هیئت علمی گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اعلام کرد:
احتمال تاثیر کرونا در بروز ذات‌الریه/ مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها؛ ممنوع
هیئت علمی گروه عفونی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به شرایط و علائم بروز ذات‌الریه، تاکید کرد: مشکلی که اکنون بسیار زیاد با آن مواجه هستیم این است که هر فردی که دچار تب و سرفه می‌شود حتی با وجود علائم کرونا خودسرانه آنتی‌بیوتک‌هایی مانند آزیترومایسین را مصرف می‌کند درصورتی که این دارو هیچ تاثیری در درمان کووید۱۹ ندارد.
دکتر شبنم طهرانی درباره بیماری ذات‌الریه، گفت: ذات‌الریه یعنی عفونت پارانشیم بافت ریه و این تعریف کلی است که به شکل ذات‌الریه در فارسی شناخته می‌شود که در انگلیسی به آن پنومونی گفته می‌شود. علل ابتلا به ذات‌الریه می‌تواند متفاوت باشد و به هر دلیلی که عوامل میکروبی یا ویروسی بتوانند خود را به سطح آلبئول‌های دستگاه تنفسی تحتانی برسانند می‌توانند سبب بروز ذات‌الریه شوند. شایع ترین راه رسیدن عوامل مکروبی و یا ویروسی به دستگاه تنفسی، استنشاقی است و پس از آن آسپیراسیون است. این یعنی حجم زیادی از میکرو ارگانیسم بخواهد وارد ریه شود، مثلا هر فردی که رفلکس‌های مختلف داشته باشد سبب می‌شود مواد غذایی به جای اینکه وارد مری شود وارد نای و سپس ریه شود.
شناسایی عوامل بروز ذات‌الریه
او ادامه داد: افرادی که به هر دلیل دچار کاهش سطح هوشیاری حتی به شکل گذرا شوند مانند افرادی که دچار سکته مغزی شوند، کسانی که تشنج می‌کنند، کسانی که مصرف الکل یا داروهایی دارند که کاهش سطح هوشیاری می‌دهد، مبتلایان به پارکینسون و... شایع ترین کسانی هستند که در ریسک آسپیراسیون قرار دارند در غیر این صورت شایع ترین راه بروز ذات‌الریه در افرادی که بیماری زمینه‌ای و کاهش سطح هوشیاری ندارند استنشاقی است که حجم زیادی از میکرو ارگانیسم از طریق تنفس وارد ریه فرد می‌شود.
طهرانی افزود: راه دیگری که ممکن است سبب بروز ذات‌الریه شود این است که این عفونت از طریق خون وارد ریه شود که این شیوه بسیار نادر است و معمولا فقط در صورتی که عفونت دریچه‌های قلبی در سمت راست وجود داشته باشد ممکن است ذات الریه به این شکل اتفاق بیفتد.
چه کسانی در خطر ابتلا به ذات‌الریه هستند؟
این متخصص با اشاره به اینکه هر فردی با استنشاق دچار ذات‌الریه نخواهد شد، اظهار کرد: برخی فاکتورها در دفاع میزبان نقش دارند. برخی فاکتورها مکانیکی هستند مثلا موهای داخل بینی، رفلکس سرفه، فلور نرمال داخل دهان، شاخه شاخه بودن مجاری هوایی و ... سبب می‌شود میکروارگانیسم‌ها به راحتی به ریه نرسند اما اگر هر یک از این موارد مشکل داشته باشند ممکن است سلول‌های دفاعی نتوانند در برابر میکروارگانیسم مقاومت کنند و در نتیجه به دستگاه تنفس تحتانی برسند و باعث بروز ذات‌الریه شوند.
