بدن انسان توانایی تحمل چه میزان گرما را در هوای مرطوب دارد؟
بالارفتن دمای هوا در فصل تابستان یکی از دغدغه‌های بشر نه تنها در جغرافیاهای کویری و خشک، بلکه در نواحی مرطوب و شرجی است.
سئوال اصلی این است که بدن انسان توانایی تحمل چه دمایی را دارد؟ زمانی که گرما با رطوبت و شرجی مخلوط می‌شود چه اتفاقی می‌افتد؟ خلاصه اینکه بهترین دما برای انجام فعالیت‌های روزمره چیست و راه‌های مقابله با گرما کدام‌ها هستند؟ و دست‌آخرعلائم و نشانه‌های گرمازدگی چیست؟
در کشورهای اروپایی وقتی صحبت از گرما و دمای بالا می‌شود منظور چیست؟ قاره سبز طی سال‌های اخیر موج‌های متعدد گرما را پشت سرگذاشته و طی ماه جاری میلادی دمای هوا به‌عنوان نمونه در برخی مناطق اسپانیا از مرز ۴۳ درجه سانتیگراد هم عبور کرده است. اما دمای هوا تنها فاکتور موثر نیست؛ میزان شرجی بودن و رطوبت هوا هم به‌نوبه خود نقش مهمی در تعیین آستانه تحمل بشر دارند. نتایج تحقیقات اخیر دانشمندان در آمریکا نشان می‌دهد که ترکیب گرما و رطوبت می‌تواند بسیار سریعتر از آنچه تاکنون پنداشته می‌شد خطرناک شود و آستانه تحمل بشر را تحت تاثیر قرار دهد.
کارشناسان همواره نسبت به ترکیب هوای گرم با شرجی و رطوبت بالا هشدار داده‌اند. چیزی که به‌زعم آن‌ها دمای حباب مرطوب (Wet-bulb temperature) خوانده می‌شود می‌تواند تهدیدی جدی بر بدن انسان باشد. دمای حباب تر یا دمای حباب مرطوب در یک اتاق سرپوشیده در حقیقت دمای نهایی هوای این اتاق پس از تبخیر آب تا حدی است که رطوبت هوا به اشباع برسد. بنابراین اگر دمای حباب مرطوب از میزان مشخصی بالاتر باشد تعریق دیگر نمی‌تواند باعث خنک شدن بدن شود و ثابت نگه‌داشتن دمای مرکزی بدن از کنترل خارج می‌شود.
از چه دمایی بالاتر امکان فعالیت‌های عادی روزانه وجود ندارد؟
جزئیات یافته‌های این محققان پرده از دمای مناسب برای انجام فعالیت‌های روزمره برمی دارد. آن‌ها برای پاسخ به این پرسش آزمایش‌های متعددی روی افراد جوان و بزرگسالان تندرست انجام دادند. شرکت‌کنندگان در این آزمایش بعد از بلعیدن یک قرص تله‌متری telemetry pill (ویژه سنجش دما)، در یک اتاق سربسته فعالیت‌های عادی روزانه نظیر غداپختن و غذا خوردن را شبیه‌سازی کردند. دما و رطوبت هوای اتاق مرحله به مرحله افزایش پیدا می‌کرد و محققان بر واکنش‌های بدن آزمایش‌شوندگان نظارت می‌کردند. در نهایت مشخص شد که ترکیب گرما و رطوبت می‌تواند آستانه تحمل افراد را بسیار پایین‌تر از ۳۵ درجه‌ای بیاورد که در تحقیق سال ۲۰۱۰ محاسبه شده بود. دمای حباب مرطوب طبق مشاهدات تحقیق جدید اگر میزان شرجی بودن هوا ۱۰۰ درصد باشد در دمای ۳۱ درجه اتفاق می‌افتد. اگر رطوبت هوا تنها ۶۰ درصد باشد، دمای حباب مرطوب می‌تواند تا ۳۸ درجه سانتیگراد هم بالا رود.
