توصیه آمریکا به شاه یک روز پس از کنفرانس گوادلوپ: ایران را ترک کنید
به اعتقاد منابع آمریکا، پس از سفر شاه همچنین ممکن است راهی برای پایان یافتن اعتصاب صنعت نفت ایران پیدا شود که در چند هفته‌ی گذشته موجب قطع صادرات این کشور شده و نگرانی شدیدی را در آمریکا و دیگر کشورهای واردکننده‌ی نفت به وجود آمده است.
روز سه‌شنبه ۱۹ دی ۱۳۵۷ یعنی فردای روزی که کنفرانس گوادلوپ به پایان رسید، و درست یک هفته پیش از خروج همیشگی شاه از کشور، خبرگزاری فرانسه از واشنگتن به نقل از منابع موثق دولت آمریکا گزارش داد که آمریکا به شاه توصیه کرده که ایران را ترک کند. در ادامه شرح این گزارش را که روز چهارشنبه ۲۰ دی ۱۳۵۷ در کیهان بازنشد شد می‌خوانید:
منابع موثق دولت واشنگتن دیشب [شامگاه سه‌شنبه ۱۹ دی ۵۷] گفتند که آمریکا هم به شاه ایران توصیه کرده که کشور را ترک کند. این منابع گفتند که تصمیم فوق برای آن گرفته شده تا شاید دولت غیرنظامی که شاپور بختیار سعی دارد به پارلمان ایران بقبولاند مستحکم شود.
این تغییر در سیاست آمریکا، اگر رسما تایید شود، تحولی بسیار مهم در مقایسه با روشی خواهد بود که دولت واشنگتن تاکنون در قبال شاه ایران در پیش گرفته بود.
تغییر سیاست آمریکا در این مورد با توجه به تظاهراتی صورت گرفته که در چندین شهر ایران به دعوت مخالفان رژیم، ازجمله آیت‌الله العظمی خمینی و کریم سنجابی برپا شده است. منابع موثق دولت آمریکا گفتند که این تصمیم همچنین به دنبال نارضایتی‌هایی اتخاذ شده که در بطن ارتش ایران به ظهور پیوسته و ظاهرا موجب ادامه‌ی اقامت ژنرال رابرت هویسر [هایزر] معاون فرمانده‌ی نیروهای آمریکا در اروپا، در ایران شده است.
یکی دیگر از عواملی که موجب تغییر سیاست آمریکا در این مورد شده شایعاتی است که از مدت‌ها پیش در مورد احتمال وقوع یک کودتای دست راستی در ایران به گوش می‌رسد. بحران شدید اقتصادی ایران نیز که اعتصابات و تظاهرات آن را به صورت فلج درآورده به تغییر سیاست آمریکا کمک کرده است.
هادینگ کارتر، سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی آمریکا دیشب [شامگاه سه‌شنبه ۱۹ دی ۵۷] در این باره گفت که به اعتقاد او اگر شاه ایران از سفر برای تعطیلات سخن می‌گوید، این بدان معنی است که می‌خواهد بعدا به کشور خود بازگردد.
هادینگ کارتر گزارش‌های مربوط به تغییر سیاست آمریکا درباره‌ی مسئله‌ی ایران را تایید نکرد و به اظهاراتی اشاره کرد که از چند هفته پیش تاکنون تکرار کرده است. بدین معنی که آمریکا از شاه یا از دولت غیرنظامی بختیار که طبق قانون اساسی مشروطه‌ی ایران انتخاب شده است حمایت می‌کند.
اظهارات منابع دولتی آمریکا در این باره که این کشور اکنون به شاه ایران توصیه کرده که این کشور را حتی اگر موقتی هم شده، ترک کند نشان می‌دهد که در نظر واشنتگن شیوه‌ی سابق دیگر عامل ثبات آینده‌ی سیاسی کشور نیست.
در عوض به نظر می‌رسد که در بعضی محافل آمریکایی، اکنون به دنبال اظهارات امام خمینی، کریم سنجابی و حتی خود شاپور بختیار نخست‌وزیر، اعتقاد بر این است که عکس این امر صحیح است.
