فست فودی با طعم باکتری‌های بیماری‌زا/ماجرای سرو پیتزا در کاغذ‌های ۳ بار بازیافت شده چیست؟
پک‌ها و بسته‌بندی‌های پشت‌طوسی پیتزا، ساندویچ و شیرینی، کاغذ‌های سه بار بازیافت‌شده‌ای هستند که اغلب استاندارد مؤسسه استاندارد و وزارت بهداشت را نیز ندارند و حامل انواع آلودگی‌ها هستند.
«استفاده از مقوای بهداشتی که از بازیافت به دست می‌آید، در بسته‌بندی مواد غذایی رو به منسوخ‌شدن است. برند‌های صنایع غذایی در دنیا از مقوای FBB به‌عنوان محصولی که از الیاف بکر به دست می‌آید، برای بسته‌بندی محصولات خود استفاده می‌کنند. این در حالی است که برای واردات این مقوا که در ایران تولید نمی‌شود، موانع بسیاری وضع شده است. اعمال تعرفه ۱۵ درصدی برای واردات مقوایی که استفاده از آن در ارتباط مستقیم با سلامت مردم است، نکته‌ای است که با اعتراض علی فرهمندی، عضو هیأت مؤسس انجمن صنایع سلولزی همراه است.
به اعتقاد او به دلیل اهمیت استفاده از مقوای FBB در حفظ سلامت جامعه، باید امتیازات خاصی برای واردات این مقوا در نظر گرفته شده یا حداقل تعرفه آن برداشته شود. از آنجایی که سرطان معده یکی از کشنده‌ترین سرطان‌های ایران است و دلیل ابتلای بخشی از مردم به این بیماری کشنده، باکتری‌هایی است که از طریق مقوا‌های بهداشتی به معده افراد منتقل می‌شود، انتظار می‌رود استاندارد‌های سخت‌گیرانه‌ای برای مقوا‌های بازیافتی که به مقوای بهداشتی شهرت یافته‌اند، وضع شود. با این حال در کمال تعجب مجید مسعودنیا، مسئول استانداردسازی مقوا‌های بهداشتی در اداره استاندارد تهران، می‌گوید، چون بودجه نداشتیم، هنوز استاندارد‌های مربوط به مقوا‌های بسته‌بندی را نهایی نکرده‌ایم. مهدی صادقی، مدیرعامل تعاونی مقواسازان نیز اعلام می‌کند فقط جعبه شیرینی استاندارد اجباری دارد و جعبه پیتزا، خرما و سایر محصولات غذایی فقط سیب سلامت دارند، اما این تعاونی درخواست داده است که برای آن‌ها استاندارد تعریف شود.
بر اساس برآورد‌های اعلام‌شده از سوی وزارت بهداشت، سالانه حدود سه هزار میلیارد تومان در کشور برای درمان سرطان هزینه می‌کنیم. به‌جز انسان‌هایی که بر اثر ابتلاء به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند و هزینههای اقتصادی‌ای که ناشی از فقدان آن‌ها به جامعه تحمیل می‌شود، سه هزار میلیارد تومان هزینه درمان سرطان عدد بزرگی است که می‌توان با اقدامات پیشگیرانه آن را کوچک‌تر کرد.
به گفته علی فرهمندی، از اعضای هیأت مؤسس انجمن صنایع سلولزی، مطالعات اداره بهداشت اصفهان نشان می‌دهد ایرانیان به دلیل رژیم غذایی و باکتری‌هایی که به معده افراد از طریق بسته‌بندی‌های مواد غذایی وارد می‌شود، به سرطان معده - به‌عنوان یکی از کشنده‌ترین سرطان‌های کشور مبتلا می‌شوند.
او می‌گوید: متأسفانه خیلی از استاندارد‌هایی که در دنیا در زمینه صنایع غذایی وجود دارد و در سازمان استاندارد ایران نیز ضمائم آن موجود است، در کشور به مرحله اجرا درنیامده است.
مقوا‌های بازیافتی غیر استاندارد
در حال حاضر در صنایع غذایی ایران به جای استفاده از مقوا‌هایی که از الیاف بکر تولید می‌شوند و به مقوای FBB شهرت یافته‌اند، از مقوای بهداشتی یا همان مقوای بازیافتی استفاده می‌شود. هیچ‌کدام از این مقوا‌ها از نگاه فرهمندی استاندارد نیستند و دلیل استفاده‌نکردن از مقوای FBB در ایران، نوع مجوز‌ها و استاندارد‌هایی است که برای مقوا‌هایی بازیافتی در نظر گرفته می‌شود.
او ادامه می‌دهد: به دلیل اشتغالی که شرکت‌های بازیافت‌کننده مقوا در ایران ایجاد کرده‌اند، پیگیری علمی در زمینه استاندارد‌های مرتبط با این مقوا‌ها تا امروز جواب نداده است. کماکان این مقوا‌ها با نام مقوای بهداشتی و برای بسته‌بندی مواد غذایی‌ای مانند شیرینی‌ها و برخی فست‌فود‌ها استفاده می‌شوند.
این عضو هیأت مؤسس انجمن صنایع سلولزی ادامه می‌دهد: از حدود سه تا چهار سال گذشته، ضریب مصرف مقوای FBB که برای بسته‌بندی مواد غذایی در دنیا استفاده می‌شود، در ایران هم بیشتر شده و رشد استفاده از این کاغذ درخور توجه بوده است.
