عوامل تاثیرگذار بر مصرف و تجویز غیرمنطقی دارو

نوشین محمدحسینی گفت: خیلی وقت‌ها مصرف کم دارو مثلا برای بیماران مبتلا به پرفشاری خون یا دیابت به معنی مصرف غیر منطقی است و فردی که بیماری ویروسی دارد و اساسا به آنتی بیوتیک نیاز ندارد، حتی اگر یک داروی آنتی بیوتیک مصرف کند، مصرف غیرمنطقی است. 

محمدحسینی عوامل تاثیرگذار بر مصرف و تجویز غیرمنطقی دارو را زیاد دانست و گفت: عدد مصرف منطقی دارو ممکن است در زمان خاص یا در مورد گروه خاصی از داروها، درست باشد، اما تجویز منطقی دارو از فردی به فرد دیگر و یا از زمانی به زمان دیگر، متفاوت است. به عنوان نمونه یک بیمار پیوند عضوی ممکن است روزانه ۳۶ قرص مصرف کند که کاملا منطقی است، اما مصرف یک قرص برای یک فرد سالم، کاملا غیرمنطقی است. 

این داروساز تصریح کرد: میانگین دقیقی از تجویز و مصرف منطقی دارو وجود ندارد. در بیماری‌های اعصاب و روان که بیماران یا بیماری خودشان را نمی‌پذیرند و یا اصلا مراجعه نمی‌کنند، مصرف منطقی دارو، کم است و خیلی از بیماران فشارخون بالا و یا دیابتی از بیماری خودشان اطلاعی ندارند و حتی وقتی آگاهی پیدا می‌کنند، دارو‌های خودشان را به موقع مصرف نمی‌کنند و خیلی وقت‌ها مانند زمان سرماخوردگی، مصرف آنتی بیوتیک‌ها کاملا نابجا است و در مواردی که باید آنتی بیوتیک مصرف شود، به محض بهبودی و کم و یا قطع شدن علائم، مصرف دارو متوقف می‌شود که از مصادیق مصرف غیرمنطقی دارواست. 

وی با بیان این که عمده دلیل مصرف غیرمنطقی دارو به باور‌های اشتباه ما بر می‌گردد، افزود: برخی‌ها تصور می‌کنند که پزشک خودشان هستند و یا توصیه مصرف دارو به دیگران به دلیل نتیجه گرفتن از آن توسط فردی دیگر وجود دارد و یا اینکه برخی تصور می‌کنند که علائم بیماری در همه افراد، یکسان است. همچنین برخی نیز تصور دارند که تا سرم تزریق نکنند، بیماری شان بهبود نمی‌یابد. خیلی وقت‌ها همکاران پزشک تجویز کاملا منطقی دارند، اما با اصرار والدین یا نزدیکان، خواهان دریافت آمپول یا دارو‌های دیگری هستند. 

محمدحسینی از مصرف بالای مسکّن‌ها به عنوان یکی از بزرگترین تجویز‌های بیش از حد دارو یاد کرد و گفت: نسبت به بیماری‌های موجود در کشور مصرف مسکّن‌های معمولی بالا است و مسکن‌ها به ویژه استامینوفن، سرماخوردگی بزرگسالان و نظایر آن‌ها و همچنین کورتورن‌ها جزو اولین‌ها در فروش و مصرف دارو هستند البته مصرف آنتی بیوتیک‌ها در خیلی موارد، نابجا است در حالی که آنتی بیوتیک نه به معنی چرک خشک کن بلکه در صورت مصرف بی رویه به معنی ضدزندگی است. 

وی تصریح کرد: کنار همدیگر نبودن کادر درمان، یکی از مسائل بزرگ در عدم تجویز و مصرف منطقی دارو است. مثلا در دوران کرونا می‌دیدیم که ۷۵۰ سی سی از سرم یک لیتری برای تزریق داروی رمدسیویر، دور ریخته می‌شد که اگر از داروسازان در بیمارستان‌ها استفاده بیشتری می‌شد، چهار بیمار می‌توانستند از یک سرم استفاده کنند تا مصرف سرم هم منطقی شود. در بخش تشخیص منطقی، یک پزشک باید ۵ گام بردارد؛ این که تشخیص پزشک درست بوده و داروی درست را انتخاب و بیمار را کاملا توجیه کرده و بیمار هم داروی درست را دریافت و درست هم مصرف کرده است. هر کدام از این مراحل که به درستی طی نشود، مصرف و تجویز منطقی دارو و خدمات، خدشه دار می‌شود. 

مدیرکل سابق نظارت و پایش فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو گفت: در بعضی موارد داروخانه‌ها ممکن است موسس، داروساز نباشد و یا حتی اگر داروساز هم هست شاید حضور نداشته باشد. بعضی خطا‌ها در برخی گروه ها، قابل گذشت نیست و زیاد به چشم می‌آید. ۳۲ هزار داروساز و ۱۵ هزار داروخانه در کشور داریم که شاید ۳۰ نفر از داروسازان، متخلف باشند که با پزشکان تبانی داشته اند، اما تعداد قابل توجهی از پزشکان و داروسازان، پاکدست هستند.