چرا این مستند سراسر جنسی و ۱۸+ طلاب را نگران نکرد؟/ از آموزش مخ زنی به جوانان مذهبی تا روایات ضد زن

روزنامه همدلی نوشت: بنابر اعلام «حوزه نیوز» مهم‌ترین مواردی که مورد اعتراض شاکیان قرارگرفته عبارت است: جریحه‌دار کردن عفت و اخلاق عمومی، ترغیب افراد به ارتکاب جرائم منافی عفت، توهین به مقدسات، تضعیف بنیان خانواده. آن‌ها بازیگران زن را باعث‌وبانی چنین ناهنجاری‌هایی دانسته‌اند.

در همین مدت، اما مستندی به اسم «این رِل» به کارگردانی حسین شمقدری، پسر جواد شمقدری (رئیس سازمان سینمایی دوره احمدی‌نژاد) منتشر شد؛ مستندی که شاید اگر به‌جای پسر جواد شمقدری یا سایر وابستگان جریان موسوم به ارزشی، کسان دیگری آن را ساخته بودند تهران و قم دوباره کفن پوشان را به خود می‌دید.

مستند ۱۸+ با نگاه ماکیاولیستی

از نام و پوستر مستند «این رل» برمی‌آید که این مستند حول روابط امروزی دختر و پسر‌ها می‌چرخد و برای توضیح آن ذکرشده که می‌خواهد حال‌وروز امروز جوانانی را نشان دهد که از یک‌سو شرایط جامعه امکان ازدواج را برای آن‌ها سخت کرده و از سوی دیگر حاضر نیستند تا تن به هر چیزی بدهند. در این مستند پسری مذهبی به نمایش گذاشته می‌شود که نمی‌داند با نیاز جنسی خود چه کند؛ دوست او تلاش می‌کند ظاهر او را تغییر دهد و او را به سر قرار بفرستد و باب طبع دختر‌ها قرار بگیرد. این مستند در فضای اینترنت منتشر شده است و در آن تاکید شده که مخاطبان آن افراد بالای ۱۸ سال هستند. این نخستین بار نیست که مستندسازان وابسته به جریان فکری موسوم به ارزشی یا گرایش سیاسی اصولگرا به چنین مسائلی می‌پردازند. پیش‌ازاین نیز انتشار مستند ایکس سونامی که به روایت انقلاب جنسی می‌پرداخت از سوی این طیف فکری با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شده بود.

حسین شمقدری نیز پیش از مستند جدیدش (این رل) مستندی به نام انقلاب جنسی ساخته بود که از عنوانش پیداست مستند به چه موضوعی می‌پردازد؛ اما طرح بحث درباره سکس و جنسیت به‌خودی‌خود اشکالی ندارد بلکه مسئله چگونگی نگاه و پرداختن به این مقوله است. سایت عصر ایران در شرح و توضیح مستند «این رل» نوشته: تا این پکیج «این رِل» را نبینید باورتان نشود آنچه در آن رخ می‌دهد تا چه اندازه سخیف و مبتذل است؛ مستندی که بر اساس «هدف وسیله را توجیه می‌کند» کار‌هایی می‌کند که واقعاً باورش سخت است! منتقدین این مستند را به شکلی از آموزش «مخ‌زنی» و «دختربازی» به جوانان مذهبی عنوان کرده‌اند؛ چیزی که شاید باورش سخت باشد.

آموزش مخ زنی به جوانان مذهبی

محمدمهدی ابراهیمی نصر (مستندساز و پژوهشگر) درباره این محصول جدید حسین شمقدری نوشته است: فیلم «این رِل» با نشان ۱۸+ منتشرشده است و این درج عدد گویا امر را بر سازندگان مشتبه کرده که می‌توانند با مبتذل‌ترین حالت ممکن به روایت بپردازند. به لحاظ اخلاقی یک فیلمی را شاهدیم که صحنه‌های سخیفی دارد.

نه مثبت ۱۸ و نه عنوان اینکه فیلم کمدی است، هیچ‌کدام مجوز برخی صحنه‌ها را نمی‌دهد. ازجمله حجم عمده مکالمات هاشم بافقی (راوی مستند) با مسئول بنگاه خریدوفروش ماشین که برای برکت کسب‌وکارش به معرفی موارد ازدواج موقت می‌پردازد. فیلم به شکل واضحی آموزش مخ‌زنی به جوانان مذهبی است. مسئله به‌هیچ‌وجه بیان تلخ برخی اتفاقات ناگوار در جامعه نیست. کسی که فیلم می‌سازد و مدعی «مستند» بودن آن است، مجاز نیست بی‌اعتنا به اخلاق و تأثیر فیلمش، هرچه خواست بگوید.

