تصویب «شیر رایگان مدارس ابتدایی» در برنامه هفتم

طبق آمار ارائه شده از سوی انجمن صنایع لبنی ایران بین سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۶ یعنی بین سال‌های ۷۹ تا ۹۴ حدود ۱۲ میلیون دانش آموز ایرانی در کلیه مقاطع تحصیلی شیر پاستوریزه و استریل در مدارس دریافت کرده‌اند.

 اعتبار تخصیصی برای توزیع شیر در مدارس از سال ۹۰ تا ۹۴ به ترتیب ۱۱۷ میلیارد، ۱۰۰ میلیارد، ۱۱۷ میلیارد، ۳۰۵ میلیارد و ۲۳۵ میلیارد تومان بود و طی این چهار سال به ترتیب ۳۵، ۲۵، ۲۱، ۴۲ و ۵۵ نوبت شیر توزیع شده است.

بنا به اذعان مسئولان وقت وزارت آموزش و پرورش، در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ علی رغم مشکلات اعتباری در کلیه مقاطع تحصیلی شامل مقطع پیش‌دبستانی تا پیش‌دانشگاهی مدارس دولتی و غیردولتی و دانش‌آموزان مراکز شبانه‌روزی تحت پوشش بهزیستی شیر توزیع شد و به عبارتی دانش آموزان، پیش دبستانی‌ها، معلمان و کودکان تحت پوشش بهزیستی که شمار آنها به ۱۴.۵ میلیون نفر می‌رسد، ۷۹۸ میلیون پاکت شیر  در ۵۵ نوبت با صرف اعتبار ۴۰۰ میلیارد تومانی دریافت کردند؛ اما در سال تحصیلی ۹۵ تامین اعتبار شیر مدارس با مشکلاتی همراه شد و طبق گفته معاون وزارت آموزش و پرورش، توزیع شیر با احتیاط بیشتری صورت گرفت.

برخی کارشناسان معتقدند گرچه تا میانه دهه ۸۰  نیز اقدامات خوبی در زمینه توزیع رایگان شیر در مدارس ایران اتفاق افتاد اما در اواخر دهه ۸۰ با اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها، شیر مدارس عملا حذف شد.

محمدرضا بنی طبا، سخنگوی انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی در همین زمینه به ایسنا گفته است «تا سال‌هایی شیر مدارس مطالبه آموزش و پرورش بود و بر آن نظارت داشت. وزارت بهداشت آیین‌نامه‌های آن را ابلاغ می‌کرد و تولیدکنندگان هم‌ آن را اجرا می‌کردند اما از دوره‌ای  به بعد شیرمدارس جزو بودجه آموزش و پرورش شد و  آموزش و پرورش نیز به جای تخصیص بودجه متمرکز آن را تبدیل به بودجه استانی‌ کرد. استانی شدن بودجه باعث شد که از مثلا تهران امکان ارسال محصولات به شهرستان‌های دیگر نباشد و باید حتما از استان تامین می شد. از طرفی تا طرح‌ها تصویب و ابلاغ شود از سال تحصیلی ماه‌ها گذشته بود.

به زعم وی، وقتی تخصیص دهنده‌ بودجه و ناظر آن یکی باشد طبیعتا مشکلات ایجاد می‌شود و از طرفی این طرح در آن زمان به مناقصه گذاشته شد و بسیاری از شرکت‌ها با نازل‌ترین قیمت بدون صلاحیت سنجی وارد عرصه کار شدند و تولید و توزیع شیر را بر عهده گرفتند.

می توان گفت ساز توزیع جسته گریخته و یک خط در میان شیر در مدارس از اواخر سال ۹۴ و در سال ۹۵ نواخته شد. به طوری که در سال ۹۵ در حالی آموزش و پرورش وعده توزیع ۷۰ نوبت شیر در مدارس را داده بود که شیر در دو ماه ابتدایی سال تحصیلی توزیع نشد و دلیل آن بدهی و معوقاتی بود که از قبل به شرکت های تامین کننده شیر وجود داشت؛ نهایتا نیز علیرغم اینکه استان ها به طور میانگین تا ۲۵ نوبت شیر در مدارس توزیع کردند، اما باز هم به شرکتهای شیر بدهکار شدند.

از همین رو وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که برنامه این وزارت خانه برای سال تحصیلی ۹۶ تمرکز بر روی مناطق کم برخوردار است و دفعات توزیع شیر در مدارس نیز مطابق سال تحصیلی ۹۵-۹۴  همان ۵۵ نوبت خواهد بود. با این وجود اما دی ماه سال ۹۶ اعلام شد که فعلا هیچ اعتباری به منظور توزیع شیر در مدارس به وزارتخانه تخصیص نیافته است.

کمبود اعتبارات تا حدی پیش رفت که اولویت آموزش و پرورش برای توزیع شیر مدارس در سال ۹۷ نیز بر روی مدارس ابتدایی و مناطق محروم و آن هم بین ۲۴ تا ۴۰ نوبت شیر در  سال تحصیلی گذاشته شد، اما تخصیص اعتبارات آن به زعم وزیر وقت آموزش و پرورش در «هاله‌ای از ابهام» بود و به دلیل مشکلات درآمدی دولت و خزانه، امکان تخصیص بودجه فراهم نشد.