با توجه به این‌که دولت شاهپور بختیار پایگاه چندانی در ایران ندارد مسئله‌ی اساسی این است که اگر شاه ایران حتی برای چند هفته هم که شده به سفر برود ارتش چه خواهد کرد؟
برای دریافت این نکته رابرت هویسر [هایزر]، ژنرال آمریکایی اکنون به ماموریت خود در تهران ادامه می‌دهد. این ماموریت در آغاز به مذاکرات مربوط به همکاری نظامی ایران و آمریکا مربوط می‌شد اما بعدا حالتی بسیار سیاسی‌تر به خود گرفت و ژنرال هویسر اکنون می‌کوشد تا همکاران ایرانی خود را متقاعد کند تا از دولت غیرنظامی شاپور بختیار یا دولتی که جانشین آن بشود جانبداری کرده یا حداقل با آن مخالفت نکنند.
از سوی دیگر هادینگ کارتر دیروز [سه‌شنبه ۱۹ دی ۵۷] گفت که اکنون در ایران فقط ۱۲ هزار آمریکایی باقی مانده‌اند، در حالی که پیش از آغاز ناآرامی‌ها عده‌ی آن‌ها به ۴۰ هزار نفر می‌رسید.
از سوی دیگر روزنامه‌ی «نیویورک‌تایمز» نیز دیروز [سه‌شنبه ۱۹ دی ۵۷] مقاله‌ای درباره‌ی تصمیم آمریکا به توصیه به شاه ایران به خروج از کشور منتشر کرد و نوشت که ویلیام سالیوان سفیر آمریکا در ایران در هفته‌ی گذشته دستور یافته که اگر شاه نظر آمریکا را خواست به او توصیه کند که کشور را ترک کند.
نیویورک‌تایمز می‌نویسد که شاه ایران در هفته‌های اخیر بارها در این باره با سفیر آمریکا مذاکره کرده است. به گزارش این روزنامه دولت آمریکا تاکنون از دادن چنین توصیه‌ای به شاه ایران خودداری کرده بود. این تغییر موضع دولت آمریکا دارای این هدف است که به دولت بختیار کمک کند تا نظم و آرامش را به کشور بازگرداند.
دولت آمریکا همواره از سفر «موقتی» شاه ایران سخن گفته تا مبادا این احساس را بدهد که از خواست جناح مخالف رژیم ایران مبنی بر کناره‌گیری شاه حمایت می‌کند.
منابع موثق دولت آمریکا گفتند که همچنین دلیل تغییر سیاست آمریکا این است که اکنون مشخص شده که تشکیل دولت غیرنظامی تازه‌ی ایران به کاستن تشنج در کشور کمکی نکرده است. دولت شاپور بختیار از زمان به روی کار آمدن تاکنون با تظاهرات خیابانی اعتصابات و مخالفت جناح مخالف روبه‌رو بوده است.
به اعتقاد منابع آمریکا، پس از سفر شاه همچنین ممکن است راهی برای پایان یافتن اعتصاب صنعت نفت ایران پیدا شود که در چند هفته‌ی گذشته موجب قطع صادرات این کشور شده و نگرانی شدیدی را در آمریکا و دیگر کشورهای واردکننده‌ی نفت به وجود آمده است.
در هفته‌ی گذشته گزارش‌هایی درباره‌ی قصد شاه ایران به سفری «تعطیلاتی» منتشر شده اما این گزارش‌ها هنوز رسما تایید نشده است.
پی‌نوشت:
۱- کنفرانس گوادلوپ؛ کنفرانسی بود از ۱۴ تا ۱۷ دی ۱۳۵۷ میان رؤسای دولت ۴ قدرت اصلی بلوک غرب یعنی آمریکا، انگلستان، فرانسه و آلمان غربی در جزیره گوادلوپ فرانسه برگزار شد. یکی از موضوعات مورد بررسی در این کنفرانس وضعیت بحرانی ایران در آن برهه بود.