برای بدن انسان در مواجهه با دما و شرجی بالا چه اتفاقی می‌افتد؟
در معرض گرما و رطوبت بالا قرار گرفتن به مدت طولانی می‌تواند باعث بیماری‌های جدی مرتبط با گرما در انسان شود. پایین‌تر از دمای حباب مرطوب انسان می‌تواند نسبتا دمای بدن خود را در طول زمان ثابت نگه دارد. اما بالاتر از این دما، حرارت بدن هم بطور مداوم افزایش می‌یابد. وقتی دمای بدن از حد معینی تجاوز کند قلب باید برای پمپاژ کردن خون به سطح پوست برای رفع گرما، سخت‌تر کار کند و این درحالیست که وقتی عرق می‌کنید سطح مایعات بدن شما هم کاهش می‌یابد و در موارد خیلی وخیم این می‌تواند به گرمازدگی منجر شود. گرمازدگی و بیماری‌های وابسته به آن یک عامل جدی تهدیدکننده زندگی ما انسان‌ها بشمار می‌آیند. نتایج این تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که حتی دمای پایین‌تر هم زمانیکه با رطوبت همراه می‌شود بر روی قلب و دیگر اعضای بدن فشار وارد می‌کند؛ فشاری که می‌تواند برای افراد آسیب‌پذیر و بویژه آن‌هایی که مشکل قلبی دارند، خطرناک باشد.
چگونه با موج گرما کنار بیاییم؟
سرویس سلامت ملی بریتانیا (NHS) خطرات اصلی ناشی از گرما را کم‌آب شدن بدن و بویژه گرمازدگی می‌داند. این نهاد عالی رتبه بهداشتی بریتانیا برای مقابله و مهارگرما موارد زیر را توصیه می‌کند:
- سعی کنید بین ساعت ۱۱ صبح تا ۳ بعداز ظهر در معرض آفتاب قرار نگیرید.
- در سایه راه بروید، به طور مرتب کرم ضد‌آفتاب بزنید و اگر بیرون می روید از کلاه لبه‌پهن استفاده کنید.
- از ورزش و نرمش در ساعات گرم روز خودداری کنید.
- در سفرحتما آب همراه داشته باشید
- هرگز فردی را در یک وسیله نقلیه در بسته و پارک شده رها نکنید، به‌ویژه نوزادان، کودکان خردسال یا حتی حیوانات.
- در صورت ماندن در منزل، کشیدن پرده‌های پنجره‌های رو به آفتاب می‌تواند به خنک نگه‌داشتن اتاق شما کمک کند.
یادآوری علائم اولیه گرمازدگی
- سردرد
- سرگیجه
- بی‌اشتهایی و احساس بیماری
- تعریق بیش از حد و رنگ‌پریدگی پوست
- گرفتگی در بازوها، پاها و معده
- تنفس سریع؛ تپش قلب و تند زدن نبض
- دمای بالای ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر
- تشنگی زیاد
اگر متوجه فردی شدید که برخی یا همه این علائم را دارد، سعی کنید او را خنک کنید. او را به مکانی خنک منتقل کنید، از او بخواهید دراز بکشد و پاهای خود را بالا بیاورد، باید مقدار زیادی آب بنوشند؛ او را باد بزنید و با آب خنک اسپری کنید و کیسه‌های سرد یا حاوی یخ را دور گردن یا زیر بغل او قرار دهید.
در صورت مشاهده علائم گرمازدگی با اورژانس تماس بگیرید - به عنوان مثال اگر فرد پس از نیم ساعت استراحت در یک مکان خنک و نوشیدن آب زیاد، همچنان احساس ناخوشی می‌کرد، تعرق نداشت یا تب ۴۰ درجه یا بالاتر کرده بود، سخت نفس می‌کشید و علائم تنگی نفس و ناهوشیاری داشت و احیانا دچار تشنج شد، وقت را تلف نکنید و با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
