دعوای کودکان؛ فرصت کم نظیر برای رشد یادگیری

مرضیه عزیزی معین با بیان اینکه به ندرت اتفاق می‌افتد که دو کودک (خواهر و برادر) با هم دعوا نکنند، گفت: معمولا  کودکان به ویژه خواهر و برادر به خصوص در دوران نوجوانی به دلایل مختلفی با هم دعوا می‌کنند و دلیل خاصی برای شروع دعوا نیاز ندارند، کوچکترین و بی اهمیت‌ترین موضوع می‌تواند باعث دعوا شود و جالب اینکه این دعواها به همان سرعت که شروع می‌شوند به همان سرعت تمام می‌شوند اما گاهی همین دعواهای بی اهمیت کودکان در روحیه آن‌ها خیلی تأثیر دارد و اثر آن حتی تا آخر عمر هم باقی می‌ماند.

وی ادامه داد: گاهی بحث‌های ساده کودکانه باعث مشاجرات بزرگ در خانواده می‌شود و مهم است که والدین به یاد داشته باشند تا جایی که به سلامت کودکان آسیب وارد نشود وارد بحث و دعوای بین فرزندان نشوند و ارتباط صمیمانه و کودکانه آن‌ها را خدشه‌دار نکنند.

عزیزی معین افزود: هر چیزی که کودک با خواهر و برادرش یاد می‌گیرد در آینده و خارج از خانه به او کمک می‌کند چون مهارت‌های اجتماعی و نحوه برخورد با مشکلات و ارتباطات بین فردی را به کودک آموزش می‌دهد لذا دعوای بین فرزندان فرصت کم نظیر برای رشد یادگیری و آموزش مهارت‌های اجتماعی در کودکان است.

این مدرس دانشگاه در خصوص اینکه والدین چه زمانی باید در دعوا دخالت کنند، یادآور شد: زمانی که دعوای بین کودکان شکل فیزیکی گرفت و ناسزاهای تحقیر آمیز بین فرزندان رد و بدل شد یعنی مواردی که خط قرمز خانواده است والدین می‌توانند در دعوای کودکان دخالت کنند والدین باید این نکته را مورد توجه قرار دهند که به خبر چینی کودکان توجه نکنند.

وی ادامه داد: بهترین درمان پیشگیری است لذا والدین هر چیزی که فرزندانشان بر سر آن دعوا می‌کنند را باید از قبل حذف کنند و قوانینی برای کودکان در نظر بگیرند به عنوان مثال می‌توانند نوبتی تلویزیون نگاه کنند و یا نوبتی به والدین کمک کنند.

این روانشناس بالینی متذکر شد: اگر مشاجره در خانواده به یک عادت تبدیل شده باشد والدین نباید توقع داشته باشند کودکان دعوا نکنند، به یاد داشته باشند که به عنوان والد الگوی فرزندان هستند لذا نحوه برخورد با همسر، نحوه دعوای با خانواده خودشان و نحوه حل مشکلات می‌تواند در فرزندان تاثیرگذار باشد و درواقع والدین الگوی ارتباطی کودکان هستند.

عزیزی معین با تأکید بر اینکه والدین در جریان دعوای کودکان نباید عصبی شوند در خصوص اینکه والدین برای ورود در دعوای کودکان باید چه نکاتی را در نظر بگیرند، عنوان کرد: ابتدا علت دعوا را پیدا و همه کودکان را تنبیه کنند به عنوان مثال برای یک ساعت حق صحبت با همدیگر و یا تماشای تلویزیون را ندارند همچنین هرگاه والدین متوجه شدند کودکان بی سر و صدا بازی می‌کنند آن‌ها را تشویق کنند و به کودک آسیب دیده در جریان دعوا توجه و او را نوازش و آرام کنند برای این که کودک فکر نکند که چون سن کمتری دارد مورد زورگویی قرار گرفته است، از طرفی علت رفتار فرزند بزرگتر را جویا و بدون پیش داوری با او صحبت کنند و هرگز از جملاتی نظیر تو بزرگتری یا کوچکتری استفاده نکنند.

وی در ادامه افزود: خشونت فیزیکی روش خوبی برای حل مسئله نیست پس به هیچ عنوان در جریان دعوای کودکان یکی از آن‌ها را مورد ضرب و شتم قرار ندهید و همینطور به فرزندانتان بیاموزید که برای دفاع از خودش نیازی به خشونت فیزیکی ندارد.

عزیزی معین ابراز کرد: والدین باید قدرت کلام را به فرزندانشان آموزش بدهند و این که آنها چگونه با صحبت کردن و با استفاده از کلمات با بار معنایی مثبت همچون لطفا می‌توانند مشکلات خود را حل کنند.  

