همه شاعران بزرگ زیر یک سقف/ از شاملو، اخوان و آتشی تا مشیری، نادرپور و رویایی

شاید زمانی که اندک‌شمار شاعرانی در تشییع نیما یوشیج شرکت کردند و تشییع او بازتاب مختصری در مطبوعات داشت، کمتر کسی باور می‌کرد کمتر از 10 سال بعد شب‌های شعری برگزار‌ شود که بیشتر شرکت‌کنندگانش را شاعران نوگرا تشکیل ‌دهند. اما شعر نو در دهه 40 چنان شتابی گرفت و شمار شاعران و حلقه‌ها و جریان‌های تازه آن‌قدر زیاد شد که حتی گردآوردن همه آنها ذیل یک عنوان دشوار می‌نمود.

شب‌های شعر خوشه که از 24 تا 28 شهریور1347 در باشگاه شهرداری در خیابان صفی‌علی‌شاه برگزار شد و نزدیک به 50 شاعر آنجا شعر خواندند، مهم‌ترین گردهمایی شاعران نو تا آن زمان بود و هنوز هم یکی از تأثیرگذارترین اتفاق‌های تاریخ شعر نو فارسی است.

شب‌های شعر خوشه تصویری کامل از وضعیت شعر امروز ایران به‌دست می‌دهد. از منوچهر شیبانی و نادر نادرپور و مهدی اخوان ثالث و اسماعیل شاهرودی در شب‌های شعر حاضرند تا فریدون مشیری و منوچهر آتشی و اسماعیل نوری‌علا و احمدرضا احمدی و یدالله رؤیایی و... به‌عبارتی همه جریان‌ها و گرایش‌های شعر نو فارسی در شب‌های شعر خوشه نمایندگانی دارند. شب‌های شعر خوشه شاعران جوانی را نیز برای نخستین‌ بار به شعر امروز معرفی می‌کند؛ مثل محمدعلی بهمنی و اصغر واقدی و محمود سجادی و محمدجواد محبت. شب‌های شعر خوشه تا سال‌ها روادید ورود بسیاری از شاعران به دنیای شاعری است، حتی شاعرانی که در سال‌های بعد شعر آزاد را کنار می‌گذارند، همچنان به حضور خود در شب شعر خوشه می‌بالند.

شب‌های شعر خوشه مجموعه‌ای است از شعرخوانی و سخنرانی (احمد شاملو، رضا براهنی و...) و نمایش (در انتظار گودو که آن زمان به‌درستی «چشم به‌ راه گودو» خوانده می‌شد به کارگردانی داوود رشیدی) و نمایشگاه نقاشی (منصوره حسینی و اردشیر محصص).

احمد شاملو دبیر بخش شعر مجله خوشه است و اصلی‌ترین عامل برگزاری شب‌های شعر خوشه. اما نقش شاملو را نمی‌توان فقط به دبیر بخش شعر مجله‌ای که شاعران را گردآورده و شب‌های شعری برگزار کرده است، محدود کرد. او یکی از مهم‌ترین شاعران پس از نیما یوشیج است و آغازگر شعری که سپید یا شاملویی نام دارد اما در حقیقت رهبری جریان شعر را پس از نیما به‌عهده‌ دارد.

در دهه40 مهدی اخوان ثالث در مقام شاعری که شعر نیمایی و دیدگاه‌های او را بسط و تبیین می‌کند، حاضر است. سهراب سپهری آرام و بی‌حاشیه در شعر نو حرکت می‌کند. فروغ فرخزاد همواره عصیانگر و جنجالی تا میانه‌های دهه حضور دارد، اسماعیل نوری‌علا به‌نوعی شاعران جوان موج نو را رهبری می‌کند اما رهبری جریان شعر نو فارسی به‌عهده احمد شاملو است؛ شاعر، روزنامه‌نگار، فعال سیاسی و... که به‌خوبی می‌تواند همه نقش‌ها را در خود به تعادل برساند و بحران رهبری شعر نو را حل کند.

منبع: همشهری

72