بحران خشکسالی در ایران شدت گرفت؟

ایران در حال حاضر در خشکسالی سر می‌کند، سال آبی گذشته نیز با خشکسالی تمام شد. ضمن اینکه آنطور که رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی می‌گوید، سال آبی پیش رو هم کشور با خشکسالی دست و پنجه نرم کند. اگرچه تحقیقات دانشگاه فردوسی مشهد هشدار بزرگ‌تری درباره خطر خشکسالی داد. 

بر اساس این تحقیقات، تا پایان دهه میلادی ایران با خشکسالی شدید مواجه می‌شود. تحقیقاتی که نشان می‌دهد خشکسالی در ایران ۸۵ درصد افزایش می‌یابد. به عبارتی ایران در هشت سال آینده با خشکسالی بسیار گسترده‌تر از آنچه می‌بینیم، مواجه می‌شود.

این تنها هشداری نیست که محققان و کارشناسان نسبت به خشکسالی در ایران داده‌اند. آن هم در زمانی که کره زمین با شرایط اقلیمی هشدارآمیز و گرمایش جهانی مواجه است.

سرانه مصرف آب در ایران بیشتر از مصرف جهانی

پیش از این علی بیت‌اللهی، رئیس مرکز تحقیقات زلزله‌شناسی به تجارت‌نیوز گفت، متوسط بارندگی در ایران یک سوم متوسط بارندگی جهانی است. در همین حال اما سرانه مصرف آب در ایران نیز وضعیت مناسبی ندارد. بر اساس گزارش اتاق ایران، سرانه مصرف آب در کشور ۲۵۰ لیتر نفر در روز است. این در حالی است که سرانه مصرف آب در جهان ۱۵۰ لیتر نفر در روز است.

آنطور که این گزارش نشان می‌دهد، ایران تا سال ۱۴۱۵ با خشکسالی جدی مواجه است. در حالی که منابع آب تجدیدپذیر ایران نیز روند کاهشی دارد. پیش‌تر منابع آب تجدیدپذیر در ایران حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بود اما حالا به ۱۰۰ میلیارد رسیده است.

این در حالی است که ایران تنها ۳/. % منابع آب تجدیدپذیر جهان را دارد؛ اگرچه یک درصد جمعیت جهان را دارد. همه آمارهای بالا وضعیت نامناسبی از منابع آبی در ایران می‌دهد.

پیش از این نیز کاوه مدنی، رئیس انستیتوی آب، محیط زیست و بهداشت دانشگاه سازمان ملل از ورشکستگی آبی در ایران گفت: «کشور ما دچار ورشکستگی آبی است. چه ببارد، چه نبارد، ما آب کم می‌آوریم. چرا؟ چون خرجمان (مصرف آب) بیشتر از دخلمان (میزان آب تجدیدپذیر) است. وقتی کم می‌آوریم از پس‌اتدازمان (آب زیرزمینی) می‌خوریم.»

خسارت ۳ هزار میلیارد تومانی خشکسالی

مجمع جهانی اقتصاد نیز در گزارش ۲۰۲۲، بحران منابع طبیعی را یکی از پنج خطر اصلی اقتصاد ایران می‌داند. اخیرا هم معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان محیط زیست کشور، برآورد اولیه خسارت خشکسالی در ایران سه هزار میلیارد تومان است.

اگرچه ایران از اواخر دهه ۷۰، وارد تنش آب شده است اما مدیریت منابع آب چندان به نتایج خوبی نرسیده است. قطعی زنجیره‌ای آب در ایران می‌تواند نشانه روشنی از این موضوع باشد. سدسازی بی‌رویه از یک سو و انتقال آب و فعالیت‌های صنایع از سوی دیگر، مدیریت منابع آب در ایران را زیر سوال می‌برد.

ناگفته پیداست که آثار خشکسالی و نبود مدیریت مناسب در ایران تنها به قطعی آب محدود نمی‌شود. سلسله‌ای از بحران‌ها به دنبال بحران آب در کشور رخ می‌دهد. فرونشست زمین، گسترش بیابان‌ها، تشدید آتش‌سوزی‌ها، مهاجرت و… تنها بخشی از آثار این بحران است.