وی اظهار کرد: به جای آموزش مبارزه به کودک و رفتار خشونت آمیز متقابل، خرد و آرامش را در بین کودکان ترویج کنید به کودکان بیاموزید دنیا همیشه بر وفق مراد آن‌ها نیست و گاهی با مخالفت دیگران مواجه می‌شوند همچنین به کودکان یاد بدهید که عواقب کار خود را ارزیابی کنند یعنی بدانند که اگر با هم دعوا کنند حتما تنبیه خواهند شد البته این تنبیه باید در قالب محرومیت از تماشای تلویزیون و یا صحبت با یکدیگر باشد.

عزیزی معین تصریح کرد: والدین به کودکان اهمیت روابط بین فردی و وجود صمیمیت بین افراد خانواده را آموزش بدهند، کودک باید بداند داشتن یک خواهر و یا برادر می‌تواند منجر به آرامش و امنیت او باشد و احساسات افراد خانواده خیلی مهم‌تر از تماشای یک برنامه تلویزیونی است.

این مدرس دانشگاه به استفاده والدین از تکنیک یک. دو. سه اشاره کرد و گفت: قبل از اینکه کودکان به مشاجره بپردازند یعنی زمانی که با هم در آرامش هستند در مورد این تکنیک صحبت کنید و به توافق برسید باید اینطور بیان کنید زمانی که شما با هم دعوا می‌کنید شماره یک را اعلام می‌کنم اگر گفتم یک و شما دعوا را تمام کردید عالیه اگر نه می‌گویم دو و اگر دعوا را تمام نکردید شماره سه را می‌گویم اگر با اعلام شماره سه دعوا همچنان ادامه داشت از تماشای کارتون و یا رفتن به پارک بازی محروم می‌شوید لذا والدین در حین به کارگیری این تکنیک به کودکان آموزش می‌دهند که عواقب کار خود را خواهند دید.

عزیزی معین با بیان اینکه گاهی کودکان بیرون از خانه در مدرسه یا مهمانی‌ها دعوا می‌کنند، اضافه کرد: وقتی کودکی مورد زورگویی کودک دیگر در جمع قرار می‌گیرد به چشم‌ها نگاه نمی‌کند بلکه سرش را پایین می‌اندازد و خجالت می‌کشد لذا به عنوان والد کمک کنید کودک اعتماد به نفس داشته و از خودش دفاع کند البته این دفاع از خود به معنی خشونت فیزیکی نیست بلکه به کودک بیاموزید هر زمان کودکی به شما زورگویی کرد به او نگاه کنید و قاطعانه بگویید که من به تو اجازه این کار را نمی‌دهم و در مرحله بعد اگر ادامه داد دست های کودک را محکم بگیرند و از خود دور کنند.

وی یادآور شد: در مهمانی‌ها در دعوای کودکان مداخله نکنید و فقط مراقب باشید کودکان به یکدیگر آسیب نزنند همچنین می‌توانید از تکنیک حواس پرتی استفاده کنید این تکنیک یعنی ذهن آنها را از موضوع دعوا منحرف کنید و با گفتن یک جمله مثبت یا  دعوت از آنها برای انجام یک بازی حرکتی تکنیک حواس پرتی را به کار بگیرید.

عزیزی معین در ادامه اذعان کرد: والدین به یاد داشته باشند اگر چه احتیاج به مداخله بین دعوای کودکان نیست اما نباید پشت کودک خود را خالی کنند همچنین نباید فرزند خود را در مهمانی دعوا یا تنبیه کنند چرا که این کار به شدت مضر است و عزت نفس و اعتماد به نفس کودک را از بین می‌برد در عوض بخواهید که توضیح دهند چرا دعوا کردند و تشویق کنید که آنها بازی دیگری انجام دهند.

این مدرس دانشگاه با تأکید بر این نکته که والدین نباید در حضور دیگران فرزند خود را دعوا کنند در خصوص رفتار زوجین در برابر چنین اتفاقی توضیح داد: وقتی که همسرتان در حضور جمع کودک را دعوا می‌کند به عنوان والد آرامش خود را حفظ و بدون اعتراض به همسر و جانب داری از کودک او را از آن مکان دور کنید و بعد از حضور مجدد در جمع در خصوص این اتفاق و رفتار همسرتان با کودک به هیچ عنوان صحبت نکنید.

وی در پایان گفت: نکته بعدی اینکه روابط کودک و همسر خود را بازسازی و در روند آشتی و عذرخواهی کودک مداخله کنید این نکته مهم را به یاد داشته باشید که در حضور کودک و یا جمع همسرتان را سرزنش نکنید.