خیلی از فست‌فودی‌ها در تهران به سمت این نوع بسته‌بندی به دلیل مقاومت این کاغذ، شکل و ظاهر مناسب، چاپ‌پذیری مناسب و مباحث بهداشتی رفتند؛ منتها این یکی از حلقه‌های بسته‌بندی صنایع غذایی است و اگر واقعاً دغدغه باکتری‌هایی که در فرآیند بسته‌بندی قابلیت انتقال به بدن انسان را دارند، داشته باشیم، باید برای صنعت غذا چاپ تخصصی هم پیش‌بینی شود. تا جایی که اطلاع دارم، این قانون مصوب شده، اما به دلایل مختلف اجرا نشده است.
او اضافه می‌کند: در استان تهران یکی از استان‌های شاخصی که دارای بالاترین چاپخانه‌های بسته‌بندی است، تعداد چاپخانه‌هایی که استاندارد برای چاپ بسته‌بندی‌های مواد غذایی داشته باشند، به تعداد انگشتان یک دست هم نیست و تقریباً دو چاپخانه وجود دارد.
اخذ غیر منصفانه تعرفه
به اعتقاد فرهمندی، باید برای مقوای اف‌بی‌بی که در ایران نیز تولید نمی‌شود، ردیف تعرفه جداگانه‌ای تعریف شود یا تعرفه آن حذف شود، اما چون دید کارشناسی به مسائل وجود ندارد، تعرفه مقوایی که مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است، با مقوای پشت‌طوسی یکسان است.
او عنوان می‌کند: اعمال تعرفه برای واردات مقوا با الیاف بکر، قیمت تمام‌شده بالاتری برای این محصول ایجاد می‌کند و این در حالی است که باید برای چنین محصولی یک امتیاز، درجه یا رتبه خاص در نظر گرفته شود، زیرا در همه جای دنیا به این محصول امتیاز می‌دهند.
او یادآور می‌شود: قوانین دست‌وپاگیر در زمینه واردات مقوای اف‌بی‌بی بسیار است، اما از اردیبهشت سال گذشته هم قوانین جدید دیگری وضع شده است. برای تمام محصولات وارداتی حوزه سلولزی واردکننده باید قراردادی با تولیدکنندگان داشته باشد تا از طریق سفارش قطعی تولیدکننده مجوز واردات دریافت کند. این قانون شامل حال مقوای اف‌بی‌بی هم می‌شود.
پول نداریم استاندارد وضع کنیم
هزینه بالای تمام‌شده واردات مقوای اف‌بی‌بی به همراه کمبود این مقوا در ایران صنایع غذایی را به سمت استفاده از مقوا‌هایی هدایت می‌کند که استاندارد نیستند. بر روی بسیاری از جعبه‌های شیرینی، پیتزا و خرما علامت استاندارد وجود ندارد و شاید نشان سیب سلامت را روی این جعبه‌ها بتوان یافت.
مجید مسعودنیا، مسئول استانداردسازی مقوا‌های بهداشتی در اداره استاندارد تهران نیز درباره دلیل نبود نشان استاندارد بر روی بسته‌بندی‌های مقوایی مواد غذایی عنوان می‌کند: متأسفانه هزینه استانداردسازی بسیار بالاست. باید نمونه‌های زیادی آزمایش شود تا نتیجه دلخواه کارشناسان و متخصصان حاصل شود. به همین دلیل باید تیر سال ۹۷ پروژه تدوین استاندارد مقوای بهداشتی به اتمام می‌رسید و سالم‌سازی کامل در این حوزه انجام می‌شد، اما به دلیل همکاری‌نکردن نهاد‌های مربوطه و نداشتن بودجه لازم هنوز این پروژه به پایان نرسیده و فعلاً معلوم نیست به سرانجامی برسد. به عنوان نمونه برای انجام آزمونی باید حدود ۴۰ میلیون تومان هزینه پرداخت شود، اما این بودجه وجود ندارد.
او ادامه می‌دهد: اغلب ممکن است کاغذ و مقوای دارای مضرات بهداشتی وارد چرخه تولید شوند. در حوزه مقوا برخی از استاندارد‌ها تشویقی است. در هیچ جای دنیا برای مقوای بازیافتی سرفصل بهداشتی وجود ندارد و برای همین واردات با این عنوان انجام نمی‌شود و به همین دلیل بعد از واردات مقوا‌ها به آن سمت می‌روند.
به گفته مسعودنیا در بخش‌های زیادی مشکلات مقوا‌های بهداشتی رفع شده است، اما هنوز در بخش مقوای پیتزا مشکلات اساسی وجود دارد.
فقط جعبه شیرینی استاندارد اجباری دارد
آن طور که مهدی صادقی، مدیرعامل تعاونی مقواسازان، به «شرق» می‌گوید: در ایران سالانه ۲۰۰ هزار تُن مقوای بهداشتی تولید می‌شود. این مقوا را در تولید جعبه‌های شیرینی، خرما، پیتزا، زیر کیکی که بچه دبستانی مصرف می‌کند، جعبه بیسکویت و… استفاده می‌شود.
او ادامه می‌دهد: استاندارد اجباری برای جعبه شیرینی وضع شده است و درخواست کردیم در زمان تدوین استاندارد‌های جدید برای مقوای بهداشتی که چند ماه دیگر انجام می‌شود، همه انواع جعبه‌ها شامل استاندارد اجباری شوند.
به گفته صادقی جعبه‌های پیتزا استاندارد اجباری ندارند، اما همه جعبه‌ها سیب سلامت دارند. مسئله استاندارد‌ها به صورت جدی و سفت و سخت از سوی تعاونی و مجموعه‌های ذی‌ربط پیگیری می‌شود.»
منبع: باشگاه خبرنگاران
1980
