استراتژیهای موثر در مدیریت و پشتیبانی از کودکان اوتیسم
گفتار درمانی زیرمجموعه ای از رشته های توانبخشی میباشد که به آسیب شناسی، ارزیابی و درمان اختلالات مختلف مرتبط با گفتار و زبان میپردازد و به فردی که در این رشته تحصیل میکند گفتار درمانگر میگویند.
نکته ای که گاها والدین به اشتباه برداشت میکنند یکسان بودن دو رشته گفتار درمانی و روانشناسی است، در صورتی که این دو رشته کاملا مجزا از هم هستند که در ادامه به بررسی کامل تر حیطه های فعالیت رشته گفتاردرمانی خواهیم پرداخت.
گفتار درمانگر فردی است که پس از تحصیل در رشته گفتاردرمانی و کسب مدارج مدنظر، به آسیب شناسی و درمان اختلالات مرتبط با گفتار و زبان کودکان و بزرگسالان میپردازد. رشته گفتاردرمانی نیز، زیر شاخه ای از علوم پیراپزشکی و توانبخشی میباشد و پس از قبولی در کنکور سراسری رشته تجربی میتوان به تحصیل در آن پرداخت. در ایران و سایر نقاط جهان امکان تحصیل در رشته گفتاردرمانی در سه مقطع کارشناسی، ارشد و دکترا وجود دارد.
بسیاری از کودکان با اختلال طیف اوتیسم (اوتیسم) حرف میزنند، اما سطح و نحوه بیان زبان در این کودکان ممکن است متفاوت باشد. برخی از کودکان اوتیسم میتوانند بطور طبیعی و قابل درک حرف بزنند، در حالی که دیگران ممکن است دچار نقص در تواصل زبانی باشند و از راههای دیگری مثل استفاده از علائم دستی، تکنولوژی کمکی یا سیستمهای مبتنی بر تصویر برای بیان خود استفاده کنند. بنابراین، توانایی حرف زدن در کودکان اوتیسم متنوع است و بر اساس نیاز و شرایط هر فرد متفاوت است.
از اختلالاتی که در حیطه کار گفتاردرمانگران و بخصوص گفتاردرمانگران مجموعه خانه رشد قرار دارد، اختلالات تولید و تلفظ است. کودک از ابتدای تولد و پس از ظهور گفتار، تلفظ آواهای مختلف را به تدریج فرا میگیرد و تا حدود سن ۴ سالگی، رشد تلفظ صداها در او کامل میشود. به بیان دقیق تر کودک در ابتدا، صداهای ساده تر همانند م، ب، پ را فرا میگیرد و سپس به تدریج تا حدود ۴ سالگی سایر صداها را نیز فرا میگیرد. اگر بعد از این سن و تا قبل از سن مدرسه، تلفظ صداها در کودک دچار مشکل بود بهتر است نسبت به رفع آن اقدام گردد چرا که در آینده ممکن است گفتار و زبان او تحت تاثیر قرار گیرد. در صورت عدم رفع این مشکلات یکی از شایع ترین اختلالاتی که ممکن است در سنین مدرسه به سراغ کودک بیاید، اختتلال یادگیری است.
نقص توجه و بیش فعالی
یکی از اصلی ترین زیر بناهای رشد گفتار و زبان در کودکان، توجه و تمرکز است. به بیان دیگر کودک از همان سنین پایین تر توجه خود را به محیط اطراف آغاز میکند، اما در ابتدا قدرت کنترل این توجه را ندارد. به مرور و با رشد کودک مهارت توجه و تمرکز او کاملتر میشود و این مساله خود در رشد مهارتهای بعدی از جمله حافظه تاثیرگذار است. به این ترتیب، نقص توجه و تمرکز ممکن است باعث مشکلاتی در گفتار و زبان کودک گردد و گفتاردرمانگر در این زمینه نیز به ارائه درمانهای تخصصی میپردازد. گفتاردرمانگران مجموعه خانه رشد نیز به صورت تخصصی، به تشخیص درمان و ارزیابی مشکلات توجه و تمرکز و تاثیرشان بر گفتار و زبان کودکان میپردازند.
از جمله مهمترین اختلالاتی که به خصوص در سنین بزرگسالی تحت پوشش خدمات گفتاردرمانگر قرار میگیرد، اختلالات مربوط به صوت است. فرد ممکن است در اثر مشکلات مادرزادی و یا حوادث و بیماریهای مختلف، عفونت تارهای صوتی، فلج تارهای صوتی، عوارض برخی از داروها، استفاده بد از صدا و … بخشی یا همه مهارتهای مربوط به صدای خود را از دست دهد. در این شرایط گفتاردرمانگر با همراهی سایر متخصصین از جمله متخصص گوش و حلق و بینی، اقدام به تشخیص، ارزیابی و درمان اختلال صوت مینماید.
همچنین در شزایطی ممکن است یک گفتاردرمانگر در جهت بهبود کیفیت صدا در خوانندگان، مداحان، سخنوران و … خدماتی را ارئه نماید.
آفازی یا زبان پریشی
به دنبال آسیب قسمتهایی از مغز که بر کنترل گفتار و زبان فرد نظارت دارند، فرد ممکن است دچار آفازی شود. در این شرایط احتمالا مهارتهای مربوط به درک گفتار، بیان، نوشتن و … دچار نقصهایی میشوند. به این ترتیب انواع مختلفی از آفازی ممکن است در افراد مختلف روی دهد و در این شرایط تحت درمان گفتاردرمانی قرار گرفتن بسیار ضروری است. افراد دچار آفازی احتمالا در ادامه زندگی به مشکلات زیادی برخواهند خورد و نیازمند حمایت خانواده، گفتاردرمانگر و سایر افراد جامعه میباشند.
همچنین خانه رشد نیز به صورت تخصصی در این زمینه اقدام به معرفی گفتاردرمانگر برای بهبود مشکلات افراد دچار آفازی مینماید.