روایت ضد زن

این مستندساز ادامه داد: آنچه در فیلم با آن مواجهیم (و شاید با ذهنیت سازندگان متفاوت باشد) جنسی‌زده‌ترین نگاه به مسئله ازدواج است. در منطق فیلم، ازدواج نه آرامش، همدم داشتن، تعلق همیشگی به همسر، عشق ورزیدن و نیاز روحی که تنها و تنها یک نیاز جسمی است که روایت آن به صورتی «ضد زن» صورت گرفته است. ازدواج در منطق فیلم «این رِل» مساوی است با سکس (تنانگی) و زن مساوی است با غذا و مردان جامعه هم موجوداتی ترسیم شده‌اند که زرنگ‌هایشان سیر هستند و بی‌دست‌وپاهایشان گرسنه.

پرسیدن مداوم راوی از درصد میزان فشار جنسی سوژه و صحبت‌هایشان در هنگام پخت غذا در ابتدای فیلم مؤید این نکته است. برخی از ما خیال می‌کنیم، چون جزو جمعیتی محسوب می‌شویم اجازه داریم با برخی اتفاقات و مسائل شوخی کنیم. مستند ساختن با نگاهی کاملاً انتقادی درباره دفاع مقدس ایرادی ندارد و اتفاقاً می‌تواند باب بحث‌ها و گفتگو‌ها را بگشاید، اما «دست‌مالی کردن» اتفاقات مربوط به دفاع مقدس برای فراهم کردن خوراک تیزر فیلم جفاست. استفاده از نوای صادق آهنگران مداح دفاع مقدس و سربند بستن راوی، پسر جوان و کارگردان برای فرستادن سوژه سر قرار «مخ زنی» در قطعه شهدای بهشت‌زهرا، قرار است متکفل بیان کدام قسمت از حرف‌های اجتماعی سازنده باشند؟

ده‌نمکی و الله کرم کجا هستند؟

کیوان مهرگان، روزنامه‌نگار و مستندساز هم در صفحه اینستاگرامش نوشت: «آرمان مدیا که یک کمپانی ساخت و پخش مستند انقلابی است اخیراً مستندی رو منتشر کرده به اسم «این رل» دوخطی‌اش آموزش دختربازی به بچه مذهبی‌هاست. یه بچه مذهبی که اسیر شهوت جنسیه می‌خواد یکی رو پیدا کنه تا باهاش ازدواج کنه. در این مستند نحوه مخ زدن دخترا رو گام به گام بهش آموزش می‌دن. ایناش مهم نیست. یه جایی از این مستند پسره قراره بره مزار شهدا و مخ دخترایی که سر مزار شهدا فاتحه می‌خونن رو بزنه.

قبل از حرکت به شیوه بدرقه رزمندگان زمان جنگ نوحه صادق آهنگران پخش می‌شه و حرکت پیشانی بند رزمندگان که در دهه ۶۰ برای شروع عملیات انجام می‌شد در این مستند برای شروع عملیات مخ زدن قهرمان فیلم بازسازی می‌شه. یک سکانس کمیک که اگر یک روزنامه نگار یا مستندساز غیر اصولگرا مرتکب چنین کاری شده بود ده نمکی و الله کرم ارزشی و فشاری خاک خودشو و خاندانش رو به توبره می‌کشیدن. چنان چپق اون مادرمرده رو چاق می‌کردن که تا هفتصد سال بنویسنش. ولی خب مملکت مال ایناس. خیلی ناراحتیم جمع کنیم بریم.»

همه با هم برابرند، اما بعضی برابرتر

عصر ایران دراین‌باره می‌نویسد: «حال امیدواریم آن جمع شکایت‌کننده ۱۱۰ نفری طلاب و یارانشان، مستند «این رِل» را ببینند و کلاه خود را قاضی کنند که آیا در این مستند خدای‌نکرده چنین مقاصد و اهدافی نیست؟ مثل: جریحه‌دار کردن عفت و اخلاق عمومی، ترغیب افراد به ارتکاب جرائم منافی عفت، توهین به مقدسات، تضعیف بنیان خانواده، بی‌احترامی به شهدا و... البته بعید است حتی اگر این پکیج این رل را هم ببینند نسبت به آن واکنشی نشان دهند، چون انگار باید فقط برخی از اتفاقات را ببینند و به مابقی کاری ندارند. بنا بر آن جمله معروف: «همه با هم برابرند، اما بعضی برابرترند!» هنوز یادمان نرفته است که در آبان ماه ۹۸ فیلم مستند داستانی «ایکسونامی، خاطرات یک پورن استار» محصول حوزه هنری! به‌رغم نداشتن مجوز از وزارت ارشاد به‌طور هم‌زمان در سه شهر تهران (سینما حوزه هنری)، مشهد (سینما هویزه) و اصفهان (سینما سوره) نمایش داده شد و هیچ‌کس هم شکایتی نکرد!