

استرس های شدید ناشی از جراحی، آسیب یا عفونت های شدید می تواند باعث ورم معدهحاد شود.

حمله ی بدن به سلول های معده

این بیماری گاستریت خودایمنی نامیده می شود و زمانی اتفاق می افتد که بدن به سلول های تشکیل دهنده ی دیواره ی داخلی معده حمله می کند. این حمله باعث می شود سیستم ایمنی بدن واکنشی نشان دهد که باعث از بین رفتن سد محافظ داخل معده می شود. گاستریت خودایمنی در افراد مبتلا به دیگر اختلالات خود ایمنی، مانندهاشیموتو*Hashimoto و دیابت نوع 1، شایع تر است. گاستریت خود ایمنی با کمبود ویتامین B 12 نیز در ارتباط است.

* هاشیموتو Hashimoto : در بیماری هاشیموتو سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند. گاهی این التهاب منجر به کاهش فعالیت غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) می‌گردد.

بیماری ها و شرایط دیگر

ورم معده ممکن است مربوط به شرایطی مانند HIV/AIDS و بیماری کرون و عفونت های انگلی باشد.

پیامدهای ورم معده

ورم معده درمان نشده بیماری های زخم معده و خونریزی معده را در پی خواهد داشت. این بیماری به ندرت باعث بروز سرطان معده می شود، به ویژه اگر دیواره ی معده ی بیمار نازک شده و یا تغییراتی در آن به وجود آمده باشد. اگر نشانه های بیماری علیرغم درمان و مصرف دارو، بهبود نمی یابند به پزشک متخصص مراجعه کنید.

آزمایشات لازم و تشخیص و درمان ورم معده

گرچه پزشک پس از صحبت کردن با بیمار و انجام معاینات لازم به ورم معده مشکوک می شود، اما برای قطعیت در علل این نشان ها، آزمایشاتی لازم خواهد بود، برخی از این آزمایشات عبارتند از:

آزمایش برای باکتری هلیکوباکتری پیلوری

پزشک آزمایشاتی را تجویز می کند تا اطمینان حاصل کند که شما مبتلا به باکتری هلیکو پیلوری نیستید. نوع آزمایشاتی که انجام می دهید بستگی به وضعیت شما دارد. باکتری هلیکوپیلوری طی یک آزمایش خون یا آزمایش مدفوع یا تست تنفس کشف می شود.

در تست تنفس، فرد بیمار یک لیوان از مایع بی رنگ و بی طعمی را می نوشد که حاوی کربن رادیواکتیو می باشد. باکتری هلیکو پیلوری مایع را در داخل معده می شکند. سپس فرد در داخل یک کیسه بازدم انجام می دهد. اگر وی دچار عفونت هلیکوپیلوری شده باشد، نمونه تنفس وی حاوی کربن رادیو اکتیو خواهد بود.

استفاده از آندوسکوپی برای معاینه ی قسمت فوقانی سیستم گوارشی

طی آزمایش آندوسکوپی، پزشک یک لوله ی انعطاف پذیر را که به یک دوربین مجهر می باشد، وارد گلو، مری، معده و روده ی کوچک می کند. با استفاده ار این فرایند پزشک به دنبال نشانه های التهاب در معده می باشد. اگر منطقه ی مشکوکی یافت شود، نمونه ای از بافت آن برای آزمایشگاه برداشته می شود (بیوپسی). بیوپسی وجود باکتری هلیکوپلیریوم را نیز مشخص می کند.

استفاده از اشعه ی ایکس برای قسمت فوقانی سیستم گوارشی

با خوردن باریوم، اشعه ی ایکس تصاویری از مری، معده و روده ی کوچک برای مشاهده ی عوامل غیرطبیعی، ارائه می دهد. برای قابل رویت شدن زخم ها، بیمار مایع سفیدی را می نوشد که حاوی باریوم می باشد و دیواره ی دستگاه گوارش را می پوشاند.

درمان ورم معده

درمان ورم معده به عوامل خاصی بستگی دارد. ورم معده حاد به وسیله ی داروهایضدالتهابی و غیراستروئیدی یا الکل بروز می کند و ممکن است با متوقف کردن مصرف این مواد بهبود یابد. ورم معده ی مزمن به وسیله ی باکتری هلیکوپیلوری بروز کرده و به وسیله ی آنتی بیوتیک ها درمان می شود. در بسیاری از موارد نیز داروهایی تجویز می شوند که روی اسید معده تاثیر گذاشته و آن را کاهش می دهند باعث بهبود نشانه می شوند.

داروهایی که برای درمان گاستریت معده استفاده می شوند، عبارتند از:

آنتی بیوتیک برای از بین بردن باکتری هلیکوپیلوری

اگر وجود باکتری هلیکوپیلوری در سیستم گوارشی بیمار کشف شود، پزشک ترکیبی از آنتی بیوتیک ها را برای از بین بردن این باکتری، تجویز خواهد کرد. از جمله این آنتی بیوتیک ها عبارتند از کلاریترومایسین (Biaxin) و آموکسی سیلین یا مترونیدازول (Flagyl). آنتی بیوتیک های تجویز شده را به طور کامل، بین 10 تا 14 روز، مصرف کنید.

داروهایی که تولید اسید معده را مسدود می کنند

مسدود کننده های پمپ پروتون با مسدود کردن سلول های تولید کننده ی اسید، اسید معده را کاهش می دهند. این داروها عبارتند از امپرازول (Prilosec)، لانزوپرازول (Prevacid) رابپرازول (Aciphex)، اسموپرازول (Nexium)، دکسلانزوپرازول (Dexilant) و پنتوپرازول (Protonix). مصرف طولانی مدت مسدود کننده های پمپ پروتون، به ویژه به میزان بالا، خطر شکستگی لگن، مچ و ستون فقرات را افزایش می دهد. در مورد مکمل کلسیم برای کاهش خطر اینگونه شکستگی ها، با پزشک خود مشورت کنید.

داروهایی که اسید معده را کاهش می دهند

مسدود کننده های اسید - که مسدود کننده های هیستامین هم نامیده می شوند - میزان اسید آزاد شده در سیستم گوارشی را کاهش می دهند و درد مربوط به ورم معده را کاهش داده و به بهبود کمک می کنند. برخی از این کاهنده های اسید عبارتند از رانیتیدین (زانتک)، فاموتیدین (پپسید)، سایمتیدین (تاگامت) و نیزاتیدین (اکسید).

آنتی اسیدهای خنثی کننده ی اسید معده

ممکن است پزشک یک آنتی اسید برای بیمار تجویز کند. آنتی اسیدها نقش اسید معده را خنثی می کنند و به همین دلیل باعث کاهش سریع درد می شوند. به هرحال این داروها دارای عوارض جانبی، مانند یبوست یا اسهال، هستند.

پیشگیری از ورم معده و سبک زندگی مناسب

چگونگی انتشار باکتری هلیکوپیلوری مشخص نشده، اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهند این باکتری قابل انتقال از شخصی به شخص دیگر می باشد یا به وسیله ی آب یا غذای آلوده مبتلا می شوند. اقدامات پیشگیرانه برای محافظت در مقابل این باکتری عبارتند از شستن مرتب دست ها با آب و صابون و خوردن غذاهایی که کاملا پخته شده اند.

منبع: سیمرغ

1980