معمای جیوه مرموز در بدن ماهی تن
چند دهه بعد از آنکه مقررات کنترل آلودگی برای مهار تصاعد جیوه معرفی شد، دانشمندان می‌گویند میزان جیوه در ماهی تن همچنان مثل سابق است.
این عنصر سمی در جریان فعالیت‌هایی مثل معدنکاری و سوزاندن زغال متصاعد می‌شود و سر از اقیانوس‌ها درمی‌آورد، جایی که در بدن ماهی انباشته می‌شود.
بر اساس گزارش بی‌بی‌سی، درحال حاضر از میزان جیوه در اتمسفر به‌شدت کاسته شده، اما از سال ۱۹۷۱ در ماهی تن ثابت مانده است.
کارشناسان می‌گویند جیوه خیلی قدیمی در اعماق اقیانوس جا خوش کرده و به سطوحی که محل عبور ماهی تن است نفوذ می‌کند. جیوه با ورود به زیست‌محیط‌های دریایی به متیل جیوه بدل می‌شود که خطرناکترین نوع این ماده است.
ماهی تن از محبوبترین غذاهای دریایی جهان است و انسان با مصرف آن در معرض جیوه قرار می‌گیرد. جیوه به خصوص برای جنین در شکم مادر و خردسالان خطر دارد، اما همچنین به بیماری‌های قلبی‌عروقی در بزرگسالان گره زده شده است.
نگرانی درباره این ماده سمی باعث شده دولت‌های سراسر جهان برای کاهش فعالیت‌هایی تلاش کنند که این ماده را وارد اتمسفر می‌کند.
معادن زغال و طلا، سوزاندن زغال، فعالیت‌های صنعتی، فرآیند دفع زباله و حتی سوزان اجسادی با پر کردگی دندان بر میزان جیوه در هوا اضافه می‌کند.
محدود کردن خیلی از این فعالیت‌ها به کاهش ۹۰ درصدی تصاعد جیوه از سال ۱۹۹۰ منجر شده است.
و برای اینکه معلوم شود آیا این اقدامات تاثیری بر میزان جیوه در ماهی تن داشته، محققان داده‌های سه هزار نمونه گوشت انواع این ماهی از اقیانوس آرام، اطلس و هند - شامل اسکیپ جک، بیگ‌آی و یلوفین را آزمایش کردند که ۹۴ درصد کل صید تن جهان را تشکیل می‌دهند .
نتایج مطالعه تازه با پژوهش‌های دیگر فرق می‌کند. این تحقیق نشان می‌داد میزان جیوه در بعضی گونه‌های ماهی تن درحال کاهش است.
آنائیس مدی‌یو، پژوهشگر اصلی این مطالعه، از موسسه تحقیقات ملی فرانسه برای توسعه پایدار گفت: «ما داده‌های خیلی بیشتری داریم، سال‌های بیشتری را پوشش داده‌ایم و طیف وسیع‌تری از اندازه ماهی را هم آزمایش کردیم.»
«این خیلی مهم است چون جیوه به‌تدریج در طول زندگی در بدن حیوان جمع می‌شود. بنابراین بررسی طیف وسیعی از نمونه‌ها از نظر اندازه حیاتی است.»
این دانشمندان متوجه شدند که میزان جیوه در ماهی تن از ۱۹۷۱ تا ۲۰۲۲ ثابت بود. البته در دهه ۱۹۹۰ میزان آن در ماهی‌های شمال غربی اقیانوس آرام افزایش یافت که به افزایش تولید جیوه در آسیا به دلیل مصرف فزاینده زغال برای انرژی مربوط می‌شود.
محققان گفتند که ثابت ماندن سطح جیوه در ماهی تن ممکن است ناشی از تصاعدی باشد که ده‌ها یا حتی قرن‌ها قبل روی داده است.
خانم مدی‌یو گفت: «جیوه عظیمی که میراث دوران قدیم است در سطوح عمیق‌تر اقیانوس قرار دارد. این با آب‌های سطحی مخلوط می‌شود، جایی که ماهی تن برای صید شنا می‌کند.»
«برای همین است که منبع مداومی از این جیوه تاریخی که ده‌ها یا قرن‌ها پیش متصاعد شده در دریاها وجود دارد.»
ان لورین، از دیگر نویسندگان این مقاله از موسسه تحقیقات ملی فرانسه برای توسعه پایدار، گفت: «مطالعه ما می‌گوید که ما به کاهش فوق‌العاده تصاعد جیوه نیاز داریم تا شاهد کاهش سطح آن در ماهی تن باشیم.»
«این نتایج نشان می‌دهد که هرچند تصاعد جیوه در جهان به‌شدت کم شده، باید صبور باشیم تا کاهش آن در ماهی تن را مشاهده کنیم.»
«در مجموع جیوه هم مثل دی اکسید کربن است - اگر به طور چشمگیری از تصاعد آن کم کنیم، دی اکسید کربن موجود در اتمسفر به آرامی تثبیت خواهد شد و بالاخره شروع به افت خواهد کرد.»
نتایج این مطالعه در نشریه «نامه‌های علوم و فناوری محیط زیستی» (Environmental Science & Technology Letters) منتشر شده است.