طبق آنچه از طرف سازمان برنامه‌ و بودجه در سال ۹۸ ابلاغ ‌شد، اولویت نخست توزیع شیر رایگان مدارس به استان‌های کمتر برخوردار مانند ایلام، بوشهر، خراسان جنوبی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد و هرمزگان تعلق‌گرفت و طی دو سال ۹۹ و ۱۴۰۰ اگرچه خبرهای کمرنگی از تخصیص بودجه برای شیر مدارس در لوایح بودجه سالانه شنیده می‌شد اما به دلیل پاندمی کووید ۱۹ و تعطیلی آموزش حضوری مدارس، عملا باید گفت هیچ شیری بین دانش آموزان توزیع نشد.

در قانون بودجه سال گذشته اما برای اجرای طرح «باغ» (بسته‌های غذایی) ۱۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای تغذیه رایگان که به توزیع شیر و تغذیه دانش آموزان مناطق محروم معطوف می شد، اختصاص یافت. از همان ابتدا قرار بر این شد تا این طرح در آغاز کار برای ۷۵ هزار دانش‌آموز تا پایان سال تحصیلی اجرا شود و از سال تحصیلی آینده (۱۴۰۲-۱۴۰۱) برای جمعیت دانش‌آموزی ۳ تا ۵  میلیون نفر به‌ویژه دانش‌آموزان مدارس و مناطق محروم و کم برخوردار، عشایری و مرزی  اجرا شود.

بنابراین در سال ۱۴۰۱ طرح باغ تا پایان خرداد ماه به صورت آزمایشی و از مهرماه سال ۱۴۰۱ به‌صورت رسمی در مدارس دوره ابتدایی و متوسطه اول و دوم با اولویت دانش‌آموزان دختر در مناطق روستایی، کم برخوردار و عشایری اجرا شد. بسته‌های غذایی توزیع شده در بین این دانش آموزان شامل شیر غنی‌شده، نان غنی‌شده، خرما، گردو، کشمش بود.

اجرای پایلوت این طرح از دانش آموزان استان‌های البرز و سیستان و بلوچستان کلید خورد و دلیل آن این بود که با اجرای آزمایشی آن در حاشیه شهر کرج و مناطق محروم سیستان و بلوچستان، به‌طور هم‌زمان ذائقه دانش‌آموزان مناطق شهری و روستایی و نیازهای غذایی آن‌ها ارزیابی شود.

علیرغم تمام این برنامه‌ها، دی ماه ۱۴۰۱ اعلام شد که اعتبارات لازم برای تحقق کامل طرح «باغ» فراهم نشد چراکه گرچه اعتبار شیر مدارس در بودجه ۱۴۰۱ دیده شده بود اما تخصیص نداشت و برخی استانها از اعتبارات خودشان به صورت حداقلی این‌کار را انجام دادند.

صادق ستاری‌فرد، سخنگوی وقت وزارت آموزش و پرورش  در گفت‌وگو با ایسنا، درباره آخرین وضعیت اجرای طرح بسته‌ امنیت غذایی و توزیع شیر در میان دانش‌آموزان مناطق محروم اظهار کرده بود که پیش‌بینی آموزش و پرورش اجرای طرح «باغ» برای همه استان‌ها بود اما به دلیل عدم تخصیص اعتبارات از سوی سازمان برنامه، این طرح به طور کامل محقق نشد و شیر رایگان دانش آموزی در مناطق کم برخوردارِ هشت استان توزیع شد.

تصویب توزیع «شیر رایگان مدارس ابتدایی» در برنامه هفتم توسعه

ان شاءالله بودجه آن را تامین کنند

مهر امسال اما وزیر آموزش و پرورش از توزیع شیر مدرسه فقط در مقطع ابتدایی و در سراسر کشور خبر داد.

در همین راستا صادق ستاری فرد، معاون تربیت بدنی و سلامت وزیر آموزش و پرورش اظهار کرد: مجلس در بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه موضوعی را تحت عنوان «شیر رایگان در مدارس ابتدایی» تصویب کرده است. امیدواریم در صحن علنی هم تصویب شود تا در طول برنامه هفتم بتوانیم توزیع شیر برای دانش آموزان را احیاء کنیم و از سر بگیریم.

وی در پاسخ به اینکه بودجه این امر چطور تامین می شود؟، عنوان کرد: ان شاءالله بودجه آن را تامین کنند.

با این وجود به زعم کارشناسان گرچه اضافه شدن شیر رایگان در مدارس به برنامه هفتم اتفاق خوبی است اما این امر به شکل تکلیف است و زمانی قانونی می‌شود که در بودجه‌های سالانه هم دیده شود.

در همین راستا انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی به دولت پیشنهاد داده است که اگر با محدودیت منابع در این بخش مواجه است، صنایع لبنی آمادگی دارند که از محل ارزش افزوده‌ این شرکت‌ها، شیر با کمترین حاشیه سود، تولید و در مدارس به صورت رایگان عرضه کنند.