او درباره تاثیر بیماری‌های آنفلوآنزا و کووید۱۹ در بروز ذات‌الریه، تصریح کرد: عواملی که در ایجاد ذات‌الریه نقش دارند تقسیم بندی می‌شوند و علل باکتری، ویروسی و قارچی هستند. علل باکتری درصد بالایی از ابتلا به ذات‌الریه را تشکیل می‌دهند که البته بسته به فصل بروز بیماری و بدن میزبان تاثیر این عامل متفاوت است. درخصوص علل ویروسی که ممکن است سبب ذات‌الریه شوند باید گفت یک پنومونی ذات‌الریه تیپیک و یک پنومونی ذات‌الریه آتیپیک داریم.
طهرانی افزود: در نوع اول مراجعین با تظاهرات ریوی پر سر و صدا مانند تب، تنگی نفس، درد قفسه سینه و سرفه خلط دار به ما مراجعه می‌کنند. در نوع دوم افراد ممکن است علائم ریوی هم داشته باشند ولی معمولا علائم دیگری مانند سردرد، بدن درد، درد مفاصل، خستگی، تب، بی‌حالی، بی اشتهایی و... دارند و ممکن است درصدی علائم ریوی هم داشته باشند. در رأس این علل آتیپیک، ویروس‌ها قرار دارند البته هر ویروسی نمی‌تواند بافت ریه را درگیر کند. پیش از کرونا شایع‌ترین ویروسی که می‌توانست سبب بروز علائم ریوی شود آنفلوآنزا بود که طی دو سال اخیر متوجه شدیم کروناویروس هم می‌تواند سبب بروز ذات‌الریه و درگیری بافت ریه شود.
معاون آموزشی بخش عفونی بیمارستان شهید لبافی‌نژاد، تاکید کرد: اغلب افرادی که سیستم ایمنی طبیعی دارند با ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا و کووید۱۹ چند روز ابتدایی علائمی مانند سردرد، بدن درد، درد مفاصل، خستگی، تب و... دارند و بعد ممکن است درگیری ریه پیدا کنند. افراد دچار نقص سیستم ایمنی بدن ممکن است شروع علائمشان با همان درگیری ریوی باشد که معمولا از علائم بالینی و نمای عکس قفسه سینه به این موضوع شک می‌کنیم.
مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها؛ ممنوع
او درباره زمان طلایی تشخیص ذات‌الریه بیان کرد: اگر بخواهیم فقط از علائم ظاهری تشخیص ذات‌الریه را برای فردی بدهیم حساسیت تشخیص پایین می‌آید چون طیفی از بیماری‌هایی که می‌توانند علائم تب و سرفه ایجاد کنند زیاد است. بنابراین اگر شک کنیم فردی دچار ذات‌الریه شده است یک تصویربرداری از قفسه سینه انجام می‌دهیم و بر اساس درگیری بافت ریه تشخیص می‌دهیم. معمولا بیماران طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت از شروع علائم به ما مراجعه می‌کنند و این بهترین زمانی است که تشخیص و درمان صورت می‌گیرد. ذات‌الریه فقط به دلیل باکتری ایجاد نمی‌شود و علل‌های ویروسی هم در این زمینه نقش دارند. بنابراین هر فردی که به ذات‌الریه مبتلا شود نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک ندارد و این به تشخیص پزشک برمی‌گردد.
طهرانی ادامه داد: مشکلی که اکنون بسیار زیاد با آن مواجه هستیم این است که هر فردی که دچار تب و سرفه می‌شود حتی با وجود علائم کرونا خودسرانه آنتی‌بیوتک‌هایی مانند آزیترومایسین را مصرف می‌کند درصورتی که این دارو هیچ تاثیری در درمان کووید۱۹ ندارد و اگر فردی در اثر کرونا دچار درگیری ریه و ذات‌الریه شده باشد باز هم درمان آنتی‌بیوتیک موثر نیست و باید بر اساس میزان درگیری ریه درمان ما متفاوت باشد که از درمان آنتی‌ویروس استفاده می‌کنیم.
وی در پایان افزود: در بیشتر جوامع تا پیش از شیوع کروناویروس یکی از شایع‌ترین عفونت‌هایی که در هرفردی اتفاق می‌افتاد که سبب می‌شد به سیستم درمانی مراجعه کند، ذات‌الریه